«Ekisini de aqımnen işkencege oğratqanlar». Aziz Ahtemovnıñ qorantası

Sentâbrniñ 4-nde gece saat birlerde qırımtatarı Aziz Ahtemovnıñ evinde FSB hadimleri tintüv keçirdi, soñra da onı belli olmağan yerge alıp ketti. Bir künden çoq qorantası bulunğan yerini bilmey edi. Neticede onı «diversiyağa yardım etkeninde» (Rusiye Federatsiyası Ceza kodeksiniñ 281-inci maddesiniñ 2-nci qısmı) qabaatladılar. Qırımtatarınıñ evinde keçirilgen tintüv Aqmescit civarındaki Anğara (Perevalnoye) köyünde «gaz borusına ketirilgen zararnen» bağlı edi. Aziznen beraber üç doğmuş qardaşı Asan Ahtemov ve Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reis muavini Nariman Celâl (vesiqalarda – Celâlov) tutuldı. Qırım.Aqiqat, apiske alınğan qırımtatarlarnıñ qorantalarını ziyaret etti.

Aziz Ahtemovnıñ ana-babası yaşağan evniñ damı üstünde armut teregi öse. Küzde pişken armutlar pıtaqlardan şiferge tüşe ve bayağı gür ve beklenmegen bir ses çıqara. Armut damğa tüşken er seferinde Azizniñ ömür arqadaşı Adile duydurmayıp abdıra – evde kene tintüv başlanacaq, dep tüşüne. Sentâbrniñ 4-nde evlerinde keçirilgen tintüvden soñ Adile eki yaşında qızı Asiyenen aqayınıñ ana-babası yanına köçti.

«Cuma künü edi, bu saatta aqayım işte ola. Aqşam keldi, biznen, qorantasınen vaqıt keçirdi, keç yatamız, şunıñ içün qapu da açıq edi, ışıqlar yana edi. Gece saat birde FSB hadimleri kele, özüni tanıtmadılar, bir şeadetname köstermediler. Ne içün kelgenlerini sorasaq, Aqmescit rayonınıñ Anğara köyünde patlav oldı ve aqayım şübheli ola degen bir vesiqa kösterdiler. Biz raat edik, çünki ömür arqadaşımnıñ bir patlavnen alâqası yoq, Anğarağa barmay, şunıñ içün tintüv keçirsinler dep, raat-raat vesiqa imzaladıq. Tintüv vaqtında şahsiy cep telefonlarımız alındı, noutbuk ve yedek telefonlarımız baqıldı. Bala yuqlay edi, soñra cep telefonlarımıznı qaytarıp berdiler. Tintüv keçirilgen soñ, aqayım azırlanıp başladı – olar laf etecekler ve er şey yahşı olsa, onı yiberirler, dep ayttılar».

Lâkin FSB hadimleri Aziz Ahtemovnı subetten soñ yibermedi. O, bir saattan da, bir künden soñ da evge qaytmadı. Adile beklemek ve aqayını qıdırmaq eñ zor edi, dep ayta. O, advokatlarnen beraber bütün müessiselerge muracaat etti: FSB, İç işler nazirliginiñ bölükleri, prokuraturağa. Ahtemov yoq, dep ayta ediler. Qıdıruv vaqtında Adile şu künü Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reis muavini Nariman Celâlnıñ (Nariman Celâlnıñ qoranta ikâyesini mında oqumañız mümkün) evinde ve Azizniñ üç doğmuş ağası Asan Ahtemovnıñ evinde de tintüv keçirilgenini eşitti.

«Eñ qıyını beklemek edi, saatqa baqıp, laf etip qaytaracaqlar, dep tüşüne edim, çünki aqayımnıñ böyle bir şeynen alâqası yoq, qasevetlenmek içün bir sebep de yoq edi. Amma böyle vaziyetke oğradıq… O, sağmı bilmey edik, beklemek pek zor edi. Cumaertesi aqşamına yaqın olarnı FSB merkeziy idaresine alıp ketirgenler ve olar anda buluna degen malümat aldıq. Anda sabadan aqşamğa qadar insanlar toplaşa edi. Onı cumadan cumaertesine keçer gecesi alıp kettiler, raatlıq künleri hadimler çalışmay – advokatımız bir şeyler bilmege tırıştı, amma bir malümat alamadı. Amma tayinlengen advokat bazar künü bir şekilde mennen bağlanıp, Aziz cumaertesi künü mektüp yazdı, dep bildirdi. Birden şübhelendim, onı ne içün cumaertesi künü bermedi dep, bazar künü telefon etip, bazar künü körüşti dey. Yani cevaplar bir-birine uymay edi», – dep ayta tüşüncelerini Adile.

