Link açıqlığı

Saatnıñ esas haberi

Vitaliy Portnikov: Rusiyede kimge qoltutmalı


Moskvada Rusiye Kününde ötkerilgen qabarcılıqqa qarşı narazılıq yürüşi, 12 iyün 2017 senesi
Moskvada Rusiye Kününde ötkerilgen qabarcılıqqa qarşı narazılıq yürüşi, 12 iyün 2017 senesi

Mahsus Qırım.Aqiqat içün

Yaqında Moskvada ve Rusiyeniñ diger şeerlerinde keçken kütleviy narazılıqlar qomşu devletteki muhalefet çıqışlarınıñ aktualligini ortağa çıqardı. Rusiyelilerniñ ekseriyeti bütün samimiyetinen, ukrainler Maydanda turğanlarında qomşu devletniñ liberal cemaatçılığı olarnı acıy edi, amma rusiyeliler öz soqaqlarına tökülgende – iç bir şekilde meraq ve añlayış köstergenlerine oşamay.

Bunu añlamaq qolay. Rusiyedeki narazılıqlarnıñ esas şiarı – devletniñ akimiyetini deñiştirüv, «Putin - hırsız». «Qırım– Ukraina toprağı» ya da «Putin – Donbasstan coyul» degen şiarlarnen çıqqan biñlernen insan iştirak etken numayışnı tasavur etmek qıyın. Albuki, Rusiye devletçiliginiñ esas meselesi – hususan qomşu devlet topraqlarını işğal etip almasıdır. Aslında, ister Ukraina, ister Gürcistanğa tecavuz etmesinden evel Putin rejiminiñ demokratiyanen alıp berecegi yoq edi. Lâkin Yaltadan soñ, halqara aq-uquqınen dünya tertibiniñ kösterişli tarzda bozulması, gibrid cenkniñ Rusiye siyasetiniñ esas manasına çevirilmesinden soñ, Rusiye devletiniñ inkişaf etmesi içün iç bir türlü rezervi qalmadı. Kerçek, Putin özü de bunı pek yahşı añlay. O, «özüniñ» prezident saylâvını Qırımnıñ istilâsı yapılğan künge keçirmesi de boşuna yapılamamaqtadır. Çünkü onıñ içün bu- o, çoqtan berli kesip keçken «qırmızı sızıqtır». Keri qaytmaq ise imkânsız.

Başqa halqlarğa zulum yapqan halqnıñ özü serbest olması mumkünmi?

Rusiye devleti demokratik devlet olması mumkünmi? O qaparcılıqnı yeñmesi mumkünmi? Öz vatandaşlarına serbestlik temin etebilemi? Qoyulğpan suallerniñ epsine ancaq, daa yaqın vaqıtlarğace Rusiyede büyük sayğınen añılğan Karl Marksnıñ şekillendirgen eñ esas, yani – başqa halqlarğa zulum yapqan halqnıñ özü ür olması mumkünmi - degen sualine cevap berilgen soñ, cevap tapmaq mumkün olur. Cenk, istilâ, öldürüvler ve nefret propagandası sayesinde inkişaf etken halq serbest olması mumkünmi?

Er angi bir rusiyeli bunıñ cevabını bilmeli: yoq, olması mumkün degil. Eger Rusiye sakinleri kerçek manada deñişmeler olğanını istese,olar zapt etken topraqlarnı azat etmekten başlamaq kerekler. Olar Abhaziyanı terk etmeli. Olar Cenübiy Osetiyanı terk etmeli. Olar Pridnestrovyeni terk etmeli. Olar Donbassnı terk etmeli. Olar Qırımnı terk etmeli. Çünki bu topraqlardan laf sözsüz vazgeçmegence, Rusiye iç bir zaman – tekrtarlayım, iç bir zaman – medeniyetli halqlar ailesine qaytıp olamaz. Em Putin, em de Navalnıy devrinde onı quvulğanlar taqdiri bekley.

Eger Rusiye sakinleri kerçek manada deñişmeler olğanını istese, olar zapt etken topraqlarını azat etmekten başlamalılar

Ukrainanıñ menfaatı pek sade. Rusiyedeki demokratiya, qaparcılıqqa qarşı küreş, pressanıñ serbetligi – elbette pek muim. Lâkin bu – rusiyelilerniñ içki meselesi. Ukraina içün onıñ territorial bütünlügi tiklenmesi muim. Cenkniñ bitmesi. Ukrainalılar ancaq, Rusiyeniñ tecvuzlıq hastalığı tedavi olmadan yahşı tarafqa deñişmeycegini añlaycaq rusiyeli siyasetçi ve cemaat erbaplarına qol tutmalı.

Kerçek, aynı zamanda, Ukrainanı acığan rusiyeliler içün de bu eñ muim ve esas mesele olmalı. Ukrainadaki islâat, qaparcılıqqa qariı küreş, «vizasız kiriş» ya da ukrain şeerlerindeki soqaq adları – ukrainlerniñ içki işi olmalı. Ukrain demokratiyası bile – ukrainlerniñ içki işidir. Rusiyeli içün ise eñ muimi – onıñ devleti qomşu devletniñ topraqlarını işğal etip almasıdır. Ve bu arada – demokratik ya da avtoritar, az ya da pek muvafaqiyetli olması asla muim degil. Başqalarnıñ toprağını işğal etmek yasaq. Biz añlaşmaq kerek olğan esas mesele, işte, budır. Meraqlanacaq esas mesele de budır.

Amma Rusiye ve Ukraina içindeki demokratiyanıñ muvafaqiyeti ve nasipsizlikleri aqqında ise, cenkten soñ laf etermiz.

Vitaliy Portnikov, jurnalist ve siyasiy izaatçı, Radio Svoboda közeticisi

«Fikir» rubrikasında bildirilgen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqtaiy nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mumkün

XS
SM
MD
LG