Qırımda avgustnıñ 17-nde saba Rusiye quvetçileri beş qırımtatarınıñ evini tintti, neticede beş insan «terror teşkilâtını quruv ve anda iştirak etüv» şübhesinen tutuldı. Tutulğanlardan biri – Raif Fevziyev – Aqmescit rayonınıñ Mamaq (Strogonovka) köyüniñ imamı.
Aqyarnıñ Nahimov rayonında FSB hadimleri Rustem Murasov ve Rustem Tairovnı, Balıqlava rayonınja Cebbar Bekirovnı, Bağçasaray rayonında faal Zaur Abdullayevni alıp ketti. Bu dört vatandaş faali «Hizb ut-Tahrir davalarınıñ» mabüslerine qoltuta edi. Rustem Murasov yaqınlarda Aluştadaki «Hizb ut-Tahrir davası» boyunca üküm çıqarılğan Rostov-na-Donuğa bardı. Bir çoq Ukraina aq qorçalayıcı teşkilâtı ortaq beyanatını bildirip, tintüv ve tutuvlarnı «faal vatandaş fikirlerini bildirgen qırımtatarlarnıñ Rusiye tarafından siyasiy esaslı taqip etilüv vastası» dep adlandırdı. Ukraina prezidenti Volodımır Zelenskıynıñ Twitterde yazğanına köre, «Rusiye işğal etilgen Qırımda insan aqlarını kene boza». Qırımlı musulmanlarğa qarşı açılğan yañı cinaiy dava aqqında Qırım.Aqiqat Radiosınıñ yayınında aytıldı.
«Qırım birdemligi» cemaat birleşmesiniñ koordinatorı Dilâver Memetovnıñ Qırım.Aqiqatqa tarif etkenine köre, avgustnıñ 17-nde aqşam eki tutulğan kişiniñ sıñırlav tedbiri baqılğan Aqyarnıñ Lenin rayon mahkemesi ögünde bu taqipke qarşı çıqqan faaller toplaştı.
Aslında taqip etilüviniñ sebebi olarnıñ vatandaş faalligi ve Qırım problemlerine lâqaytsız qalmağanları oldıDilâver Memetov
– Onlarnen insan yañı cinaiy dava – Aqyardaki ekinci «Hizb ut-Tahrir davasınıñ» mabüslerine qoltutmağa keldi. Bugünki mahkeme oturışuvında Cebbar Bekirov ve Rustem Tairovnıñ sıñırlav tedbiri belgilendi, yarın – Zaur Abdullayev ve Rustem Murasovnıñ sıñırlav tedbiri saylanacaq. Soñki altı yılda qırımtatarlarğa ve musulmanlarğa qarşı olarnı cemiyetten ayırıp tutmaq, terrorist dep aytmaq içün 95%-da 205.5 madde qullanıla. Bilgenime köre, mahkemeniñ tintüv qararında bu insanlarğa qarşı 205.5 maddege istinaden cinaiy dava açıla, dep aytıla. Cebbar Bekirov maddeniñ birinci qısmına, qalğanları ekinci qısmına köre qabaatlana. Amma aslında taqip etilüviniñ sebebi olarnıñ vatandaş faalligi ve Qırım problemlerine lâqaytsız qalmağanları oldı – bu, hususan, halqımızğa ve begenilmegenlerge olğan munasebet.
Dilâver Memetovnıñ qayd etkenine köre, tutulğan dört kişi Dilâverniñ babası Remzi Memetovnıñ mahkemelerinde onıñ qorantasına da yardım etti – ve bunı faal Rusiye akimiyeti tarafından taqip etilüviniñ esas sebebi dep saya. Remzi Bekirov 2018 senesiniñ soñunda «Bağçasaraydaki birinci Hizb ut-Tahrir davası» çerçivesinde 9 yılğa üküm etildi. Bu teşkilât 2003 senesinden berli Rusiyede ve daa bir qaç memlekette yasaq etildi, amma Ukrainada faaliyeti yasaqlanmadı.
Rusiyeli advokat Aleksey Ladin, avgustnıñ 17-nde tutulğan insanlar «Hizb ut-Tahrir» teşkilâtınıñ bölüginde iştirak etkeninde qabaatlana, dep tasdıqlay.
Uquq qoruyıcılarnıñ bu basqısınıñ kelecegi pek kederli – sert bir qabaatlayıcı üküm olacaqtırAleksey Ladin
– Cebbar Bekirov, vesiqada qayd etilgenine köre, eñ erte 2020 senesi yanvar ayında teşkilât bölügini qurdı. Faqat müvekkilim Zaur Abdullayev Aqyar civarındaki Zalanköy (Holmovka) köyünde yaşay, qavede aşçı olıp çalışa. Eñ az soñki eki yıl devamında şeerde olmadı. Sorğu vaqtında Zaur bir cinayet yapmağanını añlattı, «Hizb ut-Tahrir» ile alâqaları yoq, quvetçilerniñ iddiaları ise uydurıldı, dep ayttı. Uquq qoruyıcılarnıñ bu basqısınıñ kelecegi pek kederli – sert bir qabaatlayıcı üküm olacaqtır – Zaur tutulğanda pek sebatlı edi. Onıñ şeker hastalığı bar, şimdilik ilâcları bar, amma sağlam insanlar SİZO şaraitlerine zornen dayana.
Rusiyeli advokat Nikolay Polozov Kremlniñ Rusiye resmiy cedvelindeki terror teşkilâtına munasebetniñ çift standartlarını qayd ete.
