Link açıqlığı

Saatnıñ esas haberi

Qırımda matem künü: "Rusiye yutquza, qırımtatarlar ise serbest olacaq"


Nümüneviy resim
Nümüneviy resim

AQMESCİT – mayısnıñ 18-nde qırımtatarlarnıñ cinayetkâr Stalin rejimi tarafından Qırımdan sürgün etilmesinde 78 yıl toldı. Bu künü Ukrayinada ve dünyada qırımtatar halqınıñ soyqırım qurbanlarınıñ hatırasına aktsiyalar keçirildi. İşğal etilgen Qırımda da bu kün diqqatsız qalmadı, amma bütün tedbirler Rusiye işğalinden evel olğanı kibi bu Hatıra kününe has kütleviy şekilde olmadı.

Qırımnıñ Rusiye akimiyeti bu künü kütleviy mitingler keçirmege izin bermediler, amma matem adiseleriniñ abideleri ögüne çiçekler qoymağa da yasaq etmedi.

"Qırımdan sürgün etilgen qurbanlarnıñ hatıra kününe bağışlanğan matem tedbirleri keçirildi. Cumhuriyetniñ er köşesinde Qırımdan sürgün etilgenlerniñ hatırasına bağışlanğan hatıra abideleri ögüne çiçekler qoyuldı, cumhuriyetniñ diniy binalarında ise sürgünlik qurbanlarınıñ hatırasına dualar oquldı", - dep bildirdi Devlet komitetiniñ yolbaşçısı Ayder Tippa.

Matem künü, 2022 senesi mayısnıñ 18
Matem künü, 2022 senesi mayısnıñ 18

Qırımdaki Rusiye akimiyetiniñ birinci şahısları da matem tarihnı diqqatsız qaldıradılar.

"Mayısnıñ 18-i Qırım halqlarınıñ sürgün etilmesiniñ hatıra künüdir. Bu tarihımıznıñ matem künüdir. Sürgünlik iç bir aqlaması olmağan cinayettir", - dep yazdı öz VKontakte saifesinde Qırımnıñ Rusiye yolbaşçısı Sergey Aksönov.

İştirak etmege istegenlerniñ kene de haberi yoq
Eyvaz Ümerov

Qırım faalleriniñ bildirgenine köre, Rusiye akimiyetiniñ teşkil etken resmiy tedbirlerniñ keçirilmesi aqqında malümat tek mayısnıñ 17-nde iş kününiñ soñunda peyda olğan.

"Künniñ soñunda Devlet komiteti matem tedbirlerini ilân etti. Uzun müddettir böyle olmadı, ve mına kene de. İş kününiñ soñuna eki saat qalğanda malümat peyda oldı. İştirak etmege istegenlerniñ kene de haberi yoq. Tedbirler kene saylanğan adamlar, memurlar ve qoqla cemaatçılar içündir... Halq ise... halq er vaqıt olğanı kibi özbaşına", - dep yazdı öz telegram kanalında Rusiye tarafdarı faali Eyvaz Ümerov.

Qırımtatar Milliy Meclis reisiniñ muavini İlmi Ümerov, yasaqlarğa baqmadan Qırımda qırımtatarlar toplanıp, sürgünlik qurbanlarını añmağa devam etkenlerini bildirdi.

Vatannıñ tışında yaşamağa ne olğanını bilem. Ukrayina yutacağına ve zapt etilgen topraqlar azat etilecegine ümüt etip yaşayım
İlmi Ümerov

"Er vaqıt olğanı kibi, soñki sekiz yıl bütün qırımtatarlarğa total tazyıq ile nasıldır kütleviy tedbir keçirmek imkânsızdır. Amma yasaqlarğa baqmadan, adamlar adet olğan yerlerge baralar (abideler, hatıra taşları, demiryol vokzalları i ilâhre), çiçekler qoyalar, dua oquylar... Adam çoq olsa, dua merasimine beñzegen küçük mitingler keçirile. Bir çoq adam evlerine ya da maşnalarına devlet bayrağını asalar. Matem künü aqqında qara şerit hatırlata. Amman-aman camilerniñ episinde dualar oqula. Buyurıqlar olmağanına baqmadan, mekteplerde er bir oca (istegi olsa) öz sınfından muvafıq malümat bere bilir. Bütün semetdeşçlerime tamır qırımtatar halqınıñ soyqırımını unutmamağa rica etem. Qırımtatarlarnıñ esas maqsadı Qırımda yaşamaq ve beñzeşmege oğramamaqtır. Vatannıñ tışında yaşamağa ne olğanını bilem. Ukrayina yutacağına ve zapt etilgen topraqlar azat etilecegine ümüt etip yaşayım. Qırımtatarlarnıñ Qırım ise muhtariyet kibi inkişaf etecek. Bütün dünya Ukrayinağa ayaqqa turmağa yardım etecek, Rusiye ise yutquzacaq ve dağılacaq", - dedi İlmi Ümerov.

