2019 senesi dekabr ayında Donbastaki zıddiyetni al etüv üç taraflı bağ gruppası «tanılğan er kesni tanılğan er keske» deñişim aqqında añlaştı. Tutulğanlar dekabrniñ 29-nda Donetsk vilâyetiniñ «Mayorsk» keçiş noqtasında deñiştirildi. Ukraina prezidenti Volodımır Zelenskıy, işğal etilgen Qırımda ve Rusiyede siyasiy sebeplerden tutulğan qırımlılarnıñ azat etilüvini talap etmege niyetlene, dep bildirdi.
Ukraina Yuqarı Radasınıñ insan aqları vekâletlisi Lüdmila Denisova Rusiyede tutulğan ukrainalı siyasiy mabüslerniñ farqlı sayısını aytqan edi: 113-ten 115-ke qadar, 80-den çoqu – qırımtatarlardır. Qırımtatar resurs merkeziniñ cedvelinde 86 qırımlı siyasiy mabüs qayd etile. Aynı raqamnı Qırım aq qorçalayıcı gruppası da bere.
Deñişimni beklegen qırımlılarnıñ ekseriyeti – qırımtatarlar, olar bir sıra davalarnıñ, hususan «Hizb ut-Tahrir», «Tebliğ Cemaatı» davalarınıñ (Rusiyede yasaqlanğan, amma Ukrainada yasağı olmağan teşkilâtlar) mabüsleri ola. Aq qorçalayıcılar ve advokatlar bu cinaiy davalarnı diniy sebeplerden taqip dep adlandıra. Bu davalarnıñ mabüsleri – din kütken musulmanlardır.
Qırım.Aqiqat, «Unutılmağanlar» maqalelerinde Rusiyede ve işğal etilgen Qırımda SİZO ve apishanelerde azatlıqqa çıqacağını beklegen qırımlılar aqqında tarif ete. Aqmescitteki birinci «Hizb ut-Tahrir davası» aqqında mında, Aqyardaki «Hizb ut-Tahrir davası» gruppası ve ağa-qardaş Seitosmanovlar aqqında mında oqumañız mümkün. «Tebliğ Cemaatı davasınıñ» mabüsleri ve Yaltadaki «Hizb ut-Tahrir davası» aqqında mında oquñız. Taqip etilgen bağçasaraylı musulmanlar aqqında mında oquñız. Qırımdaki «terrorizm» davalarınıñ mabüsleri aqqında mında oqumañız mümkün. «Hizb ut-Tahrir davasında» Qurman, Qarasuvbazar, Aqmescit rayonları ve Büyük Aluşta musulmanları aqqında mında, Aqmescit ve Aqmescit rayonında yaşağan 24 qırımtatarını birleştirgen 2014 senesinden berli eñ büyük Qırım davasınıñ mabüsleri aqqında mında oquñız.
«Noman Çelebicihan batalyonı» davası»
Ukraina uquq qoruyıcı organları erkânında qırımtatar milliy siyasetçisi ve cemaat erbabı Noman Çelebicihan adına batalyonnı quruv munaqaşası 2016 senesinden berli devam ete. Böyle bir batalyon qurmaq kerek olğanını iş adamı Lenur İslâmov aytqan edi. Rusiye mahsus hızmetleri qırımlılarnı bu teşkilâtta iştirak etkenlerinde qabaatlap taqip ete. Teşkilât vekilleri Donbastaki cenkte iştirak etmegeni içün aq qorçalayıcılar «Noman Çelebicihan batalyonında» iştirak etüv içün taqipniñ siyasetnen bağlı olğanını tüşüne. Bugünki künde «Noman Çelebicihan batalyonı» davasınıñ» mabüsleri Edem Kadırov, Fevzi Saganci ve Dilâver Gafarov ola.
Mabüsler:
Edem Kadırov
Rusiye quvetçileri Edem Kadırovnı 2019 senesi yanvar ayında tuttı.
