Cemaat jurnalisti, bloger ve «Qırım birdemligi» cemaat areketiniñ media koordinatorı Nariman Memedeminov sentâbrniñ 21-nde azatlıqqa çıqtı. Rusiye quvetçileri onı 2018 senesi mart ayında Qırımda tutıp, «İnternet ağı vastasınen terror faaliyetini kerçekleştirmege açıq çağırğanında» qabaatladı.
Rusiye quvetçileri Memedeminovnıñ 2013 senesinden 2015 senesine qadar alıp barğan YouTube videoblogunı begenmedi. Bloger ve aq qorçalayıcılar onıñ taqibi jurnalist faaliyetinen, hususan Rusiyeniñ qırımtatarlarğa qarşı mahkeme esnaslarınıñ aydınlatıluvınen bağlı, dep israr ettiler. 2019 senesi oktâbr ayında mahkeme Memedeminovnı eki buçuq yıl yaşav tarzı koloniyasında qalmasına üküm etti. Ukraina oña qarşı cinaiy davanı qanunsız dep saya, «Memorial» Rusiye aq qorçalayıcı merkezi Nariman Memedeminovnı siyasiy mabüs dep adlandırdı. Qırımlınıñ azat etilüvi aqqında Qırım.Aqiqat Radiosınıñ yayınında aytıldı.
Rusiyeniñ Rostov vilâyetinde azat etilgen cemaat jurnalisti Nariman Memedeminov Rusiye apishanesinde oña nasıl davranğanlarını Qırım.Aqiqatqa tarif etti.
– Em SİZOda, em yaşav tarzı koloniyasında meni «qırımtatarı», «qırımlı» ya da «razı olmağan» olaraq körmediler. Bu müessiselerniñ bir çoq hadimi, belki, bizim davalarımız aqqında televizorda aytılmağanı içün ne olıp keçkenini bilmey. Diger taraftan, menim ve onıñ kibi esnaslar aydınlatılğanı içün – bunıñ içün siz sağ oluñız – tek Ukrainada degil, advokat ve aq qorçalayıcılar sayesinde maña bir qarar yanaştılar. Uquq qoruyıcı organlarınıñ hadimleri er şeyni kâğıtta, imzalarnen qayd etken edi. Fizik basqı olmadı – tek maneviy. Sağlığımnıñ vaziyeti bir qarar: bel, tiz, aşqazan problemlerim – keçmedi, amma yañı bir şey, çoq şükür, qoşulmadı. Şimdi aqşam, evge daa barmadım.
Nariman Memedeminov, özüni cemaat jurnalisti dep saymağa devam etkenini qayd ete.
Halqımız ketmek içün evine qaytmağa tırışmadı. Qırımğa kelip, yaşamağa devam etecemNariman Memedeminov
– Jurnalist faaliyetimnen oğraşmağa imkânım olurmı – Qırımğa kelgen soñ añlaycam. Ne qadar faydalı, ne qadar kerek. Bilem, ne yazıq ki, apis cezaları ve sahte cinaiy davalar – siyasiy sebepli – devam ete, bu tek bizim fikrimiz degil, dünya toplulığı qıymet kesti. Qabaatlanğanım areketlerni yapmadım. Bu menim ayat baqışlarım, medeniyetim ve dinime zıt kele – bu uydurıldı. Bir yerge ketecemmi? Halqımız ketmek içün evine qaytmağa tırışmadı. Qırımğa kelip, yaşamağa devam etecem.
Qırımlı advokat Edem Semedlâyevniñ bildirgenine köre, Rusiye mahkemesiniñ ükmüne köre, Nariman Memedeminovğa azatlıqqa çıqqan soñ açıq faaliyetnen oğraşmaq yasaq degil.
Ükmü işke tüşürilgen soñ, Avropa insan aqları mahkemesine şikâyet bermege niyetlenemizEdem Semedlâyev
– Kelecek eki yılda yapamaycaq bir şey bar – internet saytlarını idare etip olamaycaq. Ükmü işke tüşürilgen soñ, Avropa insan aqları mahkemesine şikâyet bermege niyetlenemiz. Ortaqlarımız bunı endi azırlaylar. Narimannıñ davası bu madde boyunca şimdilik yekâne ola, ve Qırımda da bir. Ebet, qabaatlav aslında onıñ jurnalist faaliyetinen bağlı edi. 2014 senesinden soñ Rusiye akimiyeti Qırımda ukrainalı jurnalistlerniñ işine keder etti, ve şunıñ içün Nariman kibi insanlar peyda olıp başladı. Oña qarşı cinaiy dava açıluvı er kes içün belli bir işaret oldı: Qırımda olğan adise-vaqialarnı aydınlatacaqlar mesüliyetke çekilecek. Cemaat jurnalistlerini bu qorquzmadı.
Edem Semedlâyevniñ fikirince, Rusiye akimiyetiniñ Nariman Memedeminovnı taqip etmesi bam-başqa neticege ketirdi, qırımtatarlarnıñ mahkemelerine evelkinden daa çoq insan kelip başladı.
Ukraina jurnalistleri milliy birliginiñ yolbaşçısı Serğiy Tomilenko onıñ teşkilâtı Nariman Memedeminov kibi faallerni ne içün jurnalist sayğanını añlata.
