Bir manaçıq olaraq «Hizb ut-Tahrir»: Qırım musulmanlarını ne içün taqip eteler

Martnıñ 5-nde Rusieyniñ kontroli altında olğan Aqmescitteki Kyiv rayonı mahkemesi Bağçasaraydaki «Hizb ut-Tahrir işi»niñ üç figurantı: Timur İbragimov, Ernes Ametov ve Server Zekiryayevge azatlıqnı sıñırlav tedbirini iyünniñ 9-na qadar uzattı. Daa evel aynı tevqif muddeti Seyran Saliyev, Memet Belâlov ve Suleyman Asanov içün tayin etildi. Advokat Ayder Azamatov mahkemeniñ qararına, esassız ve adden aşırı sert dedi.

Soñki üç yıl zarfında FSB, Qırımda, Rusiyede yasaq etilgen «Hizb ut-Tahrir»niñ beş bölügi – ekisini Bağçasarayda ve birer danesini Aqmescit, Aqyar ve Yaltada yoq etkenini ilân etti.

«Agora» halqara aq-uquq qorçalayıcıları gruppasınıñ advokatı Aleksey Ladin, Qırımdaki «Hizb ut-Tahrir» mahkemeleriniñ siyasiy sebepler ile yapılğanınıñ alâmetlerini köstere.

– Menim fikrimce, «Hizb ut-Tahrir» işleri siyasiy maqsatnen açıldı. Mahkeme, qorçalavnıñ iç bir delilini diñlemey ve tevqif muddetlerini avtomatik surette uzata. Şimaliy Kavkaz okrugınıñ arbiy mahkemesinde baqılğan ve çerçivesinde menim tarafından aq-uquq qoçalayıcısı Emir-Usein Kuku imaye etilgen sözde Yalta bölüginiñ işinde esas şaat olğan FSBniñ operativ hadimi diñlendi. Onıñ delilleri – işniñ aqiqiy hususiyetlerine esaslanmağan nazariy ukümlerdr. Bizler bu malümatnıñ menbaları aqqında sorağanda ise şaat, devlet sırı aqqında qanunğa sıltap, cevap bermekten vazgeçe.

Aleksey Ladin, FSBniñ esassız delilleriniñ mahkemede muayen qabaatlavlarğa nasıl qol tutqanına misal ketire.

– Qorçalağan şahsımnı, Qırımda akimiyetniñ öz qoluna keçirilmesi ve anayasa qurumınıñ deñiştirilmesine azırlıq körgeninde qabaatlaylar. Ve bu, iç bir silâsız, patlayıcı maddesiz, ameliy areketsizdir. Biz, Emir-Usein Kukunıñ akimiyetniñ öz qoluna keçirilmesine azırlıq körgeni neden ibaret edi, dep soraymız. FSB operativ hadimleri buña cevaben, «Hizb ut-Tahrir» teşkilâtı, iştirakçileriniñ sayısı territoriyadaki ealiniñ umumiy sayısında 50%-ge yetkende o, birden akimiyetniñ öz qoluna keçirilmesine keçe emiş, dep nazariy fikir yürsetüvlerni bildire. Aydı, yahşı. Lâkin Qırımda eki million kişi. Operativ hadimlerniñ bile malümatına köre, yarımadada «Hizb ut-Tahrir» azalarınıñ sayısı 20-30 kişidir. Yani FSB mahkemede öz hayallarını bile mantıqlı surette tizip olamay. Maña köre, qabaatlanğan şahıslarnı nafile yerde böyle ağır cinayetlerde qabaatlav, olarnı tahqiqat izolâtorında bir yıldan ziyade tuta bilmek içün yapıla.

Buña rağmen, aq-uquq qorçalayıcısı emin ki, mahkeme, deliller bazasınıñ zayıflığına baqmadan, «Hizb ut-Tahrir işi» boyunca, büyük ihtimal ile, qabaatlav qararını qabul etecek.

Amnesty International Ukraina teşkilâtınıñ icraiy mudiri Oksana Pokalçuk da qabaatlav tarafında kerçek deliller olmağanından emin.

