KEFE – Rusiye Federatsiyası ilhaq etken Qırımda kefeli pensioner qadın onı «federatsiya prezidentiniñ saylavlarına» çağırğan Rusiye saylav komissiyasınıñ azalarınen qavğa etkeni içün mahküm etildi. Qırımlığa qarşı qomşuları şaatlıq etip, Rusiyede yasaqlanğan «Yaşasın Ukrayına» ibaresini qullandı dep aytqanlar. Aq qorçalayıcılar repressiv areketler alâmetlerini köre. Qırım.Aqiqat davanıñ tafsilâtlarını ögrendi.
Rusiyede prezident saylavları martnıñ ortasında olıp keçti. İşğal etilgen Qırımda keçirilüvini Ukrayına, ABD, Avropa birligi ve diger Ğarp memleketleriniñ akimiyetleri tanımay, çünki böyle rey berüvni halqara uquq bozuluvı dep sayalar. Keçken saylavlar bozuv sayısına köre rekord yaptı, dep ayta Rusiye faalleri ve ekspertleri. Şunıñ içün bir çoqu ğalibi – Vladimir Putinni – Rusiye Federatsiyasınıñ qanuniy prezidenti olaraq tanımay.
Qırımda rey berüv künlerinde saylayıcılarnıñ iştiraki memuriy resurs vastasınen arttırıldı: saylav komissiyalarınıñ azaları ev-ev dolaşa edi, avtobuslarda rey berüv ve diger tehnologiyalar.
Rusiye memurları Qırımda Putinge qoltutalar dep aytsalar da, yerli saylav noqtalarında bülletenlerge zarar ketirile ve diger narazılıq aktsiyaları keçirile edi.
Yarımadanıñ Rusiye akimiyeti tek bir-eki adiseni açıq-açıq tanıdı. Saylavlarnıñ neticeleri ilân etilgen soñ rey bermege razı olmağan ve onı teşviq etmege tırışqan saylav komissiyasınıñ azalarınen qavğa etken kefeli pensioner Janna Kurginânnıñ mahkeme tarafından taqip etilgeni belli oldı.
Qavğa ve «Rusiye ordusını itibardan tüşürüv»
Rusiye kontrolindeki Kefe mahkemesi Janna Kurginânnıñ davasını mayısnıñ 31-nde baqtı. Rusiye prezidenti saylavlarından bir buçuq ay keçken soñ oldı. Pensioner qadınğa qarşı Rusiye Memuriy uquq bozuvları kodeksiniñ 20.3.3 maddesine istinaden (Rusiye Federatsiyası Silâlı quvetlerini itibardan tüşürüv) protokol tizildi.
Mahkeme malümatına köre, rey berüv kününde Janna Kurginân eviniñ yanında saylav komissiyasınıñ temsilcilerini qarşıladı. Olar saylavlarda iştirak etmege teklif etti. O, ise «Yaşasın Ukrayına» dep ayttı, dep qayd etile mahkeme qararında.
Bu şiar Rusiyede ve işğali altındaki Qırımda yasaqlanğan – o, Ukrayına milletçileri teşkilâtınıñ timsallerinen berber natsist şiarlar cedveline kirsetilgen edi. Mahkeme malümatına köre, qadın Rusiye ve vatandaşlarınıñ menfaatlarını qorumaq maqsadınen Rusiye Federatsiyasınıñ Silâlı quvetlerini qullanuvnı itibardan tüşürgen areketler yaptı.
Qadın mahkemede qabaatını tanımadı. O, eviniñ yanında tanış olmağan insanlarnı körip, soqaq satıcıları olğanını tüşüngen ve ne satqanlarını sorağan, dep ayttı. Olar ise qavğa çıqarmağa tırışqan, şunıñ içün qadın lafını bitirip evine kirdi, dep aytta. Aqayı şaat ola.
Qırımlınıñ aytqanına köre, bir de bir «natsist şiarlarını» seslendirmedi. Bu insanlarnıñ Rusiye prezidentiniñ saylavlarına kelmege teşviq etkenini bilmey edi.
