Rusiye Federatsiyası ve onıñ tarafından qanunsız ilhaq etilgen Qırımğa qarşı sanktsiyalarnıñ semereligi meselesi matbuatta daima köterile, amma ekspertlerniñ fikri bir mevzuda aynı – sıñırlavlarğa kesen-kes riayet etilse edi, olarnıñ tesiri istilâcı içün kerçekten yıqıcı olur edi. Futbolnı misal olaraq ketirmek mümkün – bu saada sanktsiyalar közetile ve atta Rusiyeniñ sport memurları bunı esapqa almağa mecbur olalar, işğal etilgen Ukrayina yarımadasındaki klublarnen işbirligi yapmaylar. Tafsilâtlıca Qırım.Aqiqatnıñ maqalesinde oquñız.
Halqara futbol qurulışları sanktsiyalarğa riayet etkenini köstere. Rusiyeniñ Qırım ükümetindeki sport naziri Olga Torubarova bunı tasdıqlay.
«Bütün sport çeşitleri arasında futbol eñ çoq sanktsiyalanğandır, çünki sportnıñ başqa çeşitlerinde bizim sportçılarımız bütünrusiye ve halqara yarışlarğa baralar, parallel de olsa, olarnıñ büyük halqara yarışlarda iştirak etmek imkânı bar. Futbolğa kelgende, elbette, 10 yıl devam etken vaziyet Qırım Cumhuriyeti vatandaşlarınıñ beden terbiyesi ve sport saasında öz imkânlarını amelge keçirüv aqlarınıñ körülmegen bozuluvıdır ve, ebet, dünya seviyesinde sportçılarımıznı sıñırlav ola», – dep tarif etti Torubarova Rusiyeniñ «Millet» telekanalında.
Bugünde-bugün Qırımnıñ futbol klubları Rusiye turnirlerinde iştirak etüv aqqı olmadan biri-birinen oynamağa mecbur. Bu ay Aqmescitteki «Tavriya» Rusiye Qırım futbol birliginiñ Premyer-liga çempionatınıñ ğalibi dört kere oldı. Amma taqımnıñ Qırımdan tış oynamağa imkânı yoq.
Qırım Muhtar Cumhuriyeti ve Aqyar futbol birliginiñ prezident muavini Oleg Kommunârnıñ Qırım.Aqiqatqa haber etkenine köre, halqara futbol cemiyetinde Ukrayinağa qoltutmaq içün qaviy qarar bar.
«Bir sport çeşitinde Rusiyeniñ vekilligi küçlü ola bile, rusiyeliler belli bir halqara sport qurulışlarına sponsorlıq ete bile. Bundan ğayrı, sportnıñ bazı çeşitlerinde bir qaç resmiy federatsiya ola bile – biri sanktsiyalarğa riayet ete bile, digeri ise riayet etmey. Futbolğa kelgende, bu pek populâr sport çeşitidir. Kütleviy iştirak olğan yerde siyaset de öz yerini ala. UEFA ve FIFA – büyük, özüni teminlegen teşkilâtlar, olarnıñ terkibinde Ukrayinağa yardımcı olğan memleketlerniñ birleşmeleri bar, şunıñ içün rusiyeliler mında sert sanktsiyalar altında. Bundan ğayrı, Ukrayina futbol birligi bu sanktsiyalarnıñ riayet etilmesini diqqatnen közete», – dedi Kommunâr.
Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reis muavini İlmi Umerov Qırım.Aqiqatqa bergen tefsirinde futbol sporttan daa ziyade bir şey olğanını ve mında siyasetniñ ağırlığı çoq olğanını qayd etti.
«Futbol içün sanktsiyalar başqa sanktsiyalardan farqlı olğanını tüşünmeyim. Futbol taqım oyunıdır yalıñız. Seyirciler de iştirak ete. Futbol eñ populâr oyundır. O, tek seyircilerge tesir etmey. Demek, futbol da siyasiy ve iqtisadiy arekettir. Şunıñ içün mında sanktsiyalar başqa vaziyetlerge ve saalarğa köre daa semerelidir», – dep qayd etti Meclis reisiniñ muavini.
