Çongar – «Serbest Ukrainağa hoş keldiñiz!». Bu yazı ukraince ve qırımtatarca yazılğan levhalar Qırım ile memuriy sıñırdaki kiriş-çıqış noqtalarınıñ yanında yerleşe. Diger levhalarda da eki tilde şöyle denile: «Ukraina. Qırımtatar muhtar cumhuriyeti. Hoş keldiñiz!».
Qırım.Aqiqat memuriy sıñırnı keçken insanlardan böyle bir levhalarğa nasıl yanaşqanını soradı.
Memuriy sıñırda levhalarnı qoymağa teklif etkenler de – Qırım vatandaş qamaçavı aktsiyasınıñ iştirakçileri – bu ğayeni izaatladı.
«Olar – separatisttir» – Harkov vilâyeti sakininiñ fikiri
Qırım ile memuriy sıñırdaki «Çongar» kiriş noqtasında nevbette turıp yorulğan insanlar bir şeyni izaatlamağa pek istemeyler. Laf etmege bazıları razı ola.
– «Serbest Ukrainağa hoş keldiñiz!» – bu ibare kiriş-çıqış noqtasından kelgen insanlarğa meraqlı bir şekilde tesir ete. Qonuşacaqlar birden belli ola.
Bazıları külümsep «Sağ oluñız!» deyler, ve jurnalist bir daqqa içinde sual bermege imkân qazana.
– «Serbest Ukrainağa hoş keldiñiz!».. Memuriy sıñırnıñ yanında qoyulğan bunıñ kibi levhalarğa nasıl baqasıñız?.. Ya da Qırımğa ketkende körgeniñiz levhalarğa ne dersiñiz: «Ukraina. Qırımtatar Muhtar Cumhuriyeti. Hoş keldiñiz!»?
Bazıları kiriş-çıqış noqtasınıñ yanında bir de bir levhanı körmediler. Körgen olsalar da, olarğa añlaşılmağan bir yazı diqqatlarını celp etti (metin ukraince ve qırımtatarca yazılğan). Digerleri «aşıqam» ya da «laf etmege küçüm yoq», dep keçip keteler.
Qonuşmağa başlağanlarnıñ fikirleri farqlı oldı.
Qırımlılar video çıqarılmasına kesen-kes razı degiller. Qırımlı bir oca video olmaydajq şartınen fikirini yazıp almamıznı istedi.
Olarğa külip baqamız. Levhalar köstere ki, iç bir şey daimiy degil. Bunıñ episi olmaycaq edi
«Olarğa külip baqamız. Levhalar köstere ki, iç bir şey daimiy degil. Bunıñ episi olmaycaq edi», – dedi o.
«Ukrainağa hoş keldiñiz!» dep yazılsa edi, yahşı, amma (qırımtatar cumhuriyeti aqqında) böyle laflarğa quvanmayım, insanlarğa siyasiy usullar vastasınen tesir etecek olalar. Er kes bundan yoruldı endi, buña ciddiy yanaşmamalımız, mence. Maña köre, kimse buña kerçekten inanmay, ve olarnı anda bu maqsat ile asmadılar», – dep fikirini bildirdi Dnipro vilâyetiniñ sakini.
Harkovdan kelgen qadın qayd etti ki, onıñ içün nasıl bir cumhuriyet olacaq farq etmey: qırımtatar ya da başqa bir cumhuriyet olsa, «barışıq olsun».
Ukrainağa kirgende ukrain işaretlerini körmek pek hoş, sevimli memleketiñ seni qarşılay
«Ukrainağa kirgende ukrain işaretlerini körmek pek hoş, sevimli memleketiñ seni qarşılay. Men ukrain olaraq Qırımğa barmağa mecburım, anda mal-mülkim bar, maalesef. Muhtar cumhuriyet ne olğanını añlamayım, doğrusını aytqanda. Qırım – Ukrainadır ve, tabiiy ki, tatarlarnıñ milliy toprağı», – dep ayta Kyiv sakini.
Kiriş-çıqış noqtalarında taşıma hızmetlerini köstergen yerli sakinler video çıqarılmasına qarşı çıqa, amma açuvlanğanını bildireler: «Ne içün mında türkçe yazalar?».
Qonuşmağa razı olğan Geniçesk sakinini qırımtatar cumhuriyeti aqqında yazı açuvlandırğan eken.
«Ne içün qırımtatarca? Men mında ermeni tilinde yazılsın isteyim! Olar muhtariyetni qurıp, merkezini Geniçeskte yapacaq olalar!», – dep ayttı o.
Avtobusnı beklegen Harkov sakini ise levhalarnı qoyğan insanlar separatist olğanlarını ayttı: «Qırımtatar cumhuriyetimi? Daa neler?».
Qamaçav spikeri: qırımtatar muhtariyeti yalıñız Ukraina terkibinde qurula bile
Soraştırılğan insanlardan iç kimse memuriy sıñırdaki levhalarnı kimler qoyğanını bilmey. Bazıları Ukraina akimiyetini tenqit etip, kiriş noqtalarında levhalar degil, adam aqıllı şaraitler yaratılmalı, dep aytalar.
Qırım.Aqiqat bildirgeni kibi, mezkür levhalarnı keçken sene sentâbr ayında Qırım vatandaş qamaçavı aktsiyasınıñ iştirakçileri qoyğan edi.
Qırım qamaçavı aktsiyasınıñ spikeri, al-azırda memuriy sıñırda sıñırcılarnen beraber nevbetçilik yapqan «Asker» cemaat birleşmesiniñ vekili Evelina Arifova levhalarnı qoymaq ğayesini ve semetdeşleriniñ bunıñnen bağlı fikirlerini izaatlay.
O, levhalar türkçe yazılmağanını qayd etip, olarnıñ maqsadını añlattı:
Cumhuriyet levhası Qırımnı zapt etken separatistlerge qırımtatarlar qaytacağını bilsin dep, qoyuldıEvelina Arifova
«Ukraina serbest bir memleket olğanını qayd etmege istedik, Qırımdan çıqqan insanlar quvana edi ve mında kelgen separatistler bu yer serbest Ukraina olğanını añlasın istedik. Cumhuriyet levhası Qırımnı zapt etken separatistlerge qırımtatarlar qaytacağını bilsin dep, qoyuldı. Ve Ukraina terkibinde olacaq», – dep ayttı o.
Evelina Arifovanıñ qayd etkenine köre, levhada qamaçav ştabınıñ yolbaşçısı Lenur İslâmovnıñ ğayesine köre faaller azırlağan tuğra bar. Mında ukrain ve qırımtatar tuğraları bir ola.
O, separatizm qabaatlarına cevap olaraq, memuriy sıñırdaki levhalar cumhuriyet yalıñız Ukraina terkibinde qurula bilgenini ifadeley, dep qayd etti.