«Saylavlarınen bezdirgenler»
Mahkemede Janna Kurginânğa qarşı dört insan şaatlıq etti – eki qomşu ve saylav komissiyasınıñ vekilleri.
Birinci şaat Rusiye prezidenti saylavlarında rey berüv künlerinde saylav komissiyasınıñ reisi edi, dep ayttı. Komissiya kâtibinen beraber saylayıcılarnıñ evlerine barıp, saylavlar keçirilgenini haber etti ve insanlarnı rey bermege davet etken edi.
«Olar qapu qaqqanlar, amma kimse açmadı. Evniñ yanında yengil maşina keldi, andan esli-başlı qadın çıqtı (soñra Kurginân olğanını añlağanlar) ve kim olğanlarını ve eviniñ yanında ne işleri bar olğanını soradı. Saylav komissiyasınıñ vekilleri saylav işaretleri olğan yeleklerini kösterip, ziyaretiniñ maqsadını ayttı. Qadın qıçırıp başladı, küfür ayttı, «saylavlarınen bezdirgenler», dep qıçırdı. Onı tenbilegenler, Janna Kurginân ise «Yaşasın Ukrayına!» natsist şiarını ayttı. Aqayı kelip, onı evge aldı», – dep aytıla şaatlıqlarda.
Qırımlınıñ qomşusı Janna ve 2024 senesi Rusiye saylavları işaretli yelekleri olğan saylav komissiyasınıñ azalarınen qavğa etkenini kördi, dep ayttı mahkemede.
«Janna Kurginân olarğa küfür etti, soñra ise «Yaşasın Ukrayına!» dep ayttı. Soñra aqayı çıqıp, onı evge aldı», – dep ayta şaat.
Pensioner qadın ise qomşusınen yahşı munasebetleri yoq, şunıñ içün oña iftira atalar, dep añlattı.
Ekinci qomşu da küfürli ve Ukrayınağa qoltutuv şiarlı «qavğanı» eşitti, dep ayttı.
«Qabaat isbatlandı»
Rusiye kontrolindeki Kefe mahkemesiniñ qadısı Anastasiya Şapoval dava şaatlıqları ve malümatını incelep, Janna Kurginân ve aqayınıñ laflarını yalan dep tanıdı, çünki «şaatlarnıñ aytqanlarına zıt kele».
Qadınıñ fikirince, iftira içün bir sebep yoq. Qadı şaatlıqlarnı diñlep ve dava malümatını incelep, qabaatını tanımasa da, «qabaat bütünley isbatlandı», dep qarar çıqardı.
Anastasiya Şapoval, içtimaiy, ırqiy, milliy ya da diniy nefret ve duşmanlıq propagandasını yasaqlağan Rusiye Anayasasınıñ 29-ıncı maddesine ve ekstremizm ile küreş qanunlarına esaslana.
Kefeli Rusiye Federatsiyası Memuriy uquq bozuvları kodeksiniñ 20.3.3 maddesiniñ 1-inci qısmına istinaden qabaatlı tanılıp, 15 biñ ruble para cezasını aldı.
Pensioner para cezasını ödeycekmi ya da oña itiraz bildirecekmi belli degil. Qırım.Aqiqat Janna Kurginânnen bağlanıp olamadı. Muarririyet oña ve vekillerine bu davanen bağlı fikrini aytmağa imkân bermege azır.
«Repressiyalarnıñ suniy qanuniyleştirilüvi»
«Qırım esnası» leyhasınıñ ekspertleri soñki yıl devamında Qırımda Ukrayınağa qoltutqan insanlar natsizm ve ekstremizm ile küreş manaçığınen taqip etilgenini qayd ete.
İşğal altındaki yarımadanıñ Rusiye akimiyeti tek mahkeme taqiplerinen sıñırlanmay, qırımlılar Rusiye ordusını itibardan tüşürüv, çapqınlıq, migratsion qanunlarnıñ bozuluvı sebebinden mesüliyetke çekile ve «video afularına» oğratıla.
