2019 yılı dekabr ayında Donbass çatışmasını idare etüv bağ gruppası "tayin etilgenlerniñ episini tayin etilgen episine" deñişimi aqqında añlaştı. Deñişim dekabr 29-ında Donetsk vilâyetiniñ "Moyorskoye" kiriş-çıqış noqtasında oldı.
Bundan soñ Ukraina prezidenti Volodımır Zelenskıy, ilhaq etilgen Qırımda ve Rusiyede siyasiy sebepler ile tutulğan qırımlılarnıñ azat etilmesi oğrunda çalışacağını ayttı.
Ukraina Yuqarı Radasınıñ insan aqları vekâletlisi Lüdmila Denisova, Rusiyede daa 113-115 Ukraina vatandaşı tutula, olarnıñ 89-ı - qırımtatarlar, dep bildire edi. Qırımtatar Resurs merkeziniñ cedvellerinde 86 Qırım siyasiy mabüsi belgilene. Aynı malümat Qırım uquq qoruyıcı gruppasında.
Deñişimni beklegen qırımlılarnıñ çoqusı - qırımtatarlar, olar bir sıra cinaiy davalarınıñ, şu cümleden "Hizb ut-Tahrir" ve "Tabligi Cemaat" (Rusiyede yasaqlanğan, amma Ukrainada ruhset etilgen teşkilâtlar) davalarınıñ, iştirakçileri ola. Bütün bu cinaiy davalarnıñ iştirakçileri - din kütken musulmanlardır. Qırım ilhaqından soñ Rusiye mahsus hızmetlerniñ hadimleri musulmanlarnı kütleviy tarzda tutıp, olarğa çeşit-türlü qabaatlavlarnı köstere.
Rusiye mahsus hızmetler organlarınıñ tarafından terrorcılıqta ve diversiya faaliyetinde qabaatlanğan qırımlılar da serbest olmalarını bekley. Uquq qoruyıcılar bu davalarğa siyasiy sebepli dey.
Qırım.Aqiqat "Unutılmağanlar" maqale toplamında Rusiyede ve ilhaq etilgen Qırımda SİZO ve apishanelerde tutulğan qırımlılar aqqında tarif ete. Birinci Aqmescit "Hizb ut-Tahrir" davası aqqında mında oquñız.
"Hizb ut-Tahrir davası"nıñ Aqyar gruppası
Advokatlar ve jurnalistler, 2015 senesi Aqyarda (Sevastopol) rusiye quvetçileri tarafından tutulğan dört Qırım musulmanınıñ - Nuri Primov, Ferat Sayfullayev, Rustem Vaitov ve Ruslan Zeytullayevniñ davalarını Aqyar "Hizb ut-Tahrir davası" dep birleştirdi. Rusiye quvetcileri olarnı "Hizb ut-Tahrir" davasına ait olğanlarında qabaatlay.
"Memorial" uquq qoruyıcı merkezinde, Primov, Sayfullayev, Vaitov ve Zeytullayevniñ taqibatı "yapılmağan cinayetçilik boyunca qabaatlavlar esasında yapıla, adaletli mahkeme baqıluvı aqqınıñ bozula ve areketke mütenasip olmağan apiste tutuluvı qullanıla".
Dava iştirakçileri
Nuri (Yuriy) Primov
Aqyar sakini, qurucı Nuri (Yuriy) Primov - islâm dinini qabul etken rus adamı. FSB hadimleri onı "Hizb ut-Tahrir" teşkilâtınıñ faaliyetinde iştirak etmesinde qabaatladı (Rusiye Cinaiy Kodeksiniñ 205.5 maddesiniñ 2-nci qısmı).
2016 senesi sentâbrde Primov beş yıllıq apis cezasına maküm etildi, ükümge itiraz etmege tırıştı, amma Rusiye Yuqarı mahkemesi onı amelde qaldırdı.
2015 senesi yanvar 23-ünden berli apislidir.
2018 yılda Primovnıñ anası, 68 yaşındaki Raime Primova açlıq narazılığını ilân etti. O, oğlunı deñişim cedveline qoşmağa talap ete edi. Narazılıq vaqtında o hastahanege tüşti. Keççe açlığını toqtattı.
Ferat Sayfullayev
Aqyar sakini, zenaatı boyunca menecer, tevqif etilgende işsiz edi. Ferat Sayfullayevni Nuri Primovnen beraber şeylerde qabaatlaptutıp aldılar. O qabaatını tanımadı ve şaatlıq etmekni red etti.
5 yıllıq apis müddetine maküm etildi.
2015 senesi aprel 2-sinden berli apisli.
Azatlıqta onı qadını, eki qızı ve oğlu bekley.
Rüstem Vaitov
Curçı (Pervomayskoye) rayonınıñ Cırt Caylav (Krestyanovka) köyüniñ sakini. Tevqiften evel Rüstem Vaitov Aqyarda yaşadı ve qurucı olaraq çalıştı. "Hizb ut-Tahrir" teşkilâtınıñ faaliyetinde iştirak etmesinde qabaatını tanımay.
5 yıllıq apis müddetine maküm etildi.
2015 senesi yanvar 23-ünden berli apisli.
Azatlıqta onı qadını ve tevqifinden soñ doğğan qızı bekley.
Ruslan Zeytullayev
Aqmescit sakini, qurucı olıp çalıştı. "Hizb ut-Tahrir" teşkilâtına aitligini inkâr ete. 2017 senesi aprel ayında Şimaliy-Kavkaz okrugınıñ arbiy mahkemesi onı "Hizb ut-Tahrir" bölüginiñ teşkil etmesinde qabaatlap, şiddetli rejim koloniyasında 12 yıllıq apis cezasına maküm etti.
2017 senesi iyül ayında Rusiye Yuqarı mahkemesi Zeytullayevniñ davasını tekrar baqıp, apis müddetini 15 yılğa arttırdı. O SİZOda eki kere açlıqnı ilân ete edi.
2015 senesi yanvar 23-ünden berli apisli.
Azatlıqta onı qadını ve üç qızı bekley.
"Seytosmanovlar qardaşlarınıñ davası"
Rusiye quvetçileri, Nuri Primovnıñ eki doğmuş ağa-qardaşını, Ernes ve Enver Seytosmanovlarnı 2018 yılı mayıs 10-unda Aqyarnıñ Balıqlava rayonınıñ Hayto (Tılovoye) köyünde, tintüvlerden soñ tutıp aldılar.
Enver ve Ernest Seytosmanovlar - qırımtatar faalleri. Hususan, Ernest Seytosmanov Aqyar "Hizb ut-Tahrir davası" iştirakçileriniñ qorantalarına qol tuta edi. Onı soñra yiberdiler, Enver Seytosmanovnı ise "Hizb ut-Tahrir"ge ait olğanında qabaatladılar.
2019 senesi iyül soñunda Enver Seytosmanovnı Aq,escit SİZOsından Rostov-na-Donu SİZOsına etap ettiler.
2018 senesi mayıs 10-undan berli apisli.
Ükmü daa ilân etilmedi.
Rusiye ve ilhaq etilgen Qırımnıñ SİZOları ve türmelerinden azat etilmesini beklegen başqa qırımlılar aqqında Qırım.Aqiqat saytında "Unutılmağanlar" toplamınıñ başqa maqalelerinde oquñız.
