Rusiye prezidenti Vladimir Putinniñ sabıq mesleatçısı Andrey İllarionovnıñ fikirince, Rusiye ordusınıñ esas Ukrainağa işğal altındaki Qırımdan ücüm etüv telükesi daa bar. Böyle areketler büyük ihtimalnen 2021 senesi iyülniñ soñunda yapılacaq, dep ayta.
Bu aqta İllarionov «1+1» telekanalındaki «Pravo na vladu» yayınında bildirdi.
«Menim fikirimce, iyül ayında, NATOnıñ Avropadaki tedbirleri bitkende ve «Şimaliy aqım-2» qurulğanda, Rusiye ordusınıñ ücüm ihtimali eñ yüksek ola. Ücüm etüv ihtimalı «Zapad-21» tedbirleri keçirilgende de pek yüksek ola», – dep ayttı İllarionov.
O, ihtimallı istilâ yerlerini ayttı – Şimaliy-Qırım kanalı, Qıl-Burun, Kahovske suv anbarı ve Hersondaki eki köpür.
«İhtimallı istilâ yerini de qayd etmege isteyim – şimaliy Tavriya. Bu yerde Qırımğa ketken Şimaliy-Qırım kanalı keçe. Rusiye tarafı Qırımğa suv kelmey dep gumanitar felâketnen bağlı propaganda kampaniyasını ilk sefer yapmay. Bu yerni almaq ve soñra tutmaq pek qolaydır. Şarqiy qısım istisna ola – Melitopolden Kahovske suv anbarına qadar tek 80 km qıta qısmı bar. Dnipro ve Kahovske suv anbarından tek üç köpür keçe – Kahovske suv anbarınıñ benti ve Hersondaki eki köpür. Bu köpürler zarar körse ya da zapt etilse, bu topraqnıñ aman-aman episi esas Ukrainadan izolâtsiyada qala», – dep añlattı İllarionov.
Onıñ fikirince, rusiyelilerniñ yapqanları Herson ve Mıkolayıvdeki eki ukrain limanını kese bile.
«Qırımnı içme suvunen temin etmeknen beraber mında Ukraina elektrik energiyasınıñ üçte birini temin etken bir sıra elektrik stantsiyası buluna», – dep qayd etti o.
ABD baş kâtibi Antony Blinken Kyiv ziyareti vaqtında Rusiye Ukrainağa qarşı istilâiy areketler yapsa, ABD cevap bermege azır olacaq, dep bildirdi.
Sabıq baş naziri, Ukraina Milliy telükesizlik ve mudafaa şurasınıñ sabıq kâtibi, sabıq mudafaa naziri, Ukraina telükesizlik hızmetiniñ birinci reisi, Ukraina ordusınıñ generalı Yevğen Marçuk Qırım.Aqiqatqa intervyü berip, Rusiye Qırım içün suv almaq maqsadınen silâlı istilâ yapa bile, dep aytqan edi.
Ukraina Arbiy-silâlı quvetleriniñ komandanı Oleksiy Neijpapa, Rusiye ordusı Dniprodan Şimaliy-Qırım kanalına suv berüv imkânını temin etmek içün Qırımdan Herson vilâyetiniñ cenübine kirmege tırışa bile, dep aytqan edi.
Ukraina Silâlı quvetleri birleşken quvetleriniñ tedbir komandanı Serğiy Nayev Rusiyeniñ cenüpten ücüm etüv azırlıqları aqqında malümat daa yoq, dep bildirdi. O, Ukraina ordusınıñ Qırım yönelişinde arbiy imkânlarını arttıruv işleri yapıla, dep ayttı.
Kreml, Rusiyeniñ Qırımdan ücüm etecegini inkâr etip, «Ukraina ile cenkke doğru areket etmege azırlanmaylar», dep bildirdi.
Ukraina Tış işler naziri Dmıtro Kuleba Azatlıq Radiosına intervyü berip, Dnipro suvı Qırımğa ancaq yarımada işğali bitken soñ berilecek, dep aytqan edi.