«Tedqiqat vaqtında belli olğanına köre, Qırım mahkemeleri (2024 senesiniñ başında Rusiye qanunlarına kirsetilgen) «natsist timsalleri» normativ bazasını qullanmayıp, alğan qararlarında tam kriteriyleri olmağan ve Ukrayına mevzusınen bağlı ekstremist timsalleriniñ tarifleri az olğan «ekstremizm ile küreş» qanunlarını qullana. Ukrayınağa qoltutuv fikirleri kösterilgen davalarda sathiy baquv alâmetleri, delillerge qıymet kesilgende sert hatalar ve qararlarnıñ qabaatlayıcı meyli qayd etile», – dep ayta tedqiqat müellifleri.
«Qırım esnası» Ukrayına tarafdarı qırımlılarğa qarşı davalarnı baquv yanaşuvını qanunsız repressiv areketlerniñ natsizm ve ekstremizm ile küreş manaçığınen «suniy qanuniyleştirüv ve formal aqlav» dep saya.
MALÜMAT: Ukrayınağa qarşı Rusiye silâlı ücümi fevralniñ 24-nden sabadan berli devam ete. Rusiye ordusı arbiy ve vatandaş infrastrukturasınıñ esas obyektlerine avadan darbe endire, uçaq alanları, arbiy bölük, cermay bazaları, yaqıt stantsiyaları, kilse, mektep ve hastahanelerni viran ete.
Aprelniñ başında Moskva Ukrayına şimalinde faal olğanını toqtattı, dep bildirdi. Tezden Ukrayına akimiyeti Kıyiv, Çerniğiv ve Sumı vilâyetinde Rusiye arbiyleri qalmadı, dep ayttı.
Rusiye ordusı çekilgen soñ azat etilgen köy ve şeerlerde kütleviy öldürüv adiseleri aqqında belli oldı. Bazı ğarbiy liderler Rusiyeni cenk cinayetlerinde qabaatladı. Rusiye akimiyeti arbiyleriniñ öldürüvlerge alâqası bar olğanını inkâr etip, olarnı «uyduruv» dep adlandıra.
Rusiye Ukrayınağa qarşı basqıncılıq cenk alıp barğanını inkâr ete ve bunı maqsadı «askeriysizleştirüv ve denatsifikatsiya» olğan «mahsus operatsiya» dep adlandıra.
Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnı küzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://krymrcriywdcchs.azureedge.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.
Qırımnıñ Rusiye tarafından işğal etilüvi
2014 senesi fevral ayında Qırımda işaretsiz urbada silâlı insanlar peyda oldı. Olar Qırım Yuqarı Şurası, Aqmescit ava limanı, Keriç parom keçiti, diger strategik obyektlerni zapt etip, Ukraina ordusınıñ areketlerini blok etken edi. Rusiye akimiyeti bu insanlarnıñ Rusiye ordusınıñ arbiyleri olğanını başta inkâr etken edi. Daa soñra Rusiye prezidenti Vladimir Putin bular Rusiye arbiyleri olğanını tanıdı.
2014 senesi martnıñ 16-nda Qırım ve Aqyarda yarımada statusınen bağlı dünyada tanılmağan «referendum» olıp keçti, onıñ neticesinde Rusiye Qırımnı öz terkibine aldı. Ukraina, Avropa Birligi, ABD «referendumdaki» rey neticelerini tanımadı. Rusiye prezidenti Vladimir Putin martnıñ 18-nde Qırımnıñ Rusiyege «qoşulğanını» ilân etti.
Halqara teşkilâtlar, Qırımnıñ işğali ve ilhaqını qanunsız tanıp, Rusiyeniñ areketlerini takbih ettiler. Ğarp devletleri bir sıra iqtisadiy sanktsiyalarnı qullandı. Rusiye, yarımadanı işğal etkenini inkâr etip, buña «tarihiy adaletniñ tiklenmesi», dey. Ukrainanıñ Yuqarı Radası 2014 senesi fevralniñ 20-ni, Rusiye tarafından Qırım ve Aqyarnıñ muvaqqat işğali başlağan künü olaraq resmen ilân etti.