Rusiye tahqiqatınıñ versiyasına köre, Edem Kadırov 2016 senesi «Ukrainanıñ Herson vilâyetindeki Noman Çelebicihan qırımtatar göñülli batalyonına kirdi» ve «anda mahsus azırlıq kördi, hususan silâ qullanuvını ögrendi». Rusiye quvetçileriniñ fikirince, Edem Kadırov «batalyon komandanı» Lenur İslâmovnı şahsen qorudı. İş adamınıñ özü bunı red ete.
2019 senesi mayısnıñ soñunda Rusiye kontrolindeki İslâm Terek rayon mahkemesi Edem Bekirovnı Rusiye Ceza kodeksiniñ 208-inci maddesiniñ 2-nci qısmına istinaden (qanunsız silâlı birleşmede iştirak etüv) qabaatlı tanıp, onı dört yılğa apiske aldı.
2019 senesi yanvarniñ 23-nden berli apiste yata.
Fevzi Saganci
Rusiye FSBsiniñ hadimleri Fevzi Sagancini 2018 senesi aprel ayında «Noman Çelebicihan batalyonında» iştirak etkeninde qabaatlap tuttı. O, qabaatını tanımadı, mahkemede Rusiye quvetçileri tarafından işkencege oğratılğanını bildirdi.
2019 senesi yanvarniñ 25-nde Rusiye kontrolindeki Yedi Quyu rayon mahkemesi Fevzi Sagancinı 10,5 yılğa üküm etti. O, ükümge itiraz bildirmege tırıştı, amma Qırım Yuqarı mahkemesi istinaf arizasını red etti.
2018 senesi aprel ayından berli apiste buluna.
Dilâver Gafarov
İslâm Terek rayonı Jemçujina Krıma köyüniñ sakini Dilâver Gafarovnı Rusiye quvetçileri 2018 senesi oktâbr ayında «Noman Çelebicihan batalyonında» iştirak etkeninde qabaatlap tuttı. Tahqiqat versiyasına köre, o, «istihbaratçılar gruppasına kirip, Lenur İslâmovnı şahsen qorudı». Dilâver Gafarov qabaatını tanımadı ve oña qarşı dava sahte ola, dep bildirdi.
2019 senesi avgust ayında Rusiye kontrolindeki İslâm Terek rayon mahkemesi onı Rusiye Ceza kodeksiniñ 208 maddesine istinaden (qanunsız silâlı birleşmede iştirak etüv) qabaatlı tanıp, 10 yıl sert rejimli koloniyada qalmasına üküm etti ve azatlığını bir yılğa sıñırladı.
Dilâver Gafarov ükümge itiraz bildirmege tırıştı, amma Rusiye kontrolindeki Qırım Yuqarı mahkemesi onı deñiştirmedi.
2018 senesi oktâbrniñ 30-ndan berli apiste yata.
«UTH agentiniñ» davası
Rusiye mahsus hızmetleri ara-sıra qırımlılarnı Ukraina telükesizlik hızmeti ile işbirli yapqanında qabaatlap taqip ete. Böyle davalardan biriniñ mabüsi Yalta sakini Yunus Maşaripov oldı. «Memorial» aq qorçalayıcı merkezi, cinaiy taqibiniñ «siyasiy sebepleri ve qanun bozuvlarınıñ alâmetleri» bar, dep tanıdı.
Yunus Maşaripov
Yalta sakini, aq qorçalayıcı Yunus Maşaripov 2017 senesi dekabr ayında Rusiye quvetçileri tarafından patlayıcı maddeni azırlağanında qabaatlanıp tutuldı. «Yapqanını aytmağa» zorlağan FSBde işkencege oğratılğanını bildirdi.
Rusiye tahqiqatınıñ versiyasına köre, Yunus Maşaripov eki patlayıcı maddeni yapıp, «regionda içtimaiy-siyasiy vaziyetni kerginleştirmek içün Yaltada dağ-ormanlarnı ateşke bermege» planlaştırğan edi.
