2019 senesi dekabr ayında Donbastaki zıddiyetni al etüv üç taraflı bağ gruppası «tanılğan er kesni tanılğan er keske» deñişim aqqında añlaştı. Tutulğanlar dekabrniñ 29-nda Donetsk vilâyetiniñ «Mayorsk» keçiş noqtasında deñiştirildi.
Ukraina prezidenti Volodımır Zelenskıy, işğal etilgen Qırımda ve Rusiyede siyasiy sebeplerden tutulğan qırımlılarnıñ azat etilüvini talap etmege niyetlene, dep bildirdi.
Ukraina Yuqarı Radasınıñ insan aqları vekâletlisi Lüdmila Denisova Rusiyede tutulğan ukrainalı siyasiy mabüslerniñ farqlı sayısını aytqan edi: 113-ten 115-ke qadar, 80-den çoqu – qırımtatarlardır. Qırımtatar resurs merkeziniñ cedvelinde 86 qırımlı siyasiy mabüs qayd etile. Aynı raqamnı Qırım aq qorçalayıcı gruppası da bere.
Deñişimni beklegen qırımlılarnıñ ekseriyeti – qırımtatarlar, olar bir sıra davalarnıñ, hususan «Hizb ut-Tahrir», «Tebliğ Cemaatı» davalarınıñ (Rusiyede yasaqlanğan, amma Ukrainada yasağı olmağan teşkilâtlar) mabüsleri ola. Aq qorçalayıcılar ve advokatlar bu cinaiy davalarnı diniy sebeplerden taqip dep adlandıra. Bu davalarnıñ mabüsleri – din kütken musulmanlardır.
Qırım.Aqiqat «Unutılmağanlar» maqalelerinde Rusiyede ve işğal etilgen Qırımda SİZO ve apishaneden çıqacağını beklegen qırımlılar aqqında tarif ete. Aqmescitteki birinci «Hizb ut-Tahrir davası» aqqında mında, Aqyardaki «Hizb ut-Tahrir davası» ve ağa-qardaş Seitosmanovlar aqqında mında oqumañız mümkün. «Tebliğ Cemaatı davasınıñ» mabüsleri ve Yaltadaki «Hizb ut-Tahrir gruppasınıñ davası» aqqında mında oqumañız mümkün. Bağçasaraydaki qırımlı musulmanlar aqqında mında oqumañız mümkün.
«Unutılmağanlar» maqaleleriniñ beşinci qısmına «terrorist davaları» ve «Tebliğ Cemaatı davalarınıñ» mabüsleri kirdi.
«Terrorizm» davalarınıñ mabüsleri
2014 senesinden berli Rusiye mahsus hızmetleri bir qaç qırımlını terrorizmde ve oña çağırğanında qabaatladı. Aq qorçalayıcılarnıñ fikirince, bu davalarda bu insanlarnıñ qabaatını isbatlaycaq dos-doğru deliller yetmey, olarnı tutuv ve mahkeme etüv tarzı ise taqipleriniñ siyasiy sebebi bar olğanını isbatlay.
Aleksey Çirniy
«Oleg Sentsov davasınıñ» mabüsi. Aqmescitli. Zenaat boyunca tarihçı. Apiske alınmazdan evel rekonstruktor olıp çalıştı, «Genuezskiy şlem» belli Qırım festivalinde iştirak etken edi.
2014 senesi mayısta Rusiye mahsus hızmetleri tarafından Aqmescitte terror tedbirlerini, hususan şeerdeki Lenin abidesini patlatmağa azırlağanında qabaatlanıp tutuldı. Tahqiqatnıñ versiyasına köre, o, yerli himiyacı studentten patlayıcı madde azırlamasını rica etken eji.
Apiske alınğan soñ tahqiqat ile işbirligi yapıp, bu davanıñ diger mabüslerine qarşı şaatlıq etti. Aleksey Çirniyniñ advokatı İlya Novikov mahkemede müvekkili FSBde işkencege oğratıldı, dep bildirdi. Bundan soñ onı davadan çıqardılar.
2015 senesi aprelniñ 21-nde Rostov-na-Donudaki Şimaliy-Kavkaz okrugınıñ arbiy mahkemesi Aleksey Çirniyni Rusiye Ceza kodeksiniñ üç maddesi boyunca qabaatlı tanıp – terror birleşmesinde iştirak etüv, terakt azırlanması ve silânı qanunsız almağa tırışuv – 7 yıl sert rejimli koloniyada qalmasına üküm etti.
Aleksey Çirniy qabaatını tanımadı ve ükümge itiraz bildirmege tırıştı, amma Rusiye Yuqarı mahkemesi ükümni deñiştirmedi.
Bu davada daa üç kişi bar – Oleg Sentsov, Aleksandr Kolçenko ve Gennadiy Afanasyev. Olar endi azatlıqta bulunalar, üçü de Ukraina ve Rusiye arasında olğan vatandaşlarnı deñişimler çerçivesinde azat etildi – Afanasyev 2016 senesi iyün ayında, Sentsov ve Kölçenko 2019 senesi sentâbr ayında.
