Ahtem Çiygoznıñ apiske alınması mayıs 18 künü ötkerilecek miting ile bağlımı?

Aqmescit – Qırımtatar Milliy Meclis reisiniñ muavini Ahtem Çiygoz, 2014 senesi fevral 26-da kütleviy numayışlarnı teşkil etüv ve iştirak etüvde qabaatlanıp, üç ayğa qadar apiske alındı – mayıs 19-ğa qadar. Apiske alınğan faalniñ işdeş ve uquq qoruyıcıları bunıñ kibi ciddiy bir ceza sebeplerini körmeyip, işbu adımnı siyasiy taqip dep adladılar. Ekspertlerniñ bildirgenine köre, bunıñ kibi devamlı apis cezası Mecliske mayıs 18-de qırımtatar halqınıñ sürgünlik yıllığı ile bağlı matem mitingni keçirmek imkânını bermemek içün berilgendir.

Çarşenbe künü, fevral 11-de, Aqmescit Kiyev rayon mahkemesiniñ toplaşuvı ötkerildi, Ahtem Çiygoznıñ adliyecisi ve aqrabası bunı toplaşuvdan bir qaç saat ögüne ögrendiler. İmaye Ahtem Çiygoz 11 ay içinde saqlanmadı, yaşağan yerinde oturdı ve iş yerinde çalıştı, bir de bir cinayet yapmadı dep, onıñ cezasını deñiştirip, apisten azat etilmesi aqqında rica etti. Bundan ğayrı, Çiygoz uquq qoruyıcı müessiselerge şahsiy ve iş meseleleri boyunca kelgen edi, Qırımdan çıqqanda ise er vaqıt yaşağan yerine keri qaytqan edi. Buña baqmadan, mahkemeci buña qulaq asmayıp, devlet qabaatlayıcınıñ Meclis reisiniñ muavinini 2015 senesi mayıs 19-ğa qadar apiske almaq muracaatını qarşıladı.

Hatırlatamız, Ahtem Çiygoz yanvar 29-da yaqalandı. Onı 2014 senesi fevral 26-da Qırım parlamentiniñ binası yanında kütleviy numayışnı teşkil etüv ve iştirak etüvde şekleyler. Miting neticesinde eki insan elâk olğan edi. Taqiqat komiteti Rusiye Federatsiyası Cinaiy kodeksiniñ 212-nci maddesi 1-inci qısmı («kütleviy numayışnı teşkil etüv») boyunca cinaiy işni açtı. Aqmescitniñ Kiyev rayon mahkemesi Çiygoznı fevral 19-ğa qadar apiske aldı. Qırım Yuqarı Mahkemesi fevral 6 künü SİZOda bulunğan Qırımtatar Milliy Meclis reisiniñ muavini Ahtem Çiygoznıñ şikâyet arizasını red etti.

Taqiqat komiteti: Maqsadımız – birini yaqalamaq degildir

Keçken sene keçirilgen miting teşkilâtçılarından biri o vaqıt «Russkoye yedinstvo» firqasınıñ lideri, cumhuriyetniñ şimdiki yolbaşçısı Sergey Aksenov iş boyunca kim kibi keçe (ve keçemi?) alâ daa belli degil. Cuma künü, fevral 13-te, jurnalistler Qırım Taqiqat komitetiniñ reberi Mihail Nazarovdan bunı soradılar, lâkin o, cevap bermedi: «Mında sual bermek doğru degildir. Bizler haberi olğan er keske muracaat etemiz. İşni taqiq etken taqiqat-operativ gruppası gece-kündüz çalışmaqta. Er bir malümat ve muracaatnı bizler mıtlaqa teşkerecekmiz... Kimni sorğuğa çekkenimizni aytmaycaqmız. Maqsadımız – birini yaqalamaq degildir», – dedi Nazarov.

Kütleviy haber vastalarınıñ temsilcileri Ahtem Çiygoznıñ yaqalanması ve apiske alınmasını izaatlamağa rica etken soñ komitet yolbaşçısı bunı dedi: «Taqiqat tınçlıq sever. Bizler cinaiy-protsessual kodeksi çerçivesinde ve Cinaiy kodeksniñ hususiy qısmına köre areket etemiz. Cinaiy iş açıldı».

Nazarovnıñ bildirgenine köre, bugünki künde fevral 26 künü işiniñ taqiqatı boyunca 150 insan şaat olaraq sorğuğa çekildi, 40 kişi zarar körgen olaraq tanıldı, 2 kişi de qabaatlandı.

Çiygoznıñ ömür arqadaşı: Metaneti yerinde

Ahtem Çiygoznıñ ömür arqadaşı Elmira Ablâlimova Qırım Yuqarı mahkemesiniñ toplaşuvından beş künden soñ aqayınen körüşip oldı. Ne o, ne de Meclis reisi muavininiñ adliyecisi Aleksandr Lesovoy Çiygoznıñ bulunğan yerini bile ediler. Berilgen malümatqa köre, fevral 6-da onı Vaqtınca tutuv izolâtorından Aqmescit SİZOsına alıp kettiler.

