Ukrainanıñ Avropa ve Avroatlantik integratsiyası meseleleri üzre baş nazirniñ muavini Dmıtro Kuleba, Qırımnıñ işğalden boşatıluvı meselesiniñ muzakeresi içün halqara formatnı saylamaq kerek, dep saya. Onıñ aytqanına köre, Ukraina, Rusiye böyle teşebbüslerge qarşı çıqacağını añlay.
"Biz buña raat baqamız, amma, birinciden, ne formatnı istegenimizni belgilep, Rusiyeniñ iştiragi olmazdan bile onda laf etip başlamalımız. Muzakere etmelimiz, Qırımnıñ işğalden boşatıluvına ketken yol ne olacağına dair bir tüşüncelerge ihtiyacımız bar", - dedi Kuleba.
O, Ukraina akimiyeti Normandiya formatına oşağan, amma Qırımnı da muzakere etken bir şeyni tüşüne, dep qayd etti.
Ukraina prezidentiniñ QMC-nde daimiy vekili Anton Korineviç, vekillik baş nazir muavininiñ bu teşebbüsine qol tuta ve bu işte kerekli destekni yapmağa azır olğanını Qırım.Aqiqatqa aytıp berdi.
Qırım muzakereleriniñ böyle halqara formatı bizge kerek, Rusiye iştirak etmese bile. Onıñ işi Qırım işğali meselesine kerekli halqara diqqatnı celp eter ve Rusiyege, işğalci ükümetke kibi kerekli basqı yapılmasına sebep olurAnton Korineviç
"Biz, Prezidentniñ QMC-de Vekilliginde, Qırım boyunca halqara muzakere formatı kerek dep çoqtan berli aytamız, ve bu muzakereler tamam Qırımnıñ işğalden boşatıluvına, Qırım meselesine bağışlanğan olmaq kerek. Ukraina baş naziriniñ muavini Dmıtro Kuleba böyle "Qırım formatı"nda muzakerelerniñ lâzimligini ğayesini seslendirgenine quvanamız, ve biz, şübesiz, bu yöñelişte işke qoşulmağa azırmız. Başında bu muzakereler Rusiyesiz keçe bilecegi açıq-aydındır - Rusiye "Qırım meselesi qapalı" dep sayıp, böyle platformada iştirak etmege istemez. Amma ne de olsa, Qırım muzakereleriniñ böyle halqara formatı bizge kerek, Rusiye iştirak etmese bile. Onıñ işi Qırım işğali meselesine kerekli halqara diqqatnı celp eter ve Rusiyege, işğalci ükümetke kibi kerekli basqı yapılmasına sebep olur", - aytıp berdi Prezident vekili.
Milliy Meclis reisiniñ muavini İlmi Ümerovnıñ fikrince, Qırımnıñ işğalden boşatıluvı meselesi muzakere etilgende, Rusiye iştirak etmese, daa semereli olur.
Rusiyege siyasiy, iqtisadiy ve diplomatik basqınıñ - sanktsiyalar tesir ete bilecek derecegeci - arttıruvı aqqında ortaq memleketlernen ve halqara teşkilâtlarnen añlaşmaq kerekİlmi Ümerov
"Putinniñ Qırım qaytarıluvınen bağlı muzakere esnasına qoşmaq kerekmey olğanınen razım. Rusiyege siyasiy, iqtisadiy ve diplomatik basqınıñ - sanktsiyalar tesir ete bilecek derecegeci - arttıruvı aqqında ortaq memleketlernen ve halqara teşkilâtlarnen añlaşmaq kerek. Amma Ukrainanıñ özü işğalci ve tecavuzcınen ket-kete ziyadece bazar yapqanda, başqa devletlerden destek sorap olamaymız. Balıq tutuvı ve gaz tranziti aqqında añlaşmalar artıq imzalandı. Bu, Ukrainanıñ suverenitetine telüke ola bile, havflı areketlerdir. Bundan da gayrı, bu Ukrainanıñ bar olmasına telükedir. Rusiyenen ve Putinnen añlaşmaq mümkün degil. Olarnı sadece bu cenkte yeñip, Qırımnı qaytarmağa mecbur etmek mümkün", - dep paylaştı öz fikirlerinen Meclis reisiniñ muavini.
Ukraina uquq qoruyıcısı Oleksandra Matviyçuk, Qırım mevzusında böyle formatnı teşkil etilüvi sadece işğalden boşatuvnı degil, amma Qırımda insan aqlarınıñ bozulması meselesini halqara meydançıqlarda daa çoq kötermege imkân berir, dep tüşüne.
"Şimdilik Ukraina, işğal etilgen Qırımda insan aqlarınıñ bozulması meselesini kötere bilecek halqara meydançıq yoq. Amma ekspertler ve uquq qoruyıcılar onıñ teşkil etilmesiniñ kerekligi aqqında bir qaç yıldan berli ayta. Bu muzakere formatına Rusiyeni nasıl etip süyrep tıqmaq sualine kimseniñ cevabı yoq. Kreml vekilleri "Qırım meselesi qapalı" dep mantra kibi tekrarlap oturalar. Onıñ içün bir yerde taptanmamaq içün, halqara aytışmalarnıñ başqa formatlarını qıdırmaq kerek", - dey uquq qoruyıcı.
Ukrain uquq qoruyıcı Ğalına Koynaş ise Dmıtro Kulebanıñ teklifine şübenen baqa, o, Qırım mevzusını Normandiya formatına qoşmaq kerek edi, dep saya.
"Men, ilk basamaqta olsa da, amma işğalci devlet iştirak etmesden keçirilgen halqara "formatları"nda şübelenem. Ukrainanıñ ğarbiy ortaqları Rusiyeni Qırımdan quvmaq içün nasıldır kerçek bir areketlerini yapmağa añlaşacaqlarına inanmaq ister edim, amma birinciden sual tamam böyle qoyulacağına, ekinciden nasıldır ciddiy tedbirler muzakere etilecegine pek inanmayım. Böyle tedbirler körülmese, Rusiye ileride de Qırım meselesini bastırmağa tırışacaq. Qırımsız Normandiya formatına razı olmaq doğru olğanında alâ daa şübelenem, mında ise atta Putinsiz", - dedi uquq qoruyıcı.
Ukraina prezidenti Volodımır Zelenskıy Parijde keçken "Normandiya formatındaki" körüşüvden soñ matbuat konferentsiyasında çıqışta bulunğanda, Ukraina ve onıñ halqınıñ temel fikrini qayd etti. Hususan, o, Donbass da, ilhaq etilgen Qırım da Ukrainanıñ qısmı olğanını qayd etti.
