Soñki aftaları Amerika Birleşken Devletleri, Rusiye ve Ukrayina ateşkesni shemalarını azırlay – bir danesi energetika infrastrukturasını, elektrik stantsiyaları ve elektrik hatlarını qorçalamaq, digeri Qara deñizde arbiy faallikni eksiltmek içün yapıla. Amma şimdi iç birisi bütünley yerine ketirilmey,dep yaza Azatlıq Radiosı.
Moskvanıñ ricası, ya da daa doğrusı, talabı açıq seslendirildi: sanktsiyalar rejiminiñ yımşatıluvı. Martnıñ 25-nde Qara deñizde ateşkes añlaşması tizilgen soñ derc etilgen Kreml beyanatında Moskva Ğarp üç yıl evelsi Ukrayinağa qarşı büyük istilâdan soñ kirsetilgen sanktsiyalarnı qısmen lâğu etse, o vaqıt añlaşmağa riayet etecek, dep bildirdi.
Bu talap kübre ihracı sıñırlavlarınıñ lâğu etilüvi ve bu saada çalışqan sigorta şirketlerine qarşı sanktsiyalardan ve bazı Rusiye banklarınıñ SWIFT global ödeme sistemasına tekrar alınuvından ibaret.
Avropa Birliginiñ bir qaç lideri Moskvanıñ talabını endi red etti, hususan martnıñ 27-nde Parijdeki körüşüv vaqtında Ukrayina içün telükesizlik kefaletlerini muzakere etmek içün 30-dan çoq memleketten memurlar toplaştı.
Avropa diplomatlarınen laf etkende episi o künü derc etilgen Beyaz saraynıñ beyanatında sanktsiyalarnıñ yımşatıluvı aqqında aytılmadı, dep qayd etti. AB memleketlerinden biriniñ elçisi Er-Riyadda ateşkes muzakerelerini qayd etip aytqanına köre: «Saudiy Arabistanda bu meselede iç bir añlaşma olmadı, şu sebepten çezilecek bir şey yoq».
AB ve Rusiyeniñ ticaret munasebetleri
Avropalılar ateşkes muzakerelerinde yoq edi, amma Rusiyege qarşı sanktsiyalarnıñ işine büyük tesiri bar. Şundan başlayıq, SWIFT – Belçika şirketidir, ve al-azırda AB 23 Rusiye bankını, şu cümleden Sberbank ve «Otkrıtiye» büyük banklarını «swiftten çıqardı».
Rusiye ve Avropanıñ ticaret munasebetleri Amerikadan daa teren. Ukrayinağa qarşı büyük istilâdan evel bile ABDniñ Rusiye ihracatı Amerika ihracatınıñ umumiy köleminden 0,5 fayızdan az edi. AB içün bu raqam 6 fayız edi, bu da 250 milliard euro ola.
AB büyük sanktsiyaları kirsetilgende olar Moskvağa daa çoq tesir etti. AB «sanktsiyalar çarı» David O’Sullivannıñ aytqanına köre, sıñırlav tedbirleri Rusiyeni 2022 senesiniñ başından 450 milliard eurodan ziyade kelirsiz qaldırdı.
Avropa birligi Rusiyege basqı yapılmasını quvetleştirmege azır, şu cümleden qoşma sanktsiyalar kirsetipAvropa şurasınıñ qararından
Avropalılar Rusiyege qarşı sanktsiyalarnıñ qısmen lâğu etilüvini baqamı? Avropalı memur ve siyasetçilernen subetlerde «yoq» dep cevap berile. Resmiy şahıslar Rusiye Ukrayinağa darbe endirmege devam etkeniyen ve basqı azalması aqqında degil, sanktsion tedbirlerniñ quvetleştirilüvi aqqında bildirgen Avropa Birliginde olğan toplaşuv hulâsalarına esaslana.
Avropa şurasınıñ martnıñ 20-nde keçirilgen Ukrayina toplaşuvınıñ esas neticelerinde şöyle aytıla: «Avropa birligi Rusiyege basqı yapılmasını quvetleştirmege azır, şu cümleden qoşma sanktsiyalar kirsetip ve olğan tedbirlerniñ mecburiy yaptırıluvını quvetleştirip». Avropa komissiyası AB aza memleketlerini yañı sanktsiyalarnı muzakere etmek içün soñki üç yılda 17-nci olacaq, amma Brüsselde böyle mesleler sanktsion rejimden qurtaruv olaraq baqıla, sanktsion toplaşuvlarğa daa davet etmedi.
Sanktsiyalar bir ağızdan lâğu etilmeli
Martnıñ 20-nde Avropa şurası toplaşuvınıñ hulâsaları Avropa Birliginiñ 27 memleketinden 26-sı tarafından tasdıqlandı. Er vaqıt kibi, Macaristan qoşulmadı, o, uzun vaqıt devamında AB sanktsiyalarını tenqit ete edi.
Bu müim: AB sektoral sanktsiyaları bir ağızdan lâğu etilmeli, bu ise şimdi yoq. Yuqarıda qayd etilgeni kibi, bir çoq aza memleket sanktsiyalarnı eksiltmekten ziyade, olarnı quvetleştirmege talap eteler. Amma mında bir mesele bar: er altı ayda bir, yanvar ve iyül aylarında, bütün sanktsiyalar paketi yañıdan uzatılmaq kerek edi – ve bu da bir ağızdan tasdıqlavnı talap ete.