«Ömür arqadaşımnıñ alı yahşı, metaneti yerinde. O, şaşmalamay, ğayet raat. Tışqı körünişine köre, oña qarşı küç qullanmadılar. Onıñ aytqanına köre, bulunğan yeriniñ hadimlerine iç bir iddiası yoq», – dep ayttı Ablâlimova Qırım.Aqiqatqa.

Onıñ bildirgenine köre, o, fevral 12-de ömür arqadaşına ihtiyacı olğan şeylerni berdi. Şimdi o, uquq qoruyıcı organlardan Çiygoz ile körüşmek muracaatına cevap bekley.

O, emin ki, Meclis reisi muavininiñ yaqalanması, soñra da apiske alınması – «siyasiy sımarış». «Ahtem mahkemede bunı dedi: «Meni çetleştirip, vaziyetniñ esiri yapacaq olalar». Mence, bu er şeyni añlata», – dedi Ablâlimova.

«Siyasiy sebeplerden taqip»

Amnesty International uquq qorçalayıcı teşkilâtı Ahtem Çiygoznıñ üç aylıq apis cezasını Qırım akimiyeti tarafından «serbest ifade etüvniñ aqlarını bozuv şaraitlerinde qırımtatar halqına basqınıñ devamı» dep adladı. «Qırımtatarlarğa basqı artması şaraitlerinde işbu qarar yalıñız Ahtem Çiygozğa degil, Ukrainağa qoltutıp, Rusiyeniñ yarımada işğaline qarşı çıqqan er bir insanğa qarşı qabul etilgendir», – dep ayttı Amnesty International teşkilâtınıñ Moskva ofisiniñ reisi Sergey Nikitin.

İnsan aqları Qırım alan missiyasınıñ yolbaşçısı muavini Olga Skripnik Meclis reisi muavininiñ apiske alınmasını «siyasiy sebeplerden taqip» dep adlay. «Uquq ceetinden saçma bir vaziyet. 2014 senesi fevral 26-da Qırım Ukraina terkibinde edi – bunı Rusiye qanunları bile tanıy. Ukraina qanunlarına köre miting iştirakçileri qanunnı bozmadılar. Bir de bir yañlış areketler olğan olsa, bunı yalıñız uquq qoruyıcı strukturalar ve Ukraina mahkemeleri belgileycek – bu olarnıñ vazifesidir», – dep qayd etti Skripnik.

Bundan ğayrı, onıñ aytqanına köre, Çiygoznıñ cezası «ne mantıq, ne de sağlam fikirge uya». «Bu ğayet sert bir ceza – onı apiste qaldırmaq. Birinciden, onı telükeli cinayetçilerge qarşı qullanalar. Bizler onıñ faaliyetini ve areketlerini bilemiz, onıñ telükeli olmağanını bilemiz. Ekinciden, adamnıñ cinayet izlerini gizlemek imkânı olsa, onı apiste qaldıra bileler. Mında bu bir yıl evelsi olğan barışıq bir tedbir. Bu ceza olmaycaq bir şey», – dep ayttı uquq qorçalayıcı.

Mayıs 18-niñ matem tedbirleri sebep olaraq

Qırım siyasetşınası Dmitriy Omelçuk dey ki, Ahtem Çiygoznıñ apis cezası arttırılmasınıñ siyasiy sebepleri olması mümkün. Mayıs 18-de Qırımda qırımtatar halqı sürgünliginiñ 71 yıllığı munasebeti ile matem tedbirleriniñ keçirilmesi planlaştırıla, lâkin olarnıñ şekli – şimdilik belli degil. Bu sebepten em akimiyet, em Meclis, em de yaqında peyda olğan bir sıra qırımtatar teşkilâtları bu munasebet ile kendi tedbirlerini keçire bileler.

«Mayıs 18-de parallel tedbirlerniñ keçirilmesi red etilmey. Menim fikirimce, bunıñ bir de bir neticesi olmaycaq. Bu kün qırımtatarlarnı birleştire, ve aktsiya ep bir keçirilecek. Daa bir mesele, onıñ keçirilecek yeri», – dep qayd etti Omelçuk Qırım.Aqiqatqa.

Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reis muavini Nariman Celâl onıñ işdeşini sebepsiz qabaatlağanını tüşüne. «Ahtem Çiygoz bir de bir qanunsız kütleviy numayışlarnı teşkil etmegen edi. Tekrarlayım, o, fevral 26-da, bir çoq insan kibi, adamlarnı, aksine, çatışmadan qorumağa tırıştı», – dep qayd etti Celâl.

Meclis reisiniñ muavini Çiygoznıñ apiske alınması mayıs 18 kününiñ matem tedbirleri ile bağlı olıp olmağanını aytıp olamadı. «Bu sene mayıs 18 künü nasıl keçirilecegini Meclis daa muzakere etmedi», – dep qayd etti o. Onıñ aytqanına köre, bugünde-bugün matem tedbirleri keçirilmesiniñ şekli ile bağlı munaqaşalar devam etmekte.