Qırımtatar halqını qorquzuv ıntıluvı ve maqsadlı repressiyalarnıñ bir qısmıdırNikolay Polozov
– Bir taraftan, terror areketi olaraq tanılğan «Taliban» Moskvada Tış işler naziri Sergey Lavrovnen muzakere keçire, başqa taraftan, Qırımda bir şeyge çağırmağan ve silâ saqlamağan ve qullanmağan insanlar ardı-sıra basqığa oğratıla. Bu, qırımtatar halqını qorquzuv ıntıluvı ve maqsadlı repressiyalarnıñ bir qısmı. Tahqiqatçılarnıñ masasında taqvim tura sanki: bugün bir üküm çıqarılsa, yarın yañı dava uydurmağa mümkün. Rusiye akimiyeti keçirilecek «Qırım platformasınıñ» sammitine olğan munasebetini de bu şekilde köstere bile: anda bir şey aqqında añlaşıp olamazsıñız, Qırımnı qaytarmaycaqmız. Küçsüz açuvını bir qabaatı olmağan insanlardan çıqara.
Qırım Muhtar Cumhuriyeti prokuratura bölüginiñ yolbaşçısı Serğiy Turçın, Ukrainada Qırımdaki bu tintüv ve tutuvlar qanunsız sayıla, dep qayd ete.
Azatlıqtan qanunsız marum etüvSerğiy Turçın
– Kütleviy haber vastalarından alğan malümatımızğa köre, Ukraina Ceza kodeksiniñ 162-nci maddesi – mesken tiyilmemezliginiñ bozuluvı ve 164-ünci maddesiniñ ekinci qısmına istinaden – azatlıqtan qanunsız marum etüv – cinaiy dava açıldı. Şimdi vaziyetni ögrenip, bu tintüvlerniñ teşebbüsçisi olğan ve olarnı keçirgenler aqqında malümat toplaymız. Bu iş neticesinde şübheli olğanları ilân etilecek ve ilerideki tahqiqat qararı olacaq. Jurnalistler ve cemaat teşkilâtları sayesinde Qırımdaki sahte polisniñ areketleri ve işğalci mahkemelerniñ qararlarından haberimiz bar, soñra bunı ğayrıdan teşkeremiz. Qanunlarğa kirsetilgen deñişmeler vaqtınca işğal etilgen topraqlar aqqında aytılsa, şübheli şahıslar olmağanda belli maddelerge köre mahsus mahkemeden evel tahqiqatlarnı keçirmege imkân bere.
Serğiy Turçın, Qırımda Ukraina vatandaşlarını qanunsız taqip etüvden şübheliler mahkemege ketirilmesi içün qıdıruvğa ilân etile, dep qayd etti. Lâkin Ukraina kontrol etken topraqlarğa barmağan Rusiye quvetçileri aqqında aytılğanı içün böyle vaqialar daa olmadı.
Rusiye FSBsi resmiy matbuat relizleri ve haberlerinde Qırımda ekstremist ve terroristlernen küreşe, dep israr ete. «Memorial» aq qorçalayıcı merkezi Rusiyedeki «Hizb ut-Tahrir davalarınıñ» mabüslerini siyasiy mabüs dep saya.
Yayından soñ Rusiye kontrolindeki Aqyar ve Aqmescit mahkemeleri avgustnıñ 17-nde tintüvlerden soñ tutulğan beş qırımtatarından üçüniñ sıñırlav tedbirini belgilegeni belli oldı. Bu aqta «Qırım birdemligi» birleşmesi Qırım.Aqiqatqa bildirdi.
Moskva kontrolindeki Aqyarnıñ Lenin rayon mahkemesi «Hizb ut-Tahrir» bölüginiñ faaliyetinde iştirak etkeninden» şübheli olğan (Rusiye Ceza kodeksiniñ 205.5 maddesiniñ 2-nci qısmı) Rustem Tairovnıñ sıñırlav tedbirini belgilep, 2021 senesi oktâbrniñ 11-ne qadar apiste qaldırdı. «Hizb ut-Tahrir» bölügini qurğanından» şübheli olğan (Rusiye Ceza kodeksiniñ 205.5 maddesiniñ 1-inci qısmı) Cebbar Bekirov 2021 senesi oktâbrniñ 10-na qadar SİZOğa alındı. Kreml kontrolindeki Aqmescitniñ Kiyev rayon mahkemesi «bölükni qurğanından» şübheli olğan Raif Fevziyevni 2021 senesi oktâbrniñ 12-ne qadar apiske aldı.
(Metinni Vladislav Lentsev azırladı)
Qırımdaki «Hizb ut-Tahrir davaları»
«Hizb ut-Tahrir davası» boyunca apiske alınğan ve mahküm etilgenlerniñ imayecileri olarnıñ taqip etilmesi diniy sebeplernen bağlı olğanını tüşüne. Advokatlar qayd etkenine köre, Rusiye uquq qoruyıcı organları tarafından bu dava boyunca taqip etilgenler – ekseriyeti qırımtatarlar ve ukrain, rus, tacik, azeri ve islâm dinini kütken diger millet vekilleri. Halqara uquq işğal etilgen topraqlarda işğalci devlet qanunlarını kirsetmege yasaqlay.
«Hizb ut-Tahrir» halqara islâm siyasiy teşkilâtı, bütün musulman devletleriniñ islâm halifeligine birleştirilmesini öz maqsadı olğanını ayta, amma olar, bu maqsatqa irişmek içün terroristik usullarnı red ete ve Rusiyede adaletsiz taqip etilgenini ayta. Rusiye Yuqarı mahkemesi 2003 senesi «Hizb ut-Tahrir» teşkilâtını 15 «terrorist» birleşme cedveline kirsetip, onı yasaq etti.
