Tamır halqlarnı qoruv mevzusı avgustnıñ 23-nde tesis sammiti ötkerilecek «Qırım platformasınıñ» eñ prioritetli mevzularından biri olacaq. Bu aqta Ukraina Tış işler nazirliginiñ Dünya tamır halqlar künü munasebetinen yapqan beyanatında aytıla.
«Ukraina, tamır halqlarını qorumağa azır, hususan vaqtınca işğal etilgen Qırımda insan aqlarınıñ kütleviy bozuluvı ile küreşmek maqsadınen istilâcı devletke qarşı halqara basqını pekiştirüv üzerinde çalışmağa azır», – dep aytıla beyanatta.
Berilgen malümatqa köre, «Rusiyeniñ Ukraina qanunına bergen aşırı ve manipulâtiv cevabı çoq şey ifadelep, Ukrainanıñ tamır qırımtatar halqınıñ aqlarını qorçalamağa azır olması Rusiye propagandasınıñ vaqtınca işğal etilgen Ukraina Qırımınıñ Rusiyege ait olmasına dair aytqanlarını bozğanını isbatlay».
Prezident Zelenskıynıñ ofisi Dünya tamır halqlar kününde Qırım işğali aqqında hatırlattı.
Avgustnıñ 9-nda Kyivde Dünya Tamır halqlar künü munasebetinen qırımtatar sürgünligi aqqında vesiqalı film kösterilecek.
Ukraina prezidenti Volodımır Zelenskıy iyülniñ 21-nde Yuqarı Rada 2021 senesi iyülniñ 1-nde qabul etken №1616-IX «Ukraina tamır halqlar» qanunını imzaladı.
Rusiye Devlet duması Ukraina Tamır halqlar qanun leyhasını takbih etken beyanatnı qabul etti. Rusiye prezidenti Vladimir Putin Ukrainanıñ tamır halqlar qanun leyhası «ruslarğa qarşı yapılğan küçlü bir darbe» ola dep, daa soñra onı tem-telef silâsınen qıyasladı.
Fevralniñ 16-nda Ukraina Yuqarı Radası halqara institutlarğa muracaat etip, Qırımnıñ Rusiye işğalini ve yarımadada insan aqları bozuvlarını takbih etmesine çağırdı. Qırımnıñ Rusiye işğaline qarşı tirenüv yılında bir sıra ğarp memleketi Rusiyege muracaat etti. Bundan soñ Kreml «ilhaq olmadı», dep bildirdi, Rusiye Tış işler nazirliginiñ spikeri Mariya Zaharova ise Qırım aqqında «olmağan şeylerni aytmaqtan» vazgeçmege çağırdı.
Ukraina prezidenti ofisiniñ reber muavini İğor Jovkva «Qırım platforması» boyunca halqara sammit Ukrainada 2021 senesi avgustnıñ 23-nde olacaq, dep bildirgen edi.
Rusiye Tış işler nazirliginiñ spikeri Mariya Zaharovanıñ aytqanına köre, Rusiye tarafı Ukraina teşebbüsinen keçirilecek Qırım platformasında iştirak etmege azır, amma meydançıqta yarımada problemleri muzakere etilmeli – suv teminlevinden naqliyatqa qadar.
Qırımtatarlarnı tamır halq olaraq tanıma
2014 senesi martnıñ 20-nde Ukraina Yuqarı Radası qırımtatarlarnı Qırımnıñ tamır halqı dep tanıdı. Bu qararğa 283 halq deputat rey berdi. Ukraina qırımtatar halqınen diger milliy azlıqlarnıñ Ukrainanıñ tamır halqı olaraq etnik, medeniyet, til ve din kimliginiñ saqlap qalması ve inkişafını kefil etmekte. Qırımtatar Milliy Meclisi ve Qurultayı qırımtatarlarnıñ temsiliy organları olaraq tanıldı.
Er yıl avgustnıñ 9-nda dünya tamır halqlar künü qayd etile. Onı BM Baş Assambleyası 1994 senesi tasdıqladı.
«Qırım platforması»
Qırımnı işğalden qurtaruv halqara meydançığı (Qırım platforması) – Ukraina akimiyetiniñ qırımlılarnıñ aqlarını qorçalamaq ve işğal altındaki yarımadanı azat etmek içün Ukraina ve halqara ortaqlarınıñ areketlerini koordinatsiya etmek içün muzakere platformasınen bağlı teşebbüsidir.
2020 senesi sentâbr ayında Ukraina prezidenti Volodımır Zelenskıy BM Baş Assambleyasınıñ 75-nci sessiyasında iştirakçi memleketlerni bu platforma qurulmasına qoşulmağa çağırdı.
Daa evel böyle planlarını Ukrainanıñ vaqtınca işğal etilgen topraqlar meseleleri nazirligi ve Ukraina Tış işler nazirligi aydınlatqanlar. Ukraina Tış işler nazirligi, Donbastaki zıddiyetni çezüv ve Qırımnı işğalden qurtaruv muzakere meydançıqları bir-birinden ayrı olmalı, dep tüşüne.
Ukraina Tış işler naziriniñ birinci muavini Emine Ceppar bildirgenine köre, Rusiyeni Qırımnı işğalden qurtaruv halqara platformasında iştirak etmege davet etecekler, amma iştirak etecegine inanmaylar. Bundan evel Ukraina Tış işler naziri Dmıtro Kuleba, Rusiyeni bu meydançıqta körmey, dep ayttı.
2020 senesi oktâbr ayında Poloniya Qırımnı işğalden qurtaruv halqara platforması çerçivesinde çalışmağa meraqlı, dep bildirdi.
Ukraina prezidenti Volodımır Zelenskıy bildirgenine köre, Avropa Birliginiñ liderleri Avropa Birliginiñ Qırımnı işğalden qurtaruv platformasına qoşulmağa azır olğanını ayttı. Resmiy Kyiv Qırımnı işğalden qurtaruv platformasına Türkiye, Malayziya, Slovakiya, Büyük Britaniya ve diger memleketler qoşulır, dep bekley.
Kreml, Qırım meselesi qapatıldı ve Rusiye onı halqara muzakerelerge almaycaq, dep bir qaç kere bildirgen edi.