Mında Macaristan, belki de, diger memleketler de sanktsiyalarnıñ toqtatılmasını istemesi mümkün. Yanvar ayında Budapeşt bütünley lâğu etilmesinen qorquzıp, yek Rusiye cermayı Macaristanğa kelecegine dair yazma işandıruvdan soñ olarnı uzatmağa imkân berdi.
Laf etken Avropa diplomatları endi sanktsiyalarnıñ iyül ayında uzatılğanı nasıl ola bilecegi ve buña irişmek içün nasıl imtiyazlar yapmaq kerek olacağı aqqında qayğıralar. İyünniñ soñunda keçirilecek AB sammitinde bu meselede zor alış-verişler keçirilecek. Bir taraftan, Macaristan oña ayırılğan, amma evelden buzlatılğan AB paralarından daa çoq almaq istey. Diger taraftan, bir qaç aza devlet yazğace Kyivnen ABge kirüv muzakerelerini başlatmağa ıntıla – bu adımnı Budapeşt şimdige qadar blok etti
Ruslar «salâmi taktikasını» qullanıp başladı. Ateşkes muzakerelerinde olar uzun müddetli talaplar qoyaAvropalı diplomat
Bazı Rusiye bankları içün SWIFT qaytarılması ve Rusiyeden Avropağa kübre ketirüv ruhsetiniñ berilmesi, açıqtan-açıq, pek ihtimalsızdır. Amma çoq şey o vaqıtqace Ukrayinadaki vaziyetniñ nasıl olacağına bağlı olacaq.
Ne de olsa, bir şey belli: Avropa diplomatlarınıñ qararlı cevaplarına baqmadan, Moskva şübe urluqlarını ekti. Bir avropalı diplomat aytqanı kibi: «Men ruslar «salâmi taktikasını» qullanıp başladı, dep tüşünem». Ateşkes muzakerelerinde olar uzun müddetli talaplar qoya, olar, asılında, er taraflama barışıq añlaşmasını muzakere etmek içün daa uyğundır. Bu sefer biz tapqır olmaq kerekmiz vebu küçlü aletten – sanktsiyalardan – vazgeçsek, tek adil fiyatqa».
Bu «adil fiyat» ne qadar ola bile? Bir şekilde Avropa resmiyleri bu sualge cevapnı Kyivde qıdıracaqlar. Amma, Azatlıq Radiosınıñ subetdeşleri aytqanına köre, añlaşmanıñ planlarında cebede buzlatuv qarşılığında sanktsiyalarnıñ sıñırlı eksiltmesi, işğal etilgen topraqlarnıñ Rusiye olaraq tanılmaması ve Ukrayinağa ğarptan arbiy teminatnı devam etmek, qanun bozuvlar olğanda yañı sanktsiyalar qoyulması imkânı ola bile.
Brüssel ve Kyiv Moskvanı böyle añlaşmağa razı olmağa mecbur etip olurmı ve Washington bu aqta ne tüşüne mesele bu.
Altı memleket şimdilik sarsılmaz
Şimdige qadar avropalılar qattılıq kösterdi. Martnıñ 31-nde iqtisadiy ceetten eñ emiyetli AB memleketleri (Almaniya, Frenkistan, İtaliya, Poloniya, İspaniya) ve Büyük Britaniya kirgen G5+ dep adlandırılğan gruppa Rusiyege sanktsiyalar basqısını arttırmağa azır olğanlarını ilân etti. Bu aqta altı memleketniñ tış işler nazirleri ve Avropa diplomatiyasınıñ başı Kaya Kallasnıñ ortaq beyanatında qayd etile.
Avroatlantik havfsızlıq ve Ukrayinanıñ mustaqilligi, suvereniteti ve topraq bütünligini telükege oğratqan iç bir añlaşma olamazG5+ beyanatından
Memleketler Rusiyege daa da ziyade basqı yapmağa azırlar, onıñ Ukrayinağa qarşı cenk başlamasına mania olmaq içün bütün mevcut aletlerni qullanalar, dep qayd etile beyanatta. Nazirler, aynı vaqıtta, Rusiye cenkni bitirmegence ve Ukrayinağa ketirgen zararnı qarşılamağance, ğarbiy memleketlerdeki Rusiye aktivleri buzlap qalmaq kerek, dep bir daa qayd ettiler.
Beyanatqa köre, memleketler «Ukrayinanıñ arbiy ve mudafaa sanayısını ya da Ukrayinadaki ortaq memleketlerniñ arbiy iştirakini» sıñırlaycaq iç bir barışıq añlaşmasını qabul etmeycekler.
«Avroatlantik havfsızlıq ve Ukrayinanıñ mustaqilligi, suvereniteti ve topraq bütünligini telükege oğratqan iç bir añlaşma olamaz», – dep qayd etile beyanatta. Nazirler, aynı vaqıtta, Rusiyeni ateşkes muzakerelerinde «keçiktirüv taktikasını» toqtatmağa çağırdılar, Ukrayina «barışıqqa sert sadıqlığını köstergenini», şu cümleden, evelden şartsız tolusınen ateşkeske razılıq berip, qayd ettiler.
«Lâkin Rusiyeniñ Ukrayinağa qarşı istilâsı toqtamadı. Yañı şaraitler qoymaq ve Ukrayina şeerlerine ve infrastrukturasına daa da çoq qurbanlar ketirgen ücümlerni devam etmek yerine, Rusiye endi öz cenkini bitirmek aqqında ciddiy olğanını köstermek kerek», – dep qayd etile beyanatta.
Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnı küzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://d3454ggyqnys2v.cloudfront.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegramve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.