– Biz bu işni, Emir-Usein Kukunı taqip etmege başlağanlarından berli taqip etemiz. Mahkemeni közetip, qabaatlavda yeterli deliller olğanını aytıp olamayım. FSB hadimi ve aynı zamanda SBUnıñ sabıq hadimi olğan Kompaneytsev tosat-tosat ifadelerini qarıştıra ve bütün tafsilâtlarnı bir arağa ketirip olamay edi. O, uzun-uzadiye «Hizb ut-Tahrir»niñ ne olğanını, onıñ sturkturasını ve diger tafsilâtlarnı añlattı. Lâkin yaqalanğanlarnıñ bu teşkilâtnen muayen bağlarına kelgende, Kompneytsev açıqtan qarışıp başlay ve iç bir şeyni isbatlap olamay edi. Aynı zamanda er şey nasıldır şartlı gizli şaatlarnıñ ifadelerine esaslana edi. Böylelikle, muhakeme etilgenlerniñ qabaatlarını isbatlağan nasıldır obyektiv delillerniñ olğanını aytıp olamayım. Altı kişi plansız, bağsız, silâsız akimiyetni devirecek olğanlar emiş», – dep qayd etti.

Bağçasaraydaki «Hizb ut-Tahrir işi» figurantı Marlen Asanovnıñ apayı Ayşe Asanova aqayınıñ ayatı ve Rusiye telükesizlik hadimleri tarafından yaqalanğanı aqqında ikâye ete.

– Ömür arqadaşım – qanunğa riayet etken vatandaştır. Qırımda yaşağan 25 yıl içinde iç bir qanunnı bozmadı. Merametli, yardımğa azır. O, filolog, mektepte oca olıp çalıştı. Ondan soñ inkişaf etmege qarar berdi ve öz işini açtı. Diger insanlarğa yardım qolunı uzata edi. 2014 senesinden başlap, vatandaşlarımız belâğa oğrağan soñ aqayım olarğa em em maliyeviy ceetten, em de özü iştirak etip yardım ete edi. O, yaqalanğanlarnıñ qorantalarını ziyaret ete, babasız qalğan balalarğa qol tuta ete edi. Neticede evimizge saba saat 6-da, ne zil çalıp, ne de qapını qaqıp, baştan ayaqqa qadar silâlı, maskalı adamlar sürip kirdi. Olar bağırıp başladı, aqayımnı töşeme üstüne yüzüqoyun yatqızdı, avtomatlarnı sallay ediler. Balalar, tabiiy ki, ökür-ökür ağlay edi. Olar ale daa öz-özüne kelâlmaylar. Qızım artımdan yüre ve bir özü qalmağa qorqa. Er vaqıt, kelip seni de alıp ketmeyceklermi, soray. Yarım yıl keçse de, bizge körüşmek iznini bermeyler.

«Hizb ut-Tahrir» halqara siyasiy İslâm teşkilâtınıñ vekilleri öz vazifesini, bütün musulman devletleriniñ bir İslam hilâfeti içinde birleştirilmesinde köreler. Lâkin olar buña irişmek içün terroristik usullarınıñ qullanılmasını red ete ve Rusiyede aqsız yerde taqip etilgenlerini aytalar. Rusiyeniñ Yuqarı mahkemesi 2003 senesinde «Hizb ut-Tahrir»ni yasaq etip, «terroristik» olaraq tanılğan 15 birleşmeniñ cedveline kirsetti.

«Hizb ut-Tahrir işi» boyunca tevqif ve mahküm etilgen Qırım sakinleriniñ qorçalayıcıları, taqipniñ diniy alâmetine köre yapılğanını tüşüneler. Advokatlar, Rusiye uquqqoruyıcı organları tarafından bu iş boyunca taqip etilgenler esasen qırımtatarlar ve olarnen birlikte İslâm dinini kütken ukrainler, ruslar, tacikler, azerbaycanlar ve diger etnik gruppalarğa ait Qırım sakinleri olğanını qayd ete. Halqara uquq, işğal etilgen territoriyada işğal etken devletniñ qanunlarını tatbiq etmekni yasaq ete.

(Metinni Vladislav Lentsev azırladı)