Aleksey Çirniy 2014 senesi mayısnıñ 9-ndan berli apiste yata.
Yevgeniy Karakaşev
Kezlevli. Anarhist baqışları olğan faal. 2018 senesi fevral ayında «VKontakte» içtimaiy ağında terrorizmde çağırğanında (Rusiye Ceza kodeksiniñ 205.2 maddesi) qabaatlanıp tutuldı. Laf onıñ gizli subetlerde yazğanları ve 2014 senesi saifesinde derc etken video aqqında kete eken. Dava malümatlarında angi video aqqında aytılğanı añlaşılmay, amma tahqiqatnıñ bildirgenine köre, başında «Granatanı … qarşı qullanıñız» sözleri bar, soñunda ise «…akimiyet organlarınıñ pencerelerine. Muvafaqiyetler!» sözleri mevcut
Faal böyle bir video paylaşqanını inkâr ete.
2019 senesi aprel ayında Rostov-na-Donu şeeriniñ Şimaliy-Kavkaz okrugınıñ arbiy mahkemesi Yevgeniy Karakaşevni 6 yılğa üküm etti. O, qabaatını tanımayıp, ükümge itiraz bildirmege tırıştı. Amma 2019 senesi avgust ayında Rusiye Yuqarı mahkemesi birinci derece mahkemesiniñ qararını deñiştirmedi.
Karakaşev, rusiyelilerni aqlarını qorçalamaq içün narazılıq aktsiyalarına çıqmalarına çağırdı.
2018 senesi fevralniñ 1-nden berli apiste yata.
Nariman Memedeminov
Rusiye mahsus hızmetleri cemaat jurnalisti, «Qırım birdemliginiñ» faali Nariman Memedeminovnı terrorizmge çağırğanında qabaatlay.
Apiske alınmazdan evel Bağçasaray rayonınıñ Zalanköy (Holmovka) köyünde yaşadı. Zenaat boyunca filolog olıp, issihane kombinatında operator olıp çalıştı. «Qırım birdemliginen» faal işbirligi yapıp, qırımtatarlarnıñ mahkemelerinden ve evlerinde keçirilgen tintüvlerden canlı yayın alıp bardı. 2017 senesi Seydamet Mustafayevniñ evinde tintüv keçirilgende anda olğanı içün para cezasını aldı.
Faal, Qırımdaki vaziyetni Ukraina ve halqara kütleviy haber vastalarına bildirgen edi.
2018 senesi mart ayında Rusiye quvetçileri evine tintüv keçirmege keldi.
Nariman Memedeminov 2013 senesinden 2015 senesine qadar olğan YouTube video blogu sebebinden «terrorizmge açıq çağırğanında» (Rusiye Ceza kodeksiniñ 205.2 maddesiniñ 2-nci qısmı) qabaatlandı. Eki levhada «Hizb ut-Tahrir» teşkil etken tedbirler aqqında ikâye etile.
Rostov-na-Donunıñ Cenübiy arbiy okrugınıñ mahkemesi onı 2 yıl ve 6 ay yaşav tarzı koloniyasında qalmasına üküm etti. Faal qabaatını tanımay.
«Qırım birdemligi» onıñ cinaiy taqibi sahte ola ve Rusiye mahsus hızmetleri Qırımdaki vaziyetten haberdar etken insanlarğa qarşı küreşe, dep bildire.
«Memorial» aq qorçalayıcı merkezi, faal «halqara ve Rusiye uquqına zıt bir şekilde azatlıqtan marum etildi», dep bildirdi.
Nariman Memedeminov 2018 senesi martnıñ 22-nden berli apiste yata.
Apayı ve üç balası azatlıqta qala.
Oleg Prihodko
Saq rayonınıñ Orehovo köyüniniñ sakini. Demirci, Ukraina tarafdarı faal. 2014 senesine qadar siyasetnen oğraştı, «Svoboda» birleşmesiniñ azası oldı, Kyivdeki Euromaydanda faal iştirak etti. Qırımda Rusiye yurisdiktsiyasını tanımay. Oktâbr ayında Rusiye FSBsiniñ hadimleri tarafından garajında trotil taşlarını qanunsız saqlağanında ve Saq rayon devlet memuriyetiniñ patlavını azırlağanında qabaatlanıp tutuldı. Apiste buluna. Qabaatını tanımay.
2019 senesi oktâbrniñ 10-ndan berli apiste yata. Üküm çıqarılmadı.
Azatlıqta ömür arqadaşı ve qızı bulunalar.
Rusiye ve işğal etilgen Qırımnıñ SİZO ve apishanelerinde azat etilmesini beklegen diger qırımlılar aqqında Qırım.Aqiqat saytında derc etilecek «Unutılmağanlar» maqalelerinde oquñız.
