«Bazı ürmet etilgen arbiy ekspertler Qırım Ukrayına şarqındaki topraqlardan evel azat etilecek, dep tahmin ete», – dep qayd etti Svoboda Live programmasınıñ yayınında Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reisi Refat Çubarov. Onıñ aytqanına köre, Ukrayına Silâlı quvetleri ğalebeleriniñ basqısı altında Moskvada Rusiye arbiy-siyasiy reberliginde deñişmeler ola bile. O, Qırımda işğalci akimiyet Ukrayına ordusınıñ ücümlerini toqtatmaq içün qurğan fortifikatsion inşaatlarnıñ quruluvından şübhelendi.
– Ukrayına milliy telükesizlik ve mudafaa şurasınıñ kâtibi Oleksiy Danılov aytqan Qırımnı işğalden qurtaruv strategiyasından başlayıq. Bu vesiqağa kirsetile bilecek tüzetüvler aqqında ne bilesiñiz?
– 9 yıl devam etken cenkniñ soñki yılı Qırım daa çoq siyasiy-diplomatik forumlar vastasınen azat etilecek dep qayd etilgen madde strategiyada büyük deñişmelerge muhtac.
Qırımnıñ azat etilüvinen bağlı fikirler tek Ukrayına cemiyetinde degil, Ukrayına etrafında birleşken ortaqlarımızda da deñişkenini köstere
Rusiye ordusınıñ Ukrayınağa qarşı tam istilâsı ve cenk ketişatı Qırımnıñ azat etilüvinen bağlı fikirler tek Ukrayına cemiyetinde degil, Ukrayına etrafında birleşken ortaqlarımızda da deñişkenini köstere.
«Qırım platformasınıñ» birinci tesis sammitinde Qırım yalıñız Rusiye ile barışıq dialogı vastasınen (ortaqlarımıznıñ talabı olğanı içün «Qırım platformasınıñ» iştirakçileri imzalağan beyanname olğan bir teklif) azat etilecek dep aytılsa, şimdi 2022 senesi avgustnıñ 23-nde «Qırım platformasınıñ» ekinci körüşüvinde «Qırım platformasınıñ» bütün iştirakçileri Ukrayına devletiniñ topraq bütünligi Ukrayına-Rusiye cenkinde zafer vastasınen ğayrıdan tiklenecek, dep qayd etti.
– Zafer degende neni ima etesiñiz? Misal olaraq, Ukrayına Silâlı quvetleriniñ baş komandanı Valeriy Zalujnıynıñ mesleatçısı Nazarov Ukrayına bazı topraqlarnı işğalden azat etken ve Rusiyeden Qırımğa Rusiye içün «qara koridorını» qapatqan soñ Ukrayına ve Rusiye arasında barışıq muzakereleri ola bile, dep aytqan edi. Bu vaziyette Qırım izolâtsiyada qalsa da, diplomatik usullarğa qayta bileler. Öyle degilmi?
– Cenk devamında olacaq bütün adise-vaqialarnı tahmin etmek pek zor. Şimdi tasavvur etalmağan şeyler ola bile.
Arbiy ekspertlerniñ fikirince, Qırım strategik bir anahtar ola, onıñ sayesinde bütün Ukrayına topraqları işğalden azat etilecek
Amma bazı sayğılı arbiy ekspertlerniñ fikirince, Qırım strategik bir anahtar ola, onıñ sayesinde bütün Ukrayına topraqları işğalden azat etilecek. Yani olar Qırım Ukrayına şarqındaki topraqlardan evel azat etile bile, dep tahmin eteler.
Muzakereler angi seviyede keçirilecek, keçirilecekmi, bir çoq faktorğa bağlı, em de Rusiyede olğan şeylerge bağlı olacaq. Amma belli bir seviyede Ukrayına Silâlı quvetleri ğalebeleriniñ basqısı altında Moskvada Rusiye arbiy-siyasiy reberliginde deñişmeler ola bilecegini inkâr etmeyim. Reberlikte bir şeyler olsa – özleri muzakere ister. Böyle bir şey de ola bile.
