Kıyivde resimler galereyasında meşur qırımtatar çölmekçisi, Ukrayinadan nam qazanğan halq icadı ustası Rustem Skibinniñ "Qalqan" adlı yañı leyhası taqdim etilgen sergi açıldı. "Qalqan" leyhası bugün dünyanıñ farqlı memleketlerindeki müzeylerde saqlanğan qırımtatarlarnıñ demir başlıqlarında, qılıçlarında, pıçaqlarında, qalqanlarında, yegelerinde bulunğan ozbgün tarihiy autentik örnekleri qullanılğan on eki çölmek pannodan ibarettir.
Rustem Skibinniñ aytıp bergeni kibi, o, soñki 20 yıldır bu artefaktlarnıñ qıdıruvı üzerinde çalışqan.
Sergini Kıyiv resimler galereyasınıñ müdiri Yuriy Vakulenko açtı. Rustem Skibinniñ icadı leyhanıñ idarecisi Aleksey Vlasov tarafından sergi ziyaretçilerine tanıtıldı. O, "Qalqan" leyhası bundan evelki bütün leyhalarındaki üslüp ve süslenmege beñzemegen ustanıñ icadında tamamınen yañı bir söz olğanını iddia ete. İlk nevbette tarihiy tapılmalarnıñ qullanması, bu da öz nevbetinde müellifniñ üslübiniñ ve yanaşmalarınıñ deñişmesine sebep oldı. Yañı bediiy emiyetinden ğayrı bu leyhanıñ teren tarihiy ve ilmiy emiyeti de bar.
Qırım işğal etilgen soñ ressam-çölmekçi Rustem Skibin yarımadanı terk etti ve qırımtatar ünerlerini ve unikal ameliy sanatını saqlamaq içün Kıyige köçti. Bu vaqıttan berli Rustem evel Qırımda yaratılğan El Cheber cemaat birleşmesiniñ Kıyivdeki bölüginiñ başı oldı.
"Büyük cenk başlanğanınen men insanlarnıñ tahliye etilmesinde iştirak etti. Adamlarnı vokzalğa alıp bardım", - dep hatırlay Skibin. El Cheber yardmı ile ve öz parasına arbiyler içün eki avtobus satın aldı. Bundan ğayrı arbiyler içün generatorlar da aldı. 2023 senesi Rustem Skibin Ukrayina Mudafaa nazirligi tarafından "Göñüllik faaliyeti" Hacı ile taqdirlendi.
Rustem Skibin 1976 senesi Samarqandda doğdı, 1996 senesi Samarqand sanat oquv yurtunı bitirdi ve şu senesi sürgünlik yerlerinden Qırımğa qayttı. Aqmescitte "Tavrika" çölmekçilik işhanesinde ressam olıp çalıştı. 2000 senesi eski qırımtatar ünerlerini ğayrıdan yaşatmaq ve ikişaf ettirmek maqsadınen tedqiqatını başladı. Bir çoq çölmekçi, ressam, dizayncı oquğan "El Cheber" ustalar mektebini teşkil etti.
Rustem Skibinniñ çalışmaları Qırımnıñ tamır halqı olğan qırımtatarlarnıñ canlı medeniyetini eñ yüksek seviyede temsil ete. Olar sanatşınaslar, ilmiy hadimler, toplayıcılar, diplomatik korpusnıñ ve halqara teşkilâtlarnıñ temsilcileri arasında pek meşurdır.
Rustem Skibin, qırımtatar çölmekçiligi ananeleriniñ yañıdan tiklenüv yollarını ilk açqanlardan biridir. Skibin, qırımtatar nağışınıñ ananeviy örnekleriniñ kollektsiyasını toplağan ve çezgen ressam ve sanatşınas Mamut Çurlunıñ materiallarına esaslanıp, çölmek mallarınıñ şahsiy polihrom boyalama tarzını yarattı. Soñra, devamlı ameliyatta ve tedqiqatlarda, şu cümleden ekspeditsiya tedqiqatlarında da ''Quru İsar'' özgün müellif tarzı şekillendi. Tarzda, asıl ananeler ve ressamnıñ diqqatlı baqışı, eski kodlarnıñ ilerideki felsefiy-estetik añlayışınıñ bir teklifi olaraq birleştirildi. Bugün dünyada bu kibi boyalama tehnikasını qullanğan dört merkez bar – İran, Türkiye, İspaniya ve Ukraina.
''Quru İsar'' üslübi Qırım ve Ukrayinanıñ yañı dünya brendi, qırımtatar sanatınıñ yañı usulı kibi tanılğan. Rustem Skibin Ukrayinadan, Avropa Birliginde, Büyük Britaniyada, ABD-de, Kanadada, Yaqın Şarqata ve Asiya-Tıns okean bölgesind qırımtatar medeniyetiniñ elçisi ve faal destekçisidir.
Rustem Skibin Ukrayinanıñ mustaqilliginiñ ğayrıdan tiklenmesi devrinde Qırım meleniyeti aqqında büyük leyhalarnıñ teşebbüsçisi, müellfi ve yetekçisidir. O "Mikelancelo" ameliy sanat ustaları halqara fondunıñ azasıdır. "Rustem Skibin" çölmekçilik brendi "Ukrayinanıñ 100 brendi" reytingine kirsetilgen. Rustem Skibinniñ eserleri dünyanıñ ve Ukrayinanıñ milliy müzeylerinde saqlanmaktadır.
Ressamnıñ aytıp bergeni kibi, "Qalqan" leyhası arbiy atributlarnıñ yaraştırılması esasında qırımtatar örneginiñ keşfi ve örgenilmesidir. Bediy şekilni yaratmaq içün arbiy sanatnıñ elementlerinden biri "Arbiy qalqan" saylanğan.
"Zemaneviy cenk şaraitinde, Ukrayina özüni bizni kene de yoq etmege tırışqan duşmandan mudafaa etmek tırışqan vaqıtta, biz sanat yardımınen tarihiy mirasımıznı qorçalamağa tırışamız. İdentikligimizniñ indikatorı olğan mirasımıznı saqlamağa ve mudafaa etmege azır olğanımıznı bütün dünyağa kösteremiz. Silâdaki örnek ameliy sanatnıñ topesidir. Maden, oyma ile iş sanatnıñ eñ qıyın türleridir. Bir qaç asır devamında qırımtatar sanatınıñ bu türü aman-aman ögrenilmegen edi. Bizim sanatımıznıñ bütün dünya mirası dünyadaki müzeylerde saqlanmaqta ve seyirci içün belli degil. Bunıñ sebebi Çar Rusiye, Şuralar birligi ve zemaneviy Rusiyede Qırımnıñ tamır halqları qırımtatarlarnıñ, qaraylarnıñ ve qırımçaqlarnıñ medeniy mirasınıñ yoq etilmesidir. Bütün bularnı ğayrıdan tiklemek kerek ve bunen beraber seyircini bu acayip ve meraqlı sanat türü ile tanıtmaq içün yañı şekiller qıdırmaq kerek", - dep bildirdi Skibin.
Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnı küzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://d1ug5n8f9xpr1h.cloudfront.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.
