VI çağırılış Qırımtatar Milliy Qurultayınıñ delegatlar gruppası ve qırımtatar milliy areketiniñ faalleri Ukraina Yuqarı Radasınıñ deputatlarına muracaat etip, №5506 «Ukraina tamır halqlar» qanun leyhasına rey bermesine çağırdı. Muracaat metnini iyünniñ 30-nda Facebook saifesinde qırımtatar areketiniñ faali Nariman Celâl derc etti.
Muracaat müellifleri qanun leyhası müim olğanını qayd etip, bu qanun qabul etilse, Ukrainanıñ «tamır halqlarını, hususan qırımtatar halqını, ve aqlarını tanuvında, memlekette demokratiya inkişafı, suverenitet ve Ukraina devletiniñ topraq bütünligini qorumasında ileri ketmege imkânı olacaq», dep tüşüne.
VI çağırılış Qırımtatar Milliy Qurultayınıñ delegatlar gruppası ve qırımtatar milliy areketiniñ faalleri bu qanun leyhasınen bağlı bir sıra ekspert ihtarınen razı olğanını qayd ete.
«Hususan, qanun leyhasınıñ metninde Ukraina tamır halqlarınıñ kelecegini belgileme ve siyasiy statusını serbest belgileme aqqı qayd etile, amma tamır halqlar olarnı nasıl yerine ketirecek añlatılmay, ve bu tek deklarativ bir şey olaraq qala. Tamır halqlarnıñ Ukrainada kelecegini belgilev aqqını yerine ketirüv mehanizmi milliy-territorial muhtariyet ola, dep yazılsa edi, bu olmaz edi. Faqat, bazı ihtarlarğa baqmadan, Ukraina halq deputatlarını Ukraina prezidenti bergen Ukraina tamır halqları qanun leyhasına rey bermesine çağıramız», – dep aytıla muracaatta.
Vesiqa müellifleri, bu qanun leyhası «Ukrainanıñ tamır halqı olğan qırımtatar halqınıñ bütün aqlarını ve olarnı yerine ketirüv mehanizmlerini qabul etüvde birinci adım olacaq», dep ümüt ete.
Bu muracaatnı imzalağanlar arasında VI çağırılış Qırımtatar Milliy Qurultayınıñ delegatı Nariman Celâl, VI çağırılış Qırımtatar Milliy Qurultayınıñ delegatı, Ukrainada nam qazanğan uquqçı Emine Avamileva, VI çağırılış Qırımtatar Milliy Qurultayınıñ delegatı, «Avdet» gazetasınıñ muarriri Şevket Qaybullayev ve digerleri bar.
Qırımtatar halqınıñ lideri, Ukraina Yuqarı Radasınıñ halq deputatı Mustafa Cemilev «Tamır halqlar» qanunı bu afta, iyülniñ 1-nde, qabul etilir, dep ümüt ete.
İyünniñ 16-nda berilgen malümatqa köre, Ukraina Yuqarı Radasınıñ insan aqları komiteti parlamentke tamır halqlar qanunını temel olaraq ve umumen qabul etmesini tevsiye etti.
Ukraina prezidenti Volodımır Zelenskıy mayısnıñ 18-nde qırımtatar genotsidiniñ qurbanlarını añma kününde Ukraina yarımadanı kontrol altına qaytarmaq içün ğayret köstere, dep qayd etti. O, tamır halqlar qanun leyhasını parlament baqsın dep kirsetti, dep haber etken edi.
Zelenskıynıñ qayd etkenine köre, o, «Qırım platforması» sammiti ögüne qırımtatarlar ve qırımlılar içün «müim olğan» qanunlarnı imzalamağa istey, dep qayd etken edi.
Rusiye prezidenti Vladimir Putin Ukrainanıñ tamır halqlar qanun leyhası «ruslarğa qarşı yapılğan küçlü bir darbe» ola, dep bildirdi.
Ukraina prezidentiniñ Qırım Muhtar Cumhuriyetindeki temsilcisi Anton Korınevıç Rusiye prezidenti Vladimir Putinniñ Ukrainanıñ «tamır halqlar» qanun leyhasınen bağlı izaatlarını «propagandacı» dep adlandırdı.
İyünniñ 8-nde Rusiye Devlet Duması Ukrainanıñ qanun leyhasını takbih etken beyanatnı qabul etip, PACE ve OSCEge muracaat etmege niyetleri bar, dep bildirdi.
Yuqarı Rada deputatı, Ukrainanıñ PACE eyyetiniñ azası Rustem Umerovbuña cevap berip, «iç bir memleketniñ Ukrainanıñ iç işlerine qarışmağa aqqı yoq», dep qayd etti.
Qırımtatarlarnı tamır halq olaraq tanıma
2014 senesi martnıñ 20-nde Ukraina Yuqarı Radası qırımtatarlarnı Qırımnıñ tamır halqı dep tanıdı. Bu qararğa 283 halq deputat rey berdi. Ukraina qırımtatar halqınen diger milliy azlıqlarnıñ Ukrainanıñ tamır halqı olaraq etnik, medeniyet, til ve din kimliginiñ saqlap qalması ve inkişafını kefil etmekte. Qırımtatar Milliy Meclisi ve Qurultayı qırımtatarlarnıñ temsiliy organları olaraq tanıldı.
Er yıl avgustnıñ 9-nda dünya tamır halqlar künü qayd etile. Onı BM Baş Assambleyası 1994 senesi tasdıqladı.