«Svobodnıy Krım» cemaat teşkilâtınıñ tesisçisi Aleksey Yefremov Qırım.Aqiqatqa izaat berip, Rusiyeniñ futbol saasında pek tesiri olmağanını, şunıñ içün mında büyük basqı yapıp olamaycağını ayttı.
«Futbol – bu yalıñız acayip oyun degil, zor bir iştir. Rusiye anda iç bir vaqıt «yıldız alamağan», top klubları, oyuncılar ve reklama bergenler «rus dünyasınıñ» tesir tışında bulunalar. Başqa işler aqqında bunı aytmaq mümkün degil. Meselâ, Finlândiya sıñırnı açmaq istey degen malümat oldı – raatlıq künleri tükân raflarını boşatqan rus turistlerinden yeterli para alamay. Avropa şimdi de qullanğan gaz, elmaz ve diger resurslar da öyle. Em de parallel italât-ihracat, şu cümleden mikroçipler, soñra dronlarnen bitmez-tükenmez alda başımızğa tüşeler. Qırımda ayfon ve ğarbiy maşinalarnı alâ daa almaq mümkün, biraz para qoşmaq kerek. Aytqanları kibi, «paranıñ qoqusı yoq», – dedi cemaatçı.
Muarririyet havfsızlıq maqsadınen adını aytmağan Yaltalı qırımlı cemaatçı qayd ete ki, Qırımnıñ qanunsız ilhaqından evel Qırım futbol taqımlarınıñ bütün imkânları bar edi, amma şimdi olar «özara oynamağa» mecburlar.
«Ebet, Ukrayina futbol meydanında Aqmescitteki «Tavriya» futbol klubınıñ gürültisi endi keçmişte qaldı. Hatırlatmaq kerek ki, «Tavriya» Ukrayina çempionatında ve Ukrayina kubogında ğalebe qazandı. Şimdi futbol aqqında, onıñ Qırımda inkişafı aqqında aytamaysıñ», – dep qayd etti cemaatçı.
G7 memleketleri Ukrayinadaki cenk sebebinden Moskvağa qarşı sanktsiyalarnı sertleştirmege söz bergen ediler. Cenkniñ 1000-inci kününi qayd etmek içün çıqarılğan ortaq beyanatta Rusiye «adaletli ve devamlı barışıqa yekâne mania» dep adlandırıldı. Beyanatta G7 Rusiyege qarşı sert sanktsiyalar, ihracat nezareti ve diger tedbirlerge qoltutqanını kene tasdıqlay, dep qayd etile.
Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnı küzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://krymrcriywdcchs.azureedge.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.
Qırımnıñ Rusiye tarafından işğal etilüvi
2014 senesi fevral ayında Qırımda işaretsiz urbada silâlı insanlar peyda oldı. Olar Qırım Yuqarı Şurası, Aqmescit ava limanı, Keriç parom keçiti, diger strategik obyektlerni zapt etip, Ukraina ordusınıñ areketlerini blok etken edi. Rusiye akimiyeti bu insanlarnıñ Rusiye ordusınıñ arbiyleri olğanını başta inkâr etken edi. Daa soñra Rusiye prezidenti Vladimir Putin bular Rusiye arbiyleri olğanını tanıdı.
2014 senesi martnıñ 16-nda Qırım ve Aqyarda yarımada statusınen bağlı dünyada tanılmağan «referendum» olıp keçti, onıñ neticesinde Rusiye Qırımnı öz terkibine aldı. Ukraina, Avropa Birligi, ABD «referendumdaki» rey neticelerini tanımadı. Rusiye prezidenti Vladimir Putin martnıñ 18-nde Qırımnıñ Rusiyege «qoşulğanını» ilân etti.
Halqara teşkilâtlar, Qırımnıñ işğali ve ilhaqını qanunsız tanıp, Rusiyeniñ areketlerini takbih ettiler. Ğarp devletleri bir sıra iqtisadiy sanktsiyalarnı qullandı. Rusiye, yarımadanı işğal etkenini inkâr etip, buña «tarihiy adaletniñ tiklenmesi», dey. Ukrainanıñ Yuqarı Radası 2014 senesi fevralniñ 20-ni, Rusiye tarafından Qırım ve Aqyarnıñ muvaqqat işğali başlağan künü olaraq resmen ilân etti.