– Ukrayına Silâlı quvetleriniñ emrini beklegen Qırımdaki partizan areketi aqqında bir şeyler bilesiñizmi? «Ateş» areketinden bir video muracaatı peyda oldı. Biz bu partizan areketiniñ vekilleri olğanlarını aytıp olamaymız. Belki, siz bir şeyler aydınlatırsıñız?
Qırımda Qırımnıñ azat etilüvini beklegen yüz biñlernen vatandaş bar. Ebet, Ukrayına Silâlı quvetleri işğal etilgen Qırım yarımadasınıñ memuriy sıñırlarına yaqınlaşqanınen olarnıñ areketleri pek deñişecek
– Men kerçek ayatta olğan ve cenk neticesinde olğan böyle vaqialarnen bağlı izaat bermeyim. Çünki menim tarafımdan da bir delili olmaycaq.
Ukrayına Milliy telükesizlik ve mudafaa şurasınıñ kâtibi Oleksiy Danılovnen razı olğan bir meselem bar, Qırımda Qırımnıñ azat etilüvini beklegen yüz biñlernen vatandaş bar. Ebet, Ukrayına Silâlı quvetleri işğal etilgen Qırım yarımadasınıñ memuriy sıñırlarına yaqınlaşqanınen olarnıñ areketleri pek deñişecek. Bunı tam bilem. Ve bunı cenkte köremiz.
– Kezlevde Ukrayına desantınıñ deñizden tüşmesinden qorqıp, plâjlarnı quvetleştirip başlağanlarından haberiñiz barmı? Eñ azından, Kezlev plâjlarında çıqarılması bir ihtimal olğan videolar içtimaiy ağlarda bar. Bunı izaatlap olursıñızmı?
– Qırımnıñ şimalinde, Qırım yarımadasınıñ şimaliy rayonlarında ve ğarbinde fortifikatsion inşaatlarnıñ quruluvı aqqında malümat çoq, o rayonlarda bir çoq arbiy obyekt bar, hususan raketa-zenit kompleksleri, esas Ukrayınağa andan raketalar atıla. Bu fortifikatsion inşaatlar aylar devamında qurula.
Olar Ekinci cian cenki zamanlarında qalğan sanki
Qırımdaki açıq saifelerde işçiler alınacağına dair ilânlar berile, bu işçilerge berilecek künlik para qayd etile. Demek ki, Qırımda Rusiye işğalci akimiyetiniñ böyle açıq areketlerinden biri kerçekten böyle inşaatlarnıñ quruluvı ola.
Ve daa ziyadesi, yerli işğalci akimiyet bunı ters, açıq-açıq yapa. Yerli gaulâyter Aksenovnıñ diktator Putinge bu inşaatlar belli müddet içinde qurulacağına dair esabatlarınen bir qaç video bar edi.
Bunı ne içün yapalar bilmeyim. Olar (bazıları böyle tüşüne bile) Ekinci cian cenki zamanlarında qalıp, Qırımğa arbiy küçlernen ücüm etilecegini bekleyler sanki.
Qırımnıñ ketmesi Rusiye içün, hususan diktator Putin içün, soñki noqta olur
Amma mence, bunı em Qırım, em Rusiye ealisiniñ keyfini pekitmek içün yapalar. Ve, belki, Qırımnıñ ketmesi Rusiye içün, hususan diktator Putin içün, soñki noqta olur, ondan soñ kerçekten tek Rusiyede maneviy olaraq dezintegratsiya başlamaycaq, mence, Ukrayına Silâlı quvetleri Qırımnı azat etkende Rusiye Federatsiyasınıñ topraq dezintegratsiyası başlanacaq. Şunıñ içün Qırımnı mudafaa etmege yardım etecek dep tüşünilgen tedbirlerge büyük emiyet bereler.
– Ukrayına qaytacağını pek beklemegenler Qırımda buña ne der? Bu inşaatlarnıñ quruluvı bu insanlarnı Qırım pek telükesiz yer olmağanına, yarımadanı terk etmesine tüşündirmezmi?
