«Qırımtatar resurs merkeziniñ» reberi Eskender Bariyevniñ fikirince, raatlıq künleri qırımtatar faali Nariman Celâlnıñ tutuluvı FSBniñ planlaştırılğan tedbiri edi. O emin ki, «Qırım platformasınıñ» iştirakçi memleketleri ve halqara teşkilâtlarınıñ faal olmasına yol bermemek içün Celâlnı siyasiy maddege istinaden aselet qabaatlamaylar.
Böyle fikirni Bariyev Qırım.Aqiqatqa sentâbrniñ 6-nda bildirdi.
«Sentâbrniñ 3-nde ve 4-nde olğanlar «Qırım platformasınıñ» işinde iştirak etken insanlarnı cezalandırmaq içün FSB azırlağan bir tedbir edi. 280.2 maddesine istinaden qarar kösterip, tutıp alıp ketmeleri mümkün edi, amma bu vaziyette FSB bu maddeniñ siyasiy esaslı olğanını añlay, «Qırım platformasında» iştirak etken memleket ve halqara teşkilâtlarnıñ cevapları faal ola bile dep, bu yıl avgust ayınıñ soñunda Aqmescit rayonındaki Anğara (Perevalnoye) köyünde gaz borusına zarar ketirilüvini ve patlatıluvını taqlit etti. Soñra 281.1 «diversiya» maddesine istinaden cinaiy tahqiqat başlatıp, sentâbrniñ 3-nde Eldar Odamanov ve Asan Ahtemovnıñ evinde tintüv keçire ve belli olmağan yerge alıp kete, sentâbrniñ 4-nde ise Şevket Useinov, Aziz Ahtemov ve Nariman Celâlnı belli olmağan yerge alıp kete», – dedi Bariyev.
Onıñ fikirince, Rusiye mahsus hızmetleri Celâlnı Qırımdan çıqarmağa tırışacaqtır.
«Soñra ne olacaq? Nariman Celâlnı Qırımdan Lefortovoğa çıqarıp, qalğanlarından Nariman Celâlğa qarşı şaatlıq etmelerine mecbur eteceklerdir. Prokuror 14-15 yıl apis cezası berilmesini talap etecek. Qırımtatar Milliy Meclisindeki diger işdeşlerimizge qarşı da tintüv ve tutuvlar ola bile», – dep ayttı Bariyev.
Rusiye akimiyeti ile dialog qurmaq imkânsız, dep aytqan edi: Qırımda tutulğan Nariman Celâl nenen belli (fotoresimler)
Onıñ qayd etkenine köre, soñki eki yıl devamında Rusiye «topraq bütünligini bozuvda iştirak etüv» içün qaidelerni sertleştirmek maqsadınen qanunlarına faal şekilde deñişmeler kirsetken edi.
«Şübhesiz, soñki tutuvlar «Qırım platformasınıñ» sammitinen bağlı. Ukraina sammitke azırlanğanda Rusiye Federatsiyasında 2020-2021 seneleri Rusiye qanunlarına, hususan Rusiye Ceza kodeksine deñişmeler ve ilâveler qoşqan edi. Bir taraftan basqılarnı quvetleştirmek ve insanlarnıñ Qırım Rusiyege ait olğanından şübhelenmesini bile yasaqlamaq edi. Hatırlatayım, «Qırım platforması» – maqsadı Qırım işğaliniñ toqtatıluvı ve Ukraina topraq bütünliginiñ ğayrıdan tiklenüvi olğan Ukraina ittifaqdaşlarınıñ halqara mesleat meydançığıdır. Bu meydançıq Rusiye Federatsiyası subyekt olğan BM, Avropa Şurası meydançıqlarınen qıyaslanamaz. Ve Rusiye Federatsiyası buña ciddiy seviyede azırlanıp, Rusiye Ceza kodeksiniñ 280-inci maddesine ekinci qısmını, yani Rusiye topraq bütünligini bozuvda iştirak etüvni qoştı, böyle tedbirlerde iştirak etken er kes bu maddege tabiiy ola ve repressiv maşinanıñ degirmen taşına oğray», – dep qoştı ekspert.
Hatırlatamız, sentâbrniñ 4-nde Aqmescit rayonınıñ Biy Tanış (Pervomayskoye) köyünde qırımtatar faali Nariman Celâlnıñ evinde tintüv keçirildi. Ondan ğayrı Qırımda sentâbrniñ 3-4-nde Rusiye quvetçileri Aziz Ahtemov, Asan Ahtemov, Eldar Odamanov, Şevket Useinovnı tutıp esir etti.
Rusiye quvetçileri beşini de Aqmescit civarındaki Anğara (Perevalnoye) köyü yaqınlarında gaz borusında olğan diversiyanen bağlay eken. Amma gaz borusında bir şey oldımı belli degil, «başqa menbalar gaz hattı zarar körgenini tasdıqlap olamadı».
Cumaertesi künü beş qırımtatarı tutulıp esir etilgen soñ, Rusiye polisi Aqmescitteki Rusiye FSBsiniñ idare binası ögüne kelip, semetdeşleriniñ bulunğan yerini bilmege istegen daa 40 insannı tuttı. Anda faal, vatandaş jurnalistleri ve daa evel tutulğan beş qırımtatarınıñ soy-sopları bar edi. Daa soñra bir qısmı yiberildi.
Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reisi Refat Çubarovnıñ fikirince, Qırımda sentâbrniñ 3-4-nde başlağan yañı tintüv ve apiske aluv dalğası, hususan qırımtatar faali Nariman Celâlnıñ tutuluvı, Rusiye akimiyetiniñ Ukraina tarafından teşkil etilgen «Qırım platformasınıñ» sammiti içün intiqam ola.
Ukraina prezidenti Volodımır Zelenskıy Qırımdaki tutuv ve tintüvler vastasınen «Rusiye «Qırım platformasına» cevap bere», dep qayd etti.
Ukraina aq qorçalayıcı teşkilâtları yarımadada tutulğan qırımtatarlarnı ortaq beyanatta azat etmege talap etti.
Qırım Muhtar Cumhuriyeti ve Aqyar prokuraturası Qırımda sentâbrniñ 3-nde ve 4-nde keçirilgen tintüvler ve insanlarnıñ tutulmasınen bağlı cinaiy tahqiqat başlatılğanı aqqında bildire.