Ukrainanıñ BM monitoring missiyası Qırım yarımadasınıñ işğali sebebinden «Rusiye Qırımda insanlarnıñ suv teminatından mesüliyetli ola», dep israr ete.
Qırımnıñ Rusiye tarafından işğal etilüvi
2014 senesi fevral ayında Qırımda işaretsiz urbada silâlı insanlar peyda oldı. Olar Qırım Yuqarı Şurası, Aqmescit ava limanı, Keriç parom keçiti, diger strategik obyektlerni zapt etip, Ukraina ordusınıñ areketlerini blok etken edi. Rusiye akimiyeti bu insanlarnıñ Rusiye ordusınıñ arbiyleri olğanını başta inkâr etken edi. Daa soñra Rusiye prezidenti Vladimir Putin bular Rusiye arbiyleri olğanını tanıdı.
2014 senesi martnıñ 16-nda Qırım ve Aqyarda yarımada statusınen bağlı dünyada tanılmağan «referendum» olıp keçti, onıñ neticesinde Rusiye Qırımnı öz terkibine aldı. Ukraina, Avropa Birligi, ABD «referendumdaki» rey neticelerini tanımadı. Rusiye prezidenti Vladimir Putin martnıñ 18-nde Qırımnıñ Rusiyege «qoşulğanını» ilân etti.
Halqara teşkilâtlar, Qırımnıñ işğali ve ilhaqını qanunsız tanıp, Rusiyeniñ areketlerini takbih ettiler. Ğarp devletleri bir sıra iqtisadiy sanktsiyalarnı qullandı. Rusiye, yarımadanı işğal etkenini inkâr etip, buña «tarihiy adaletniñ tiklenmesi», dey. Ukrainanıñ Yuqarı Radası 2014 senesi fevralniñ 20-ni, Rusiye tarafından Qırım ve Aqyarnıñ muvaqqat işğali başlağan künü olaraq resmen ilân etti.
Qırımnıñ suv teminlevi
Ukraina, Qırımnıñ içecek suv ihtiyaclarınıñ 85%-ni yarımadanen bağlağan Dnipro aqıntı yolu olğan Şimaliy-Qırım kanalı vastasınen teminlegen edi. 2014 senesi Rusiye Qırımnı işğal etken soñ yarımadağa suv berilmesi toqtatıldı.
Qırımdaki suv yedekleri suv anbarları ve yerastı çoqraqlardan toldurıla. Ekologlarnıñ aytqanına köre, yerastı çoqraqlarnıñ muntazam sürette qullanılması yarımadada topraqnı tuzlattı. Qırım akimiyeti yarımada sakinlerini suvnı az qullanmağa çağıra.
2020 senesi Qırımdaki suv teminlevi vaziyeti kritik oldı. Qırımlı alimlerniñ bildirgenine köre, yağanaqlar yağmağanı içün ve qar az yağğan qış neticesinde qurğaqlıq oldı.
Avgustnıñ soñunda Aqmescitte, Aqmescit ve Bağçasaray rayonlarında suv berüv cedvelleri kirsetilgen edi. Daa soñra Qarasuvbazarda, Qarasuvbazar rayonında ve qısmen Aluştada cedveller kirsetildi.
Kreml kontrolindeki Qırım yolbaşçısı Sergey Aksenov Rusiye Qırımnıñ suv teminlevini fevqulâde vaziyet olaraq tanıması mümkün, dep ayta. O, 2020 senesi 150 yıl içinde eñ quru oldı, dep bildirdi.
Rusiye akimiyeti yañı suv boruları, suv qoralarınıñ quruluvına ve quyu qazıluvına milliardlarnen ruble ayırdı.
BM Ukraina Monitoring missiyası, halqara uquqqa köre, Rusiye Qırım ealisini suvnen temin etüvden mesüliyetli ola, dep israr ete.
Resmiy Kyiv, Şimaliy-Qırım kanalından suv yarımadağa tek Qırım işğalden qurtarılğan soñ berilecek, dep bildire.