Qırım.Aqiqatnıñ Keriçteki mühbiri de, mayısnıñ 18-nde yerli sakinler 1944 senesi mecburiy sürgünlik qurbanlarınıñ hatırasını añmak içün yerli akimiyet organlarınıñ tarafından teşkil etilgen mitingni beklemegenlerini bildire. Keriç sakinleriniñ çoqusı, aksine, resmiy tedbirler bitkende, vokzal yanındaki meydanlarında yerleşken sürgünlik qurbanlarınıñ abidelerine keldi.

Matem künü, 2022 senesi mayısnıñ 18
Matem künü, 2022 senesi mayısnıñ 18

Qırım.Aqiqat mühbiriniñ haber etkeni kibi, mayısnıñ 18-nde yaramay ava olğanına baqmadan, Keriç sakinleri aqşmağa qadar sbrgünlik qurbanlarınıñ abidesine çiçekler ketirip turdı.

Matem künü, 2022 senesi mayısnıñ 18
Matem künü, 2022 senesi mayısnıñ 18

Qırımtatar faali, jurnalist Lutfiye Zudiyeva, Ukrayina akimiyet organlarından farqlı olaraq Rusiye akimiyeti qırımtatarlarğa Matem kününede teşkil etip, tedbirler keçirmekni yasaqlamağa tırışmağa devam etkenini qayd ete.

"Ukrayina akimiyeti o zaman bu kütleviy matem kününen türlü şekilde baqa edi, amma çoqusı allarda mania olmay edi. Qanun qoruyıcılar ve mahsus hızmetler, insanlarnıñ duyğularını yibermege, bu künni keçirmege imkân bermek, adamlar qara şeritlerini kelecek senege qadar saqlaycağını beklemege daa qoylay olğanını añlay ediler. 2014 senesinden soñ Rusiye bunı bile bizge yasaq etemege tırışa", -dep yazdı faal öz Facebook saifesinde.

Lutfiye Zudiyeva
Lutfiye Zudiyeva

Qırımtatar faali Edem Dudkov bu künü Qırımnıñ Rusiye akimiyet organları tarafından resmiy tedbirlerniñ seviyesini tenqidiy qıymetlendirdi.

"Soyqırım qurbanlarınıñ hatırasını añdıq. "Devlet" seviyesine kelgende ise bımnı tam körmemezlik. İç bir tedbir... İç bir... Sürgünlik, tamır halqnıñ aqlarınıñ ğayrıdan tiklenüv, toponimikanıñ, tarihnıñ yañıdan yaratıluv mevzusı, til, medeniyet meslesi bütün seviyelerdeki akimiyet organldarınıñ luğatından yoq oldı. Bu körmemezlik bizni kederledirdi demem, yoq. Sadece bugünki kerçeklikni aytam", - dep yazdı faal facebook saifesinde.

Qırımtatar faali Alim Aliyev, Ukrayina Qırımnı işğalden azat etecegine ve o zaman qırımtatarlar kene de kendini serbest is etip başlaycağında emindir.

Alim Aliyev
Alim Aliyev

"Amma bu dört asır içinde Rusiye imperiya paradigması bir esas amilni - qırımtatar kimliginde olğan adatlıq ve menlikni esapqa almay. Ve bu qırımtatarlağa "Biz kimmiz? sualge cevapnı unutmağa imkân bermey. Şunıñ içün bugünde qırımtatarlar Ukrayina ile beraber silâ, ayat, aqıl ve yürek ile serbest, demokratik memlekette yaşamaq içün küreşeler. Ğalebe qazanğan soñ biz kene Qırımnıñ tam saipleri olaraq qaytırmız. Çünki keçmişni unuttmaymız ve kelecegimiz içün küreşemiz", - dep yazdı faal Facebook saifesinde. По данным правозащитной организации КрымSOS, на данный момент в Крыму в заключении находятся 123 «жертвы политически мотивированного уголовного преследования», из них 98 – крымские татары.

Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnıküzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün:https://krymrcriywdcchs.azureedge.net . Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.

Bloklav ve tsenzurasız haberler! Qırım.Aqiqat qullanımını qurmaq içün iOS ve Android.

Qırımtatar halqı genotsidiniñ qurbanlarını añma künü

Mayısnıñ 18-nde Ukrainada ve dünyada 1944 senesinde qırımtatar halqınıñ Qırımdan sürgün etilmesi qurbanlarını añalar. Bu künde qırımtatarlar ile tolu birinci eşelon Orta Asiyağa yollanılğan edi. Umumen 180 biñden ziyade kişi sürgün etildi.

Qırımnıñ türlü şeerlerinde qırımtatar halqınıñ Qırımdan sürgün etilmesi qurbanlarınıñ hatırasına matem tedbirleri keçe.

Ukraina Yuqarı Radasınıñ qararına binaen, mayısnıñ 18-i Qırımtatar halqınıñ genotsidi qurbanlarınıñ hatıra künü dep ilân etildi.

XS
SM
MD
LG