BLOGLAR

QIRIM – 2014 senesi Rusiye Qırımnı işğal etken soñ qırımtatarlarnıñ büyük ekseriyeti Ukrayianağa qoltutmamağa devam ete. Ukrayina devleti de buña büyük qıymet bere.

Bu yıllar içinde Ukrayinada er şey arasında qırımtatar tiliniñ, medeniyetiniñ inkişafı, qırımtatar halqınıñ tamır halq olaraq tanılması içün bir sıra uquqiy akt, qanun qabul etilgen. Qırımtatarlar Yuqarı Radada, Nazirler kabinetinde ve diger yüksek rutbeli vaziflerde temsil etilgen. Qırımtatar cemaatçılığı Qırımda tarihiy toponimikanıñ keri qaytarılması çalışmalarına celp etilgen.

Belli sebeplerden Ukrayina qıtasında bulunmaq mecbur olğan qırımtatar liderleri bütün bu vaqıt devamında Qırımdaki semetdeşleri ile alâdalar ve kollaborantlarnıñ olarnıñ halq ile alâqanı ğayıp etmeleri aqqında lafları yalandır.

Aynı zamanda Qırımda yüzlernen qırımtatar Rusiye basqılarınıñ qurbanları ve siyasiy mabüsleri oldı. Qırımdaki etnik gruppalarnıñ kontrastı köstericidir. Şunıñ içün Kıyivniñ Qırım yarımadasını azat etecigi lafları vaziyetinde qırımtatarlar Qırım işğalden azat etilgende kelecek Ukrayina akimiyet organlarında olarğa lâyıq olğan yerlerini köreler.

İlhaq izsiz keçmedi. Rusiye akimiyeti hususan da devlet saasında çalışqan qırımtatarlarnı, bazıda mecburiy de, öz siyasiy işçiklerine faal şekilde celp ete edi. Eñ çoq bular saylavlar vaqtında is etile edi. Amma şimdi fırqalarnıñ azaları olğan qırımtatarlarnı olarnı terk etmek içün arizalar yazıp başlağanı aqqında eşitem. Bu da Kıyiv tezden Qırımnı azat etecegini taslıqlağan şeydir.

Malüm olğanı kibi, cenk başlanğan soñ mektep kitaphanelerinde tekrar teşkerüv keçirildi ve neticede qırımtatarlar ya Qırımtatar milily areketi aqqında bir şeyler yazılğan kitaplar alındı. Yerli kitaphanelerge ise mahsus komissiya kelip, qırımtatarlar aqqındaki kitaplarnı teşkerip çıqtı. Neticede "işançsız" sayılğan bir çoq kitap ve gazet alındı. Ne olarnen yapqanlar? Eger bir yerde saqlağan olsalar daa yahşı, amma yoq tken olsalar?

İşğalniñ doquz yılı içinde qırımtatarlar bayağı şeyni ğayıp ettiler. Balalar ve gençler öz tilinde yaramay laf ete, bazıları da bilmey bile. Misal olaraq, keçken afta keçirilgen kitap yarmalağı vaqtında alıp barıcılar musafirlernen qırımtatarca laf ete edi, gençler ise tilni yaramay bilgenleri içün rusça laf ete edi.

Mustaqil qırımtatar haber vastalarınıñ da vaziyeti pek muşkul. Çoqusı öz işini toqtattı. Özüni saqlap qalğan media arasında "Qırım" gazetini qayd etmek mümkün. Amma olarnıñ da vaziyeti qıyın.

Gazetniñ baş muarriri Bekir Mamutnıñ işine sadıqlığı, şahsiy nufuzı ve hadimlerniñ coşqunlığı sayesinde gazet iç bir şeyge baqmadan neşir etilmege devam ete.

Bu sebeplerden qırımtatarlar Ukrayinanı bekleyler. Rusiyeniñ az bergeni içün degil, Ukrayina ile inkişaf etmege istek içün. Bunıñ içün işğalniñ ilk yıllarında Kremlniñ qırımtatarlar ile bağ qurmağa ıtıluvları neticesiz oldı.

Söz sırası, Herson vilâyetinde zapt etilgen arhivler Qırımğa ketirilgeni aqqında eşittim. Mında saqlanıp qalırlarmı dep tüşüneler? Saflar, Qara deñi zflotunıñ reberliginden yanğından soñ vesiqalarnıñ ne qadarı saqlanıp qalğanı aqqına sorasınlar.

Zarema Seitablayeva, qırımlı bloger (müellifniñ adı ve soyadı telükesizlik maqsadınen deñiştirildi)

«Bloglar» rubrikasında ifadelengen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqta-i nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mumkün

MALÜMAT: Ukrayinağa qarşı Rusiye silâlı ücümi 2022 senesi fevralniñ 24-nden sabadan berli devam ete. Rusiye ordusı arbiy ve vatandaş infrastrukturasınıñ esas obyektlerine avadan darbe endire, uçaq alanları, arbiy bölük, cermay bazaları, yaqıt stantsiyaları, kilse, mektep ve hastahanelerni viran ete.

Rusiye ordusı çekilgen soñ azat etilgen köy ve şeerlerde kütleviy öldürüv adiseleri aqqında belli oldı. Bazı ğarbiy liderler Rusiyeni cenk cinayetlerinde qabaatladı. Rusiye akimiyeti arbiyleriniñ öldürüvlerge alâqası bar olğanını inkâr etip, olarnı «uyduruv» dep adlandıra.

Rusiye Ukrayinağa qarşı basqıncılıq cenk alıp barğanını inkâr ete ve bunı maqsadı «askeriysizleştirüv ve denatsifikatsiya» olğan «mahsus operatsiya» dep adlandıra.

Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnı küzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://d1ug5n8f9xpr1h.cloudfront.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.

