Mahsus Qırım.Aqiqat içün
Rusiye prezidenti Vladimir Putinniñ matbuat kâtibi Dmitriy Peskov, Parijdeki körüşüvde Ukraina prezidenti Volodımır Zelenskıy ilhaq etilgen yarımadanıñ qaytarılması meselesini köterse, "Normandiya formatınta" muzakereler qapatılmaycaq, dep ayttı.
Körüne ki, Ukraina prezidenti Paristeki körüşüvde laf etmege istegen Qırım meselesiniñ ihtimallı muzakeresine cevap, tahmin etilgenge köre, daa mıqayttır. Çoq yıllar devamında Rusiye memurları - Putinden başlap - "Normandiya formatında" Qırım meselesini kötermege imkân yoq dep, qandıra edi, "Normandiya formatı" yalıñız Donbass vaziyetiniñ muzakeresine bağışlanğan ve başqa muzakereler aytışmanı bozacaq, dep ayta ediler. Şimdi ise - bir şey olmaycaq. Ne içün?
Çünki bugünde-bugün "Normandiya sammiti"niñ kün tertibiniñ deñiştirüvi Kremlniñ özüne elverişlidir. Bellesem, Vladimir Putin, Donbassnıñ işğalden boşatuvını ve Minsk añlaşmalarnı başqa şartlarğa deñiştirecek ola - Kyiv, işğal etilgen Donetsk ve Lugansk vilâyetleriniñ Moskova nezaretini qabul etip, Rusiye gazınıñ tranzitine razı olğanını ve buña cevap olaraq Rusiye gazına endirim alacağını istey.
Kreml, böyle şartlar sammitte iştirak etken er kes içün uyğun olur, dep sayalar - çünki elektoratı içün içtimaiy üstünliklerni yaratmaq içün parağa ihtiyacı olğan prezident Zelenskıyğa, Ukrainadan tranzitni deavam etip, "Şimaliy aqıntı-2" gaz ağınıñ açılmasını istege kantsler Merkelge, Moskovanen munasebetlerni daa yahşı yapmağa tırışqan prezident Makronğa.
Amma "Normandiya sammitinde" sadece Donbass aqqında degil, gaznı da laf etmek içün, bu format çeşit-türlü içtimaiy ve siyasiy meselelerniñ muzakere etilmesine lâyıq olğanını qabul etmek kerek. "Normand sammiti"ne Rusiye gazınıñ tranziti ve teminatınıñ, Qırımnıñ qadar alâqası bar. Onıñ içün - gaz aqqında laf etmek mümkün olsa, demek Qırım aqqında da mümkün, ne içün yoq?
Ancaq bu eki mevzunıñ muzakeresine Putinniñ reaktsiyası türlü olacağında eminim. Gaz meselesinde o Zelenskıyğa basqı yapmağa tırışacaq, ve Donbasstaki çatışmanıñ toqtatıluvı ve saylavlarnıñ keçirilüvi Ukraina reberligi "Gazprom" isteklerine uymasına bağlı olğanını añlatacaq, Qırım mesleesinde ise o, Rusiye Federatsiyasınıñ subyektleriniñ taqdiri muzakere etilmey, dep lafnı kestirecek.
Ukraina prezidenti içün eñ yahşı vaziyette o, Frenkistan prezidenti ve Almaniya kantsleri tarafından, Qırımnıñ Ukrainağa ait olğanınıñ tanımasına nail ola bilecek. Amma bu yañı haber degil - Qırımnıñ ukrainalı aitliginen bütün dünya topluluğı, Moskova ittifaqdaş bile, razı.
Çunki Putin, gaz ve tranzitke Qırımnı degil deñiştire. O, gaz teminatına ve tranzitniñ devam etilmesine Donbasstaki atuvlarnıñ toqtatılmasını deñiştire
Bellesem, sade bir şeyni añlamaq kerek. Putin gaz muzakeresini Qırım muzakeresine deñiştirmege kerçekten azır.
Amma eki muzakereniñ neticeleri türlü olacaq. Gaz muzakeresi, Ukrainanıñ energetika ceetinden Rusiyege bağlı olmasını qaytara bile - işte, bugün Zelenskıynıñ etrafında olğanlar tamam buña itey. Qırım muzakeresi ise neticesiz bite bile - mında Rusiye prezindentiniñ matbuat kâtibi aqlı, ğaliba.
Çunki Putin, gaz ve tranzitke Qırımnı degil deñiştire. O, gaz teminatına ve tranzitniñ devam etilmesine Donbasstaki atuvlarnıñ toqtatılmasını deñiştire.
Eminim, budır onıñ añlaşma istekleri.
Vitaliy Portnikov, Kyivli jurnalist, Qırım.Aqiqat közeticisi
«Fikir» rubrikasında ifadelengen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqta-i nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mumkün
