Martnıñ 20-sinde türk dünyasınıñ ulu maarifçisi veyazıcısı İsmail Gaprinskiy doğdı.
Soyadı oña, Gasprada doğğan babası - Mustafa Ali oğlu Gasprinskiyden qalğan, o rus zabiti edi. Gasprinskiy babasınıñ izinden ketecek edi, onıñ içün Voronejdeki kadetler korpusında oqıdı.
Yaş İsmailniñ arbiy hızmetke avesligi yoq edi, onıñ içün o Moskova arbiy gimnaziyasında oquvnı taşlap, Qırımğa qayttı. Mında bir qaç vaqıt başlanğıç sınıflar ocası olıp çalıştı.
Amma böyle faaliyet de Gasprinskiyni qanaatlendirmedi. “Yüksek ilim” almaq içün o Sorbonnağa ketken, soñra İspaniya, Yunanistan, Mısır ve Türkiyeni ziyaret etken.
İsmail Gasprinskiy tarihke, Rusiye imperatorlığında ekâne türk tilli gazetanıñ muarriri ve naşiri kibi kirdi
Qırımğa qaytıp o, Bağçasaray şeer başı vazifesini becerip başladı ve öz esas maqsadını - matbuat vastasınen maarif işini becermek, ealige bilgi bermek -kerçekleştirmek içün fırsat-imkânlar qıdırdı. Neticede İsmail Gasprinskiy tarihke, Rusiye imperatorlığında ekâne türk tilli gazetanıñ muarriri ve naşiri kibi kirdi.
“Terciman”nıñ birinci sanı 1883-ünci yılı aprel 10-unda çıqtı. O 35 yıl devamında basıla edi ve qırımtatar halqınıñ eñ parlaq temsilcilerini işbirlikke celp ete edi.
Amma Gasprinskiyniñ esas yeñişlerinden birisi - tasil saasında kirsetilgen deñişmeler, tarihke olar “usul-i cedid” kibi kirdi. O, avropa ve islâm degerleriniñ birleştirmesini közde tuta.
Gasprinskiy kirsetken yañı usullar tek Qırımda degil de, Tataristan, Azerbaycan, Türkiye, Şimaliy Acemistan (Persiya), Çin Türkestan ve daa çoq başqa memleketlerde qullanıldı. 1910-uncı senesi İsmail Gasprinskiy namzeti Nobel mukâfatına kösterildi.
Qırım hanlığı ve Qırım tarihiniñ meraqlı saifeleri Qırım.Aqiqatnıñ Tugra leyhasında.
Tugra - hanlarnıñ müüri, qırımtatar devletçiliginiñ temsili, Qırımnıñ zemaneviy meseleleriniñ çezmesine bir anahtardır.
Rejissör - Fatima Osmanova, videocı - Eldar Halilov.