Qırımda şekillengen cemaat jurnalistikası cemaat faalligi ve jurnalistika arasında bulunaSerğiy Tomilenko
– Qırımda Rusiye akimiyeti mustaqil media ve mustaqil jurnalistlerni taqip ete. Anda şekillengen cemaat jurnalistikası cemaat faalligi ve jurnalistika arasında buluna. Bu insanlar Rusiye mahkemelerinden yayın yapqan, qırımlılarnı ve bütün dünyanı yarımadada olğanlardan haberdar etken qırımtatarlar arasından çıqtı. Belki, zenaat standartlarına uymay, amma olar müim bir iş yapalar. Nariman – buña büyük isse qoşqanlardan biridir, şunıñ içün keçken seneniñ soñunda oña söz serbestligini qoruv mukâfatını berdik. Rusiye akimiyeti Qırımda belli tesiri olğan bir çoq qırımtatarını taqip ete. Zenaatdaşlarımıznıñ apishaneden azat etilmesi içün elimizden kelgenini yapacaqmız.
«SOVA» analitik merkeziniñ yolbaşçısı Aleksandr Verhovskiyniñ qayd etkenine köre, qomşu Rusiyede «İnternet ağı vastasınen terror faaliyetini kerçekleştirmege açıq çağıruv» davaları soñki bir qaç yılda arttı.
– 2010-larnıñ başında bu madde bir-eki ükümde olğan edi, onlarnıñ ortasından ise qat-qat artıp başladı. 2017 senesi madde 96 insannıñ davasında, 2018-de – 120 mabüsniñ davasında, 2019-da – 126 mahkümniñ davasında bar edi. Ebet, bu qabaatlav siyasiy alet olaraq qullanıla bile. Ne yazıq ki, er davada insanlarnıñ nede qabaatlanğanını bilmeymiz, şunıñ içün maddeniñ ne qadar uyğun qullanılmasını aytıp olamaymız. Bazı allarda insanlar kerçekten terakt kerçekleştirmege çağırğan edi, diger davalarda, bizim fikirimizce, böyle çağıruvlar olmadı. Şimdi jurnalist Svetlana Prokopyevanıñ davası belli, o, maqalesinde terror ücümi aqqında yazdı, onı desteklemese de, uquq qoruyıcı organları bunı terrorizmni aqlav olaraq tanıdı. Mında Ceza kodeksi suistimal etile.
Aleksandr Verhovskiyniñ fikirince, «terrorizmge açıq çağıruv» maddesine istinaden Rusiye akimiyeti em razı olmağanlarnı, em de İnternette yazğanları quvetçilerge dava açılması içün kelişken kibi körüngen insanlarnı taqip ete. Aq qorçalayıcı, böyle davalar tahqiqat basamağında qapatıla bile, amma mahkeme olsa, bütün ükümler qabaatlayıcı ola, dep qayd ete.
Malümat: 2019 senesi oktâbr ayında mahkeme Memedeminovnı eki buçuq yıl yaşav tarzı koloniyasında qalmasına üküm etti. İmayesi Avropa insan aqları mahkemesine muracaat etmege niyetlengenini bildirdi.
Bir sıra Ukraina aq qorçalayıcı ve media teşkilâtı halqara teşkilâtlarnı ve Avropa Birligi memleketleri, ABD, Kanada, Yaponiya ükümetlerinden Rusiyeden Memedeminovnı azat etmesini talap etmesine çağırdı.
Moskva vilâyetindeki Vlasiha Arbiy istinaf mahkemesi mayısnıñ 14-nde qırımlı bloger, cemaat jurnalisti Nariman Memedeminovnı terror faaliyetine açıq çağırğanında qabaatlağan ükümni deñiştirmedi.
Nariman Memedeminov – qırımtatar blogeri, vatandaş jurnalisti. Rusiye quvetçileri onı 2018 senesi martnıñ soñunda tutıp aldı. Memedeminovnı Rusiye CK-nıñ 205 maddesiniñ 2-nci qısmına ait olğan cinayette (İnternet vastasınen terrosistik areketlerge açıq çağıruvlar) qabaatladılar.
Rusiye quvetçilerini Memedeminovnıñ 2013 senesinden 2015 senesine qadar alıp barğan YouTubedaki videoblogu açuvlandırdı. Anda siyasiy adise-vaqialarnıñ izaatları ve islâm normalarına riayet etmek çağıruvları, Rusiye devlet bayramları – Vatan imayecisi künü, Dünya qadınlar künü, Bala künü ve digerleri – aqqında fikirler mevcut.
2018 senesi martnıñ 23-nde QMC prokuraturası, Ukraina Cinaiy kodeksiniñ 146-ncı maddesiniñ 2-nci qısmı (insannı qanunsız olaraq azatlıqtan marum etüv ya da alıp qaçuv) ve 162-nci maddesiniñ 2-nci qısmında (mesken toqunılmazlığınıñ bozuluvı) qayd etilgen cinaiy qanun bozuluvlarınıñ alâmetleri boyunca malümatnı Mahkemeden eveldki tahqiqatlarnıñ umumiy cedveline kirsetti.
Ukraina Milliy jurnalistler birligi (UMJB) Qırımda Memedeminovnıñ tevqif etilmesine «fikir serbestligi ve, cümleden İnternet ağı vastasınen, informatsiyanı serbest almaq ve darqatmaq aqqınıñ bozuluvı» dedi.
