2019 senesi dekabr ayında Donbastaki zıddiyetni al etüv üç taraflı bağ gruppası «tanılğan er kesni tanılğan er keske» deñişim aqqında añlaştı. Tutulğanlar dekabrniñ 29-nda Donetsk vilâyetiniñ «Mayorsk» keçiş noqtasında deñiştirildi.

Ukraina prezidenti Volodımır Zelenskıy, işğal etilgen Qırımda ve Rusiyede siyasiy sebeplerden tutulğan qırımlılarnıñ azat etilüvini talap etmege niyetlene, dep bildirdi.

Ukraina Yuqarı Radasınıñ insan aqları vekâletlisi Lüdmila Denisova Rusiyede tutulğan ukrainalı siyasiy mabüslerniñ farqlı sayısını aytqan edi: 113-ten 115-ke qadar, 80-den çoqu – qırımtatarlardır. Qırımtatar resurs merkeziniñ cedvelinde 86 qırımlı siyasiy mabüs qayd etile. Aynı raqamnı Qırım aq qorçalayıcı gruppası da bere.

Deñişimni beklegen qırımlılarnıñ ekseriyeti – qırımtatarlar, olar bir sıra davalarnıñ, hususan «Hizb ut-Tahrir», «Tebliğ Cemaatı» davalarınıñ (Rusiyede yasaqlanğan, amma Ukrainada yasağı olmağan teşkilâtlar) mabüsleri ola. Aq qorçalayıcılar ve advokatlar bu cinaiy davalarnı diniy sebeplerden taqip dep adlandıra. Bu davalarnıñ mabüsleri – din kütken musulmanlardır.

Qırım.Aqiqat «Unutılmağanlar» maqalelerinde Rusiyede ve işğal etilgen Qırımda SİZO ve apishanelerden çıqacağını beklegen qırımlılar aqqında tarif ete. Aqmescitteki birinci «Hizb ut-Tahrir davası» gruppası, Aqyardaki «Hizb ut-Tahrir davası» ve ağa-qardaş Seitosmanovlar gruppası aqqında mında oqumañız mümkün. Yalta «Hizb ut-Tahrir davası» ve «Tebliğ Cemaatı davası" aqqında mında oquñız.

«Unutılmağanlar» maqaleleriniñ dörtünci qısmına Bağçasaray musulmanlarnıñ ikâyeleri kirdi..

«Hizb ut-Tahrir davası». Birinci Bağçasaray gruppası

Bu cinaiy dava içinde, 2016 senesi mayıs ayında kütleviy tintüvlerden soñ tutulğan dört qırımlı keçe. Enver Mamutov, Remzi Memetov, Rüstem Abiltarov ve Zevri Abseitovnı «Hizb ut-Tahrir» ile alâqaları bar olğanında qabaatlap tuttılar. «Memorial» aq qorçalayıcı merkezi de olarnıñ davalarını siyasetnen bağlay.

İştirakçiler:

Remzi Memetov

Tevqiften evel Remzi Memetov Bağçasaray kafeleriniñ birisinde aşçı olıp çalıştı. Bağçasaraynıñ içtimaiy ayatında iştirak etti, musulman bayramlarını teşkil etmege yardım ete edi.

2016 senesi mayıs ayında Rusiye quvetçileri onıñ evinde tintüv keçirdi, Remzi Memetovnı tutıp aldı ve "Hizb ut-Tahrir"ge alâqası bar olğanında qabaatladı. O qabaatını tanımadı.

2018 senesi dekabrde Rusiyeniñ Şimaliy-Kavkaz okrugınıñ arbiy mahkemesi faalni şiddetli rejim koloniyasında 9 yıllıq apis cezasına ve bir yıllıq azatlıq sıñırlavına maküm etti.

2019 senesi iyül ayında Rusiye Yuqarı mahkemesi Remzi Memetovnıñ apis cezasını bir yılğa qısqarttı.

2016 senesi mayıs 12-sinden berli apisli.

Azatlıqta onı saqat esli-başlı anası, qadını ve eki balası bekley.

Enver Mamutov

Bağçasarayda "Hizb ut-Tahrir" bölüginiñ teşkil etkeninde ve "akimiyetniñ zorbalıqnen elge keçirmesiniñ azırlağanında" qabaatlanğan boyacı ve sıvacı. Tahqiqatqa köre, o öz garajında davanıñ qalğan iştirakçilerinen körüşip, olarnen islâm tarqatmasını muzakere ete edi. Enver Mamutov qabaatını tanımadı.

