İşğal etilgen Qırımda yapılğan arbiy cinayet içün ilk ükümni ukrayin makemesi 2022 senesi dekabr ayında çıqardı. Yevromaydan faali Aleksandr Kostenkonı işkencege oğratqan eki sabıq SBU hadimi 9 ve 10 yılğa üküm etildi. Ukrayina makemeleri Qırımdaki arbiy cinayetler ve Ukrayina milliy havfsızlığı esaslarınıñ bozuluvı içün qaç üküm çıqardı? Bu maddeler boyunca kimler mesüliyetke çekile? Bu aqta Qırım.Aqiqat Radiosınıñ yayınında alıp barıcı Roman Spiridonov Qırım Muhtar Cumhuriyeti ve Aqyar prokuraturası bölüginiñ reberi Yegor Rebrov ve Qırımtatar resurs merkeziniñ adliyecisi Lüdmila Korotkih ile laf etti .
Qırımlılarnı arbiy cinayetlerde ve Ukrayinanıñ milliy havfsızlığı esaslarını bozuvda qabaatlap 141 üküm çıqarıldı. Ukrayina makemeleri keçken sene, 2024 senesi, Qırım Muhtar Cumhuriyeti prokuraturasınıñ tahqiqat malümatlarına köre, bu qadar qarar çıqardı, dep bildirdi Qırım prokuraturasınıñ bölük reberi Yegor Rebrov Qırım.Aqiqat Radiosınıñ yayınında.
"Devlet hainligi içün eñ çoq makeme ükümleri oldı, bu Ukrayina Cinaiy kodeksiniñ 111-inci maddesidir, 106 mahkeme ükmü. O yerde Qırım Muhtar Cumhuriyeti Yuqarı Radasınıñ sabıq deputatları, Aqyar şeer şurasınıñ deputatları, Qırım Muhtar Cumhuriyetiniñ sabıq mahkemecileri, prokurorları, uquq qoruyıcıları aqqında da söz yürsetildi", — dep tarif etti Yegor Rebrov.
2022 senesi Ukrayina Ceza kodeksine kollaboratsionizm içün ceza kirsetilgen maddeni qoşqan soñ, prokuraturanıñ imkânları kenişledi, dep qayd ete Rebrov.
"2024 senesi bu cinayet içün 24 üküm çıqarıldı. Bu işğalci mahkemelerniñ üç qadısı, sekiz işğalci memur, nazir, nazir muavini, rayon memuriyetiniñ yolbaşçıları, em de istilâcı devlet ile işbirlikte hocalıq faaliyetini kerçekleştirgen 12 iş adamına nisbeten", — dep ayta Yegor Rebrov.
Keçken sene makemeler Qırımnıñ eki sakinini cenk qanunlarını ve adetlerini bozğanları içün ğıyabiy şekilde maküm etken edi. Bu Ukrayina Ceza kodeksiniñ 438-inci maddesidir. Maküm etilgenlerden biri Rusiye kontrolindeki Kezlev şeer mahkemesiniñ qadısı. Qırım.Aqiqatnıñ malümatına köre, söz Lüdmila Krotova aqqında kete. 2024 senesi aprel ayında makeme onıñ qararınen yarımada sakini qanunsız sürgün etilgenini belgiledi. Makemeciler, o, yarımada ealisiniñ demografik terkibini deñiştirmek içün ukrayinlerniñ qanunsız sürgün etilmesini temin etken siyasetini amelge keçirdi, dep tüşüne. O, apis cezasına üküm etilip, 10 yıl apis cezasına maküm etildi.
Rusiyeniñ Ukrayinağa büyük istilâsından soñ Qırım kollaborantları, antını bozğanlarnı ve devlet hainligi yapqanlarnı mesüliyetke çeküv ketişatı tezleşti. Rebrov bunı ilhaq etilgen Qırımda olğanlarnı yañıdan tüşünüvnen bağlay.
"Ukrayina cemiyeti 2022 senesine qadar 2014 senesi Qırım işğali meselelerini pek añlamay edi. Makemeciler ise cemiyetniñ bir qısmıdır, olar da bu davalarnı ya siyasiy, ya da akimiyet deñişse, ilerideki faaliyetleri içün telükeli saydılar. 2022 senesi, cenk er keske, kerçekten er ukrayinniñ evine kelgen soñ, menimce, yañıdan tüşünüv oldı, insanlar bunıñ ne olğanını añladı, şu cümleden makemeciler de. Onıñ içün, ebet, davalarnıñ baqılması bayağı tezleşti", — dep qayd etti Yegor Rebrov.
Rebrovnıñ qayd etkenine köre, 2022 senesinden soñ ukrayin makemeleriniñ yükü arttı ve Qırım prokuraturasınıñ işi zorlaştı. Evel, dey Yegor Rebrov, KPVV çalıştı ve Ukrayina kontrolindeki topraqlarğa barğan şaatlar ve zarar körgenlerden şaatlıqlarnı toplamaq mümkün edi. İçki kiriş-çıqış noqtaları qapatılğan soñ, tahqiqat keçirüv şaraitleri deñişti.
