Rusiyeniñ Qırım ilhaqı – tek Ukrainanıñ degil, bütün dünya toplulığınıñ problemidir, ve yarımadanıñ işğalden qurtuluvını tezleştirmek içün halqara siyaset ardı-sıra olmalı ve Rusiyege qarşı çoq sayıda sanktsiyalar kirsetilmeli.
Bu aqta ABD Ukraina sabıq elçisi, ABD Barışıq institutınıñ prezident muavini William Taylor «Ukrinform» ukrain haber agentligine ayttı.
«Halqara toplulıq siyasiy kün tertibiniñ prioritetleri cedvelinde Qırım meselesini saqlap qalmaq kerek. Qırım tek yarımadada yaşağan insanlar içün degil, Qırım Ukrainanıñ diger parçası, halqara toplulıq içün müimdir», – dep qayd etti sabıq diplomat Washingtonda keçirilgen «Qırım Rusiye işğalinden beş yıl keçken soñ» konferentsiyasında.
Onıñ qayd etkenine köre, laf ilk evelâ Rusiye tarafından Avropada cenkten soñ barışıq yaşavnı temin etken norma ve standartlarnıñ bozuluvı aqqında kete.
«Rusiye Qırımğa kirgende bu normalar yoq etildi», – dep qayd etti Taylor.
Ekspertniñ qayd etkenine köre, ABD ve Ğarpnıñ diger memleketleri tarafından kirsetilgen sanktsiyalar Rusiye istilâsını toqtatmasa da, belli tesir etken.
«Olar Putinge yaqın olğanlar içün problem çıqardı, Rusiye iqtisadiyatına da tesir etti», – dedi Taylor. Aynı vaqıtta, sabıq elçiniñ qayd etkenine köre, sanktsiyalar quvetleştirilmeli.
O, al-azırda Rusiye reberliginde bir çoq insanğa, Rusiyedeki ayrı banklarğa ve maliye sektorına qarşı yañı sıñırlar kirsetmege imkân bar, dep qayd etti.
Daa evel qırımtatar halqınıñ lideri Mustafa Cemilev Rusiye prezidenti Vladimir Putin yaqınları arasında Qırım işğali hata olğanını qabul etti, amma bunı açıq şekilde tanımağa azır degil, dep bildirgen edi.
Poloniyanıñ Ukraina elçihanesi Rusiyeniñ Qırım işğaliniñ beşinci yılında Ukraina topraq bütünligine qoltuttı. Almaniya Tış işler naziri Heiko Maas Rusiyeniñ Qırım işğalini «qaçınılmaz uquq bozuvı» dep adlandırdı. Çeh Cumhuriyetiniñ Tış işler nazirligi Rusiye işğal etken Qırım ukrain toprağı ola dep bildirdi. Çeh Tış işler nazirligi Qırımnıñ askeriyleştirilüvini ve Rusiye tarafından yarımada yanında gemilerniñ serbest keçmesine mania yapılğanını takbih etti. Litvaniya Tış işler naziri Linas Linkâviçus Rusiyeniñ Qırım işğali kününde Ukraina mustaqilligi ve topraq bütünligine qoltutqanını bildirdi.
SEE ALSO: «Qırım – qorqu yeridir»«Rusiyeniñ Qırım Muhtar Cumhuriyeti ve Aqyarnıñ qanunsız ilhaqınıñ beş yılından soñ» Avropa Birligi Ukrainanıñ mustaqilligi ve topraq bütünligine qoltutmağa devam ete, dep aytıla Avropa Birliginiñ tış işler vekili Federika Mogerininiñ Avropa Birliginiñ tış işler vekili Federika Mogerininiñ beyanatında.
2014 senesi martnıñ 16-nda Qırım ve Aqyarda yarımada statusınen bağlı dünyada tanılmağan «referendum» olıp keçti, onıñ neticesinde Rusiye Qırımnı öz terkibine aldı. Ukraina, Avropa Birligi, ABD «referendumdaki» rey neticelerini tanımadı. Rusiye prezidenti Vladimir Putin martnıñ 18-nde Qırımnıñ Rusiyege «qoşulğanını» ilân etti.
Halqara teşkilâtlar Qırımnıñ işğali ve ilhaqını qanunsız tanıp, Rusiyeniñ areketlerini takbih ettiler. Ğarp devletleri bir sıra iqtisadiy sanktsiyalarnı qullandı. Rusiye, yarımadanı işğal etkenini inkâr etip, buña «tarihiy adaletniñ tiklenmesi», dey. Ukrainanıñ Yuqarı Radası 2014 senesi fevralniñ 20-ni, Rusiye tarafından Qırım ve Aqyarnıñ muvaqqat işğali başlağan künü olaraq resmen ilân etti.