2018 senesi dekabrde Rusiyeniñ Şimaliy-Kavkaz okrugınıñ arbiy mahkemesi Enver Mamutovnı şiddetli rejim koloniyasında 17 yıllıq apis cezasına ve bir yarım yıllıq azatlıq sıñırlavına maküm etti.

2019 senesi iyül ayında Rusiye Yuqarı mahkemesi bütün dörtniñ apis cezasını üç ayğa qısqarttı.

Enver Mamutov 2016 senesi mayıs 12-sinden berli apisli.

Azatlıqta onı qadını ve yedi balası bekley.

Rüstem Abiltarov

Tevqiften evel Rüstem Abiltarov Bağçasarayda qurucı olıp çalıştı. Birinci Bağçasaray "Hizb ut-Tahrir davası"nıñ qalğan iştirakçilerinen beraber aynı maddeler boyunca qabaatlandı. Qabaatını tanımadı.

Rusiyeniñ Şimaliy-Kavkaz okrugınıñ arbiy mahkemesi faalni şiddetli rejim koloniyasında 9 yıllıq apis cezasına ve bir yıllıq azatlıq sıñırlavına maküm etti.

2016 senesi mayıs 12-sinden berli apisli.

Azatlıqta onı qadını ve dört balası bekley.

Zevri Abseitov

Tevqiften evel Zevri Abseitov 16 yıl tış ekimi olıp çalıştı. 2016 senesi Rusiye quvetçileri evinde tintüv yapqan soñ, onı tutıp aldı. "Hizb ut-Tahrir" teşkilâtına aitliginde ve akimiyetniñ elge keçirüviniñ teşkil etmesinde qabaatını tanımay.

Şiddetli rejim koloniyasında 8 yıl ve 9 aylıq apis cezasına ve bir yıllıq azatlıq sıñırlavına maküm etildi.

2016 senesi mayıs 12-sinden berli apisli.

Azatlıqta onı esli-başlı anası, qadını ve dört balası bekley.

«Hizb ut-Tahrir davası». Birinci Bağçasaray gruppası

Bu cinaiy dava içinde, Rusiye mahsus hızmetleri sekiz qırımtatarnı taqip ete: Marlen Asanov, Server Zekiryayev, Ernes Ametov, Timur İbragimov, Seyran Saliyev, Memet Belâlov, Server Mustafayev ve Edem Smailov. «Memorial» aq qorçalayıcı merkezi de olarnıñ davalarını siyasetnen bağlay.Фигуранты:

Marlen Asanov

"Qırım birdemligi" qırımtatar areketiniñ faali. Tevqiften evel Bağçasarayda yaşay edi. Tasili boyunca filolog, iş adamı olıp çalışa edi - Bağçasarayda kafe ve restorannıñ ve Kökköz köyünde "Salaçıq" musafirhanesiniñ saibidir.

Marlen Asanov metsenat, musulman bayramlarınıñ teşkilcisi ve apis etilgeninden evel siyasiy mabüslerniñ qorantalarına yardım etken faal kibi belli.

2017 senesi oktâbr ayında Rusiye quvetçileri onıñ evinde tintüv keçirdi. Marlen Asanovnı "Hizb ut-Tahrir" bölüginiñ teşkil etmesinde (Rusiye cinaiy kodeksiniñ 205.5 maddesi) qabaatladılar.

2017 senesi oktâbr 11-inden berli apisli. Ükmü daa çıqarılmadı.

Azatlıqta onı qadını, üç oğlu ve qızı bekley.

Server Zekiryayev

"Qırım birdemligi"niñ faali, iş adamı, Bağçasarayda çeçek tükânınıñ saibi. Tevqiften evel Server Zekiryayev köydeşlerini Qırımnıñ başqa köşelerindeki keçirilgen tedbirlerge yürsete edi.

Tutuv kününde Server Zekiryayev qadınınen beraber yaşağanlarınıñ 20 yıllığını ve küçük oğullarınıñ doğğan kününi qutlay edi. Faalni Rusiye cinaiy kodeksiniñ 205.5 maddesine binaen qabaatlaylar.

2017 senesi oktâbr 11-inden berli apisli. Ükmü daa çıqarılmadı.

Azatlıqta onı qadını ve 13 balası bekley. Kencesi babasınıñ tevqifinden soñ dünyağa keldi.

Ernes Ametov

"Qırım birdemligi"niñ faali. Uquqçılıq tasilini aldı, tevqiften evel iş adamı olıp çalıştı. Faalni Rusiye cinaiy kodeksiniñ 205.5 maddesine binaen qabaatlana.

2017 senesi oktâbr 11-inden berli SİZOda tutula. Ükmü daa çıqarılmadı.