KEFE – Eviñizniñ yanından keçesiñiz, ot üstünde ise eki kiçik sarı topçıq yata. Ne yaparsıñız? Organlarğa acele telefon etip, provokatsiya olğanını bildirmek kerekmi? Sorarsıñız: kimniñ aqlına kelir böyle bir şey yapmağa? Kefede bir «cemaatçı ve bloger» bar. Kirişte kamerası bar, 15 yaşında qızçıq bu toplarnı atqan videonı poliske berdi. Ve polis qıdırıp başladı, «taptı» da, qızçıq qomşu qasabada Ukrayınağa qoltutuv graffitisini yapqan eken ve, añlağanıñız kibi, Ukrayınadaki «koordinatorlarnıñ» emrinen.

Ebet, bu graffiti artıq yoq. Divarlarda tek narkotik satışı yazuvları aylarnen ola. Qız 15 yaşında, çağına yetmegen, onı vandallıqta qabaatlaylar, mesele blogerniñ azbarındaki bu topçıqlarda, ğaliba. Ya beyaz tüste olsa – o qadar açuvlanır edimi? Sarı-mavı olmadı da. Endi sarı renk de açuvlandıra. Yani bir yerge çıqqanda küzgüge baqıñız: üstüñiz sarı degilmi? Çamaşırnı da teşkermek kerek, mavı olmasın. Ne olur, ne olmaz.

Bu endi Sovetler Birligi de degil, daa beter. İnternet – qorqunç şey, TASSqa esaslanıp, Qırımdaki vaziyet aqqında bir şey yazsaq, 300 biñ para cezası kele. Ya ne içün? Yani resmiy kanallar yaza bile, bir şey olmay, amma sen, ayneci böcek Facebook ya da Vkontaktede bir şey yazsañ, – al para cezasını. Evelden sovetlerde «Pravda» gazetasına esaslanıp yazsañ, bir şey olmay edi.

Endi yerli Qırım akimiyeti de çağıra: Çonğar köprüne ne olğanını aytmağa kerekmey.

Çünki «yol, köpür, areket ve keçiş noqtaları aqqında malümat – Qırım ve Herson vilâyetiniñ Naqliyat nazirligi ve müessiseleriniñ işi eken». Köpürden keçken olsañız bile, indemeñiz: yazmaq ve foto paylaşmaq yasaq.

Ya ne oldı, bu ne telâş? Dost ve qomşularımızdan sorayım. «Ya!» ya da «Çaresini taparmız...» cevaplarını eşitem.

Qırım stabil: fiyatlar arta. Benzin, sebze. Sebze – hucur bir şey. Avgust ayı, qartop paalılaşmasa da olur deysiñ. Amma fiyatı arta.

Soñki afta er kün saba internette ilân körem, bugün anda-mında, Eski Qırımda silâ patlatacaq ekenler. Ve patlatalar, patlav seslerini biz de eşitemiz. Ola edi, amma ayda bir. Şimdi ise er kün. Mına saña.

O qadar snarâd qaydan çıqa? Er kün patlatmasalar olmazmı? Cevapsız sualler. Halq ise telâşlana: patlavlar boşuna degil! Birinci eşitkenlerim: Ukrayınadan dronlar uça, olarnı patlatalar. Amma akimiyet ne içündir bunı aytmay, telâşlanmañız, dep ayta, özümiz patlatamız deyler.

Daa bir mesele: benzin paalılaşa, bazı vaqıtları da olmay. Aqyarda yaqarlıq fiyatı ne içün arta? Ne içün bazı yaqarlıq stantsiyalarında bazı benzin çeşitleri yoq, Aİ-95 olğanı kibi?

Bu suallerge Mihail Razvojayev böyle cevap bere. «Şimdi Aqyarda yaqarlıq problemi yoq. Ne içün bu mesele peyda oldı? Çünki Qırım yarımadasında yaqarlıq deñiz naqliyatınen ketirile. Furtuna olsa, deñiz naqliyatınıñ seferleri sınırlana», – dep ayttı vali.

Turistler çoq olmasa da, bar.

Bu da eñ yaqın afta, soñ keterler, ve çıplaq bedenlerini Qırımda köstermeycekler. Sıcaq, sarı suv plâjda daa bir qarar, Keriçte yalı cılavuq tolu. Küz kelsin!

Armen Haçaturov, kefeli bloger (müellifniñ adı ve soyadı telükesizlik maqsadınen deñiştirildi)

«Bloglar» rubrikasında ifadelengen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqta-i nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mumkün

MALÜMAT: Ukrayinağa qarşı Rusiye silâlı ücümi 2022 senesi fevralniñ 24-nden sabadan berli devam ete. Rusiye ordusı arbiy ve vatandaş infrastrukturasınıñ esas obyektlerine avadan darbe endire, uçaq alanları, arbiy bölük, cermay bazaları, yaqıt stantsiyaları, kilse, mektep ve hastahanelerni viran ete.

Rusiye ordusı çekilgen soñ azat etilgen köy ve şeerlerde kütleviy öldürüv adiseleri aqqında belli oldı. Bazı ğarbiy liderler Rusiyeni cenk cinayetlerinde qabaatladı. Rusiye akimiyeti arbiyleriniñ öldürüvlerge alâqası bar olğanını inkâr etip, olarnı «uyduruv» dep adlandıra.

Rusiye Ukrayinağa qarşı basqıncılıq cenk alıp barğanını inkâr ete ve bunı maqsadı «askeriysizleştirüv ve denatsifikatsiya» olğan «mahsus operatsiya» dep adlandıra.

Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnı küzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://d2a3ebzji45ji0.cloudfront.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.

Сайт заблокирован?
Обойдите блокировку!

читать >