– Farqlı ola. Aqlısıñız. Qırımnı kontrol altında tutmaq içün ne qadar çoq azırlıq yapılsa, böyle areketlerge daa az işanç qala. Çünki Rusiye ealisi ya da Qırımda yerleşken kolonistler ne qadar zombi olsa da, akimiyetine, hususan Putinge işanmamaq içün biñ sebep bar. Ve ealiniñ bir qısmı bunı kerçekten Qırımdan ketmek kerek olğanına dair bir alâmet olaraq köre bile. Amma ealiniñ bir qısmı çalışmağa devam ete. Mında aytmaqta zorlanam.
Qırımnıñ çöllerinde okoplar ya da Qara deñiz yalısınıñ plâjlarında mahsus ateş inşaatları raketa ve tam yüksekli Ukrayına silâsını toqtatıp olurmı – aytmaq zor… Amma bunı ters ve açıq-açıq yapmaları Qırımda nasıl pekitilgenlerini köstere, bu bir kerçek. Bunı em monitoringlerimiz, em Rusiye işğalcileriniñ kütleviy haber vastaları tasdıqlay.
MALÜMAT: Ukrayınağa qarşı Rusiye silâlı ücümi fevralniñ 24-nden sabadan berli devam ete. Rusiye ordusı arbiy ve vatandaş infrastrukturasınıñ esas obyektlerine avadan darbe endire, uçaq alanları, arbiy bölük, cermay bazaları, yaqıt stantsiyaları, kilse, mektep ve hastahanelerni viran ete.
Aprelniñ başında Moskva Ukrayına şimalinde faal olğanını toqtattı, dep bildirdi. Tezden Ukrayına akimiyeti Kıyiv, Çerniğiv ve Sumı vilâyetinde Rusiye arbiyleri qalmadı, dep ayttı.
Rusiye ordusı çekilgen soñ azat etilgen köy ve şeerlerde kütleviy öldürüv adiseleri aqqında belli oldı. Bazı ğarbiy liderler Rusiyeni cenk cinayetlerinde qabaatladı. Rusiye akimiyeti arbiyleriniñ öldürüvlerge alâqası bar olğanını inkâr etip, olarnı «uyduruv» dep adlandıra.
Rusiye Ukrayınağa qarşı basqıncılıq cenk alıp barğanını inkâr ete ve bunı maqsadı «askeriysizleştirüv ve denatsifikatsiya» olğan «mahsus operatsiya» dep adlandıra.
Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnıküzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://krymrcriywdcchs.azureedge.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.
Qırımnıñ Rusiye tarafından işğal etilüvi
2014 senesi fevral ayında Qırımda işaretsiz urbada silâlı insanlar peyda oldı. Olar Qırım Yuqarı Şurası, Aqmescit ava limanı, Keriç parom keçiti, diger strategik obyektlerni zapt etip, Ukraina ordusınıñ areketlerini blok etken edi. Rusiye akimiyeti bu insanlarnıñ Rusiye ordusınıñ arbiyleri olğanını başta inkâr etken edi. Daa soñra Rusiye prezidenti Vladimir Putin bular Rusiye arbiyleri olğanını tanıdı.
2014 senesi martnıñ 16-nda Qırım ve Aqyarda yarımada statusınen bağlı dünyada tanılmağan «referendum» olıp keçti, onıñ neticesinde Rusiye Qırımnı öz terkibine aldı. Ukraina, Avropa Birligi, ABD «referendumdaki» rey neticelerini tanımadı. Rusiye prezidenti Vladimir Putin martnıñ 18-nde Qırımnıñ Rusiyege «qoşulğanını» ilân etti.
Halqara teşkilâtlar, Qırımnıñ işğali ve ilhaqını qanunsız tanıp, Rusiyeniñ areketlerini takbih ettiler. Ğarp devletleri bir sıra iqtisadiy sanktsiyalarnı qullandı. Rusiye, yarımadanı işğal etkenini inkâr etip, buña «tarihiy adaletniñ tiklenmesi», dey. Ukrainanıñ Yuqarı Radası 2014 senesi fevralniñ 20-ni, Rusiye tarafından Qırım ve Aqyarnıñ muvaqqat işğali başlağan künü olaraq resmen ilân etti.