Azatlıqta onı qadını ve eki balası bekley.

Timur İbragimov

"Qırım birdemligi"niñ faali. Zenaatı boyunca filololog, iş adamı. Apis etilgeninden evel siyasiya mabüslerniñ qorantalarına yardım ete edi.

Rusiye cinaiy kodeksiniñ 205.5 maddesine binaen qabaatlana.

2017 senesi oktâbr 11-inden berli SİZOda tutula. Ükmü daa çıqarılmadı.

Azatlıqta onı qadını ve dört balası bekley.

Seyran Saliyev

"Qırım birdemligi"niñ faali. Tevqiften evel Bağçasarayda ekskursovod olaraq çalıştı. Tuvğanları "Qırım birdemligi"niñ oturışlarında ve siyasiy mabüslerniñ mahkeme oturışlarında iştirak ete.

Seyran Saliyev Rusiye cinaiy kodeksiniñ 205.5 maddesine köre qabaatlana.

2017 senesi oktâbr 11-inden berli SİZOda tutula. Ükmü daa çıqarılmadı.

Azatlıqta onı qadını ve dört balası bekley. Qızınıñ onkologiya hastalığı bar.

Memet Belâlov

"Qırım birdemligi"niñ faali. Radio tehnikası mütehassısı tasilini aldı, aois etilgeninden evel iş adamı edi. Rusiye quvetçileri onı Rusiye Cinaiy Kodeksiniñ 205.5 ve 278 maddelerine köre qabaatlay.

2017 senesi oktâbr 11-inden berli SİZOda tutula. Ükmü daa çıqarılmadı.

Azatlıqta onı qadını ve oğlu bekley.

Server Mustafayev

"Qırım birdemligi"niñ faali. Tevqiften evel yarımadada uquq qoruyıcı areketni teşkil ete edi, vatandaşlarınıñ uquqlarını qoruv aktsiyalarını koordinatorı edi, rusiye akimiyetiniñ qırımlılarnıñ aqlarını bozması aqqında dünya topluluğını haberdar etmek içün halqara tedbirlerde iştirak ete edi.

Amnesty International halqara aq qorçalayıcı teşkilâtı​ Server Mustafayevni vicdan mahkümi olaraq tanıldı.

Rusiye cinaiy kodeksiniñ 205.5 maddesine köre qabaatlana.

2019 senesi mayıs 21-inden berli SİZOda tutula. Ükmü daa çıqarılmadı.

Azatlıqta onı qadını ve dört balası bekley.

Edem Smailov

Bağçasaray rayonınıñ Töpçiköyniñ (Dolinnoye) sakini, "Qırım birdemligi"niñ faali. Fizika müendisi tasilini aldı, tevqiften evel qurıcı olıp çalıştı, "Töpçiköy" diniy cemaatınıñ reisi edi, diniye bayramlarnı azırlay edi, siyasiy mabüslerniñ ailelerine yardım ete edi.

Rusiye mahsus hızmetleri onı Cinaiy Kodeksiniñ 205.5 ve 278 maddelerine köre qabaatlay.

2018 senesi mayıs 21-inden berli SİZOda tutula. Ükmü daa çıqarılmadı.

Azatlıqta onı qadını ve üç balası bekley.

***

Rusiye ve işğal etilgen Qırımnıñ SİZO ve apishanelerinde azat etilmesini beklegen diger qırımlılar aqqında Qırım.Aqiqat saytında derc etilecek «Unutılmağanlar» maqalelerinde oquñız.

«Hizb ut-Tahrir» halqara islâm siyasiy teşkilâtı, bütün musulman devletleriniñ islâm halifeligine birleştirilmesini öz maqsadı olğanını ayta, amma olar, bu maqsatqa irişmek içün terroristik usullarnı red ete ve Rusiyede adaletsiz taqip etilgenini ayta. Rusiye Yuqarı mahkemesi 2003 senesi «Hizb ut-Tahrir» teşkilâtını «terrorist» birleşme cedveline kirsetip, onı yasaq etti.

«Hizb ut-Tahrir işi» boyunca apiske alınğan ve mahküm etilgenlerniñ imayecileri olarnıñ taqip etilmesi diniy sebeplernen bağlı olğanını tüşüne. Adliyeciler qayd etkenine köre, Rusiye uquq qoruyıcı organları tarafından bu dava boyunca taqip etilgenler – ekseriyeti qırımtatarlar ve ukrain, rus, tacik, azeri ve islâm dinini kütken diger millet vekilleri. Halqara uquq işğal etilgen topraqlarda işğalci devlet qanunlarını kirsetmege yasaqlay.