2018 senesi noyabr ayında Rusiye kontrolindeki Yalta şeer mahkemesi onı Rusiye Ceza kodeksiniñ eki maddesine istinaden qabaatlı olaraq tanıdı: 223-1 (patlayıcı maddeni qanunsız azırlav) ve 222.1 (patlayıcı maddeni saqlav ve taşuv). Oña 110 biñ ruble para cezasınen beraber dört yıl apis cezası berildi.
Yunus Maşaripov qabaatını tanımay, Rusiye Yuqarı mahkemesinde qararğa itiraz bildirmege tırışa.
2017 senesi sentâbrniñ 27-nden berli apiste yata.
«Casuslıq» davası»
2017 senesi sentâbr ayında Rusiye quvetçileri Anna Suhonosova ve Dmitriy Dolgopolovnı tutıp aldı. Olarnı «Ukraina mahsus hızmetlerine Rusiye Qara deñiz flotunıñ bölük ve birleşmeleriniñ faaliyetine dair devlet sırını toplav ve berüvde» qabaatladılar. FSB, dava mabüsleri «qabaatını bütünley tanıdı ve yapqanlarına peşman oldı», dep bildire.
Qırım aq qorçalayıcı gruppasınıñ ekspertleri bu davada qanunsız tahqiqat usulları ve işkence işçleri bar, dep qayd etti.
Mabüsler
Anna Suhonosova
Anna Suhonosova – Aqmescit sakini. Zenaat boyunca muasebeci, apiske alınmazdan evel oyun studiyasında fitnes instruktorı olıp çalıştı. Rusiye FSBsiniñ hadimleri tarafından «Ukraina içün casuslıq» yapqanında qabaatlanıp tutuldı. Tutulğan Suhonosova Rusiyeniñ paytahtı Moskvağa alıp ketirildi, anda apiste yattı ve Moskva okrug arbiy mahkemesi tarafından Rusiye Ceza kodeksiniñ 275-inci maddesine istinaden (devlet hainligi) qabaatlanıp, doquz yılğa azatlıqtan marum etildi.
Ükümge itiraz bildirmedi.
2017 senesi sentâbrniñ 29-ndan berli apiste yata.
Dmitriy Dolgopolov
Qırımlı Dmitriy Dolgopolov – Ukraina Silâlı quvetleriniñ sabıq zabiti, 2014 senesi baarde Rusiye ordusına hızmet etip başladı. Rusiye quvetçileri Dolgopolovnı Anna Suhonosovanen aynı künü tuttı. Kütleviy haber vastaları olar beraber yaşay, dep bildirgen edi, amma bu malümatnı isbatlaycaq bir şey yoq.
Rusiye Ceza kodeksiniñ 275-inci maddesine istinaden (devlet hainligi) on yılğa azatlıqtan marum etildi. Ükümge itiraz bildirmedi.
2017 senesi sentâbrniñ 29-ndan berli apiste buluna.
Rusiye ve işğal etilgen Qırımnıñ SİZO ve apishanelerinde azat etilmesini beklegen diger qırımlılar aqqında Qırım.Aqiqat saytında derc etilecek «Unutılmağanlar» maqalelerinde oquñız.
Qırımlı faal ve jurnalistlerniñ evlerinde keçirilgen tintüvler
İşğalden soñ Qırımdaki faktik Rusiye akimiyeti mustaqil jurnalistler, vatandaş faalleri, Qırımtatar Milliy areketiniñ faalleri, Qırımtatar Milliy Meclisiniñ azaları ve Rusiyede yasaq etilgen «Hizb ut-Tahrir» teşkilâtı ile alâqalı olğanlarından şübheli sayılğan Qırım musulmanlarınıñ evlerinde muntazam surette kütleviy tintüvler ötkere.