Aziz Ahtemovnıñ babası Eskender tutulğan qırımtatarlarnıñ bulunğan yerini bilmek içün Aqmescitteki FSB binası ögünde toplaşqan soy-soplar, lâqayt qalamağan insanlar arasında edi. O, Meclis reisiniñ muavini tutulmazdan bir qaç saat ögüne oğlu tutulğanını haber etmek içün Nariman Celâlğa telefon etken edi. O, Celâlnıñ evinde tintüv keçirilgende anda kelgen ve qırımtatarını alıp ketken nomerasız mavı «Volkswagenni» toqtatmağa tırışqan edi.

O, Aqmescitteki FSB idaresiniñ binası ögünde tutulıp, «Polis hadiminiñ qanuniy emrine riayet etmeme» maddesine istinaden (Rusiye Federatsiyası Ceza kodeksiniñ 19.3 maddesi – QA) 10 kün memuriy apis cezasını aldı.

Eskender Ahtemov o künniñ adise-vaqialarını tafsilâtlıca hatırlay.

«Tintüvden soñ, gece saat birden soñ kelip, kelinimizni evimizge alıp kettim, soñ Narimanğa telefon etip, oğlum tutuldı, dep haber ettim, prokuratura, FSB, İç işler nazirligine telefon ettim. Er kes oğlum olarda degil, dep cevap berdi. Saba 9-da bir malümat berirmiz, dep aytqanlar, belki, bulunğan yeri belli olur. Sabadan qasabamızda nomerasız maşina turğanını kördim. Narimanğa kelgenleri aqlıma kelmedi. Qomşular telefon etip, onda bir şeyler ola, dep ayttı. Anda kettim, tezden bu mikroavtobus da keldi, Narimannı alıp kettiler. Advokat Emine Avamilevanen beraber artlarından FSBge kettik. Advokatımız bar edi, amma oğlum, Asan ve Nariman olarda yoq, İç işler nazirligine muracaat etiñiz, dep ayttılar. Anda kettik, ğayıp olğanlarına dair ariza yazdıq, soñra FSBge qayttıq. Kene mında olmağanını ayttılar. Soñra bir mayor çıqıp, insanlarğa keder etemiz dep, binadan uzaqlaşmamıznı istedi. Biz parkqa uzaqlaştıq, anda kelip, mında da olmay turmağa, dep ayttı. Yolnıñ qarşısına keçtik. Soñra avtobus keldi, cayav keçitini qapatıp, insanlarnı tutıp başladılar. Bir qısmını Pavlenko soqağına, ekincisini Futbolistov soqağına alıp kettiler. Er kesni farqlı-farqlı tuttılar, meni avtobusqa mindirdiler, amma ileride birini avtobusta urdılar».

Aqmescitte insanlar nasıl tutuldı – Qırım.Aqiqat fotoresimlerinde baqıñız.

Adile, Azizniñ ana-babası, onıñ kiçik qız qardaşı Ayşe oña qarşı qabaatlavğa inanmay. Azizniñ anası Zarema çoq ve sıq-sıq külümsirey ve tezden oğlunı köreceginden emin. Oğlunıñ oña oşağan tabiatı bar – bir vaqıt kederlenmey, dep ayta qadın.

Azizniñ ömür arqadaşı bu vaziyette eñ çoq balası zarar köre, dep qayd ete.

«Babasını sağına ve anasınıñ diqqatı yetmey, çünki şimdi menim vaqtım yoq – mahkemeler, yollavlar ve daa bir şey. Balanı de aqayımnıñ ana-babası, de aqayımnıñ qız qardaşı baqa. Babasınıñ fotoresimlerini körse, pek quvana, daa bir-eki söz bile, amma «baba» sözüni yahşı ayta. Aqayımnı tutulğan soñ daa körmedim, körüşüv talap ettim, amma tahqiqatçı kirsetmey», – dep ayta Adile Ahtemova.

Onıñ aytqanına köre, advokatlar Aziz Ahtemovnıñ advokatına aytqan işkencelerge baqmadan bile, alı bir qarar olğanını bildire.

Aziz, FSB hadimleri onı aqımnen işkencege oğrattı ve kerekli şaatlıq etmesi içün küç qullandı, dep ayttı.

«Aziz oğrağan deşetleri ve bütün işkenceler aqqında aytıp berdi. Ekisini de aqımnen işkencege oğrattılar, Asannı çoq köteklediler, dep ayta Aziz», – dep tarif ete Adile.

Şimdi Aziz Ahtemov Aqmescit SİZOsında tutula, apiste qaluv sıñırlav tedbiri 2021 senesi noyabrniñ 4-ne qadar belgilengen edi, soñra, istinaf vaqtında, tarih noyabrniñ 2-ne deñişti.