"Şimdilik bu malümat toplavı, açıq menbalarnıñ talili ya da operativ şekilde alınğan malümat", — dep tarif etti Yegor Rebrov.
Ükümlerniñ çoqusı ya antnı deñiştirgen ve Rusiye kontrolindeki makemelerde çalışmağa devam etken ukrayin makemecilerine, ya da antnı deñiştirgen ve Rusiye akimiyet organlarına saylanğan yerli şuralar ya da QMC deputatlarına ait. Bu, rayon memuriyetlerinde vazifelerini eda etken orta seviyedeki memurlar, dep tarif etti Qırımtatar Resurs Merkeziniñ adliyecisi Lüdmila Korotkih Qırım.Aqiqat Radiosınıñ yayınında. Milliy telükesizlik esaslarına qarşı cinayetler içün ükümlerni baqsaq, olar Ukrayina vatandaşlarına qarşı çıqarıla, dep añlattı Korotkih.
"Bu devlet hainligi, kollaboratsiya faaliyeti, Ukrayina topraq bütünligi ve suverenitetine tecavuzdır", — dep añlattı Lüdmila Korotkih.
Amma, onıñ aytqanına köre, cenk cinayetleri içün diger memleketlerniñ vatandaşlarını da mesüliyetke çekmek mümkün.
"Bu barışıq ve havfsızlıq, halqara uquq nizamına qarşı cinayetler, ve bu endi Rusiye arbiyleriniñ işğal etilgen topraqlardaki areketlerine aittir", — dep ayta Lüdmila Korotkih.
O emin ki, bu cinayetler içün Kreml kontrol etken Qırımnıñ üst memurlarını da mesüliyetke çekmek mümkün.
"Aksönov ya da Konstantinov kibi ükümdarlarnıñ areketleri de arbiy cinayet sayıla bile, çünki olar işğalci memuriyetniñ faaliyetini teşkil eteler, olarnıñ areketleri vatandaş ealisine qarşı yönelgen, ve bu arbiy vaziyet şaraitlerinde, eki memleket arasında istilâ şaraitlerinde yapıla", — dep ayttı Lüdmila Korotkih.
Sergey Aksönov, Vladimir Konstantinov ve Rusiyeniñ kontroli altında bulunğan Qırımnıñ sabıq prokurorı Natalya Poklonskayanı devlet hainligi ve Ukrayina topraq bütünligi ve suverenitetine qarşı areket etüvde qabaatlaylar, dep qayd ete adliyeci. Olarğa qarşı davanı Kıyivniñ Desnânsk rayon mahkemesi baqmaq kerek edi. "Suç olğanı tayin etilgen soñ, başqa areketler yapılmadı, eñ azından bizler olarnı eşitmedik. Men bellesem, biz bu aqta cemaat meydanında eşitken edik, ve cedvelge baqıp, bu dava boyunca başqa bir dava da körmedik. Teessüf ki, bu işler bir şekilde areket ete, dep aytıp olamaymız", — dep qayd etti Lüdmila Korotkih.
Yegor Rebrovnıñ malümatına köre, 2022 senesinden soñ prokuratura tahminen 1300 cinaiy işni qayd etti. Olardan 900 - milliy telükesizlik esaslarına qarşı cinayetler, 130 - cenk qaideleriniñ ve adetleriniñ bozuluvı ile bağlı cinayetler. İyün ayında Qırım platformasınıñ Ekspertler ağı forumında QMC Prokuraturasınıñ reberi İgor Ponoçovnıy bildirgeni kibi, 2022 senesinden berli bu maddelerge istinaden 200-den ziyade üküm çıqarıldı.
MALÜMAT: Ukrayinağa qarşı Rusiye silâlı ücümi fevralniñ 24-nden sabadan berli devam ete. Rusiye ordusı arbiy ve vatandaş infrastrukturasınıñ esas obyektlerine avadan darbe endire, uçaq alanları, arbiy bölük, cermay bazaları, yaqıt stantsiyaları, kilse, mektep ve hastahanelerni viran ete.
Aprelniñ başında Moskva Ukrayina şimalinde faal olğanını toqtattı, dep bildirdi. Tezden Ukrayina akimiyeti Kıyiv, Çerniğiv ve Sumı vilâyetinde Rusiye arbiyleri qalmadı, dep ayttı.
Rusiye ordusı çekilgen soñ azat etilgen köy ve şeerlerde kütleviy öldürüv adiseleri aqqında belli oldı. Bazı ğarbiy liderler Rusiyeni cenk cinayetlerinde qabaatladı. Rusiye akimiyeti arbiyleriniñ öldürüvlerge alâqası bar olğanını inkâr etip, olarnı «uyduruv» dep adlandıra.
Rusiye Ukrayinağa qarşı basqıncılıq cenk alıp barğanını inkâr ete ve bunı maqsadı "askeriysizleştirüv ve denatsifikatsiya" olğan "mahsus operatsiya" dep adlandıra.
** ** ** ** **
Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnı küzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://d3454ggyqnys2v.cloudfront.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.
