Qırım parlamenti birinci muzakere vaqtında tınç aktsiyalar keçirilüvini tertiplegen qanunğa tüzetmelerni tasdıqladı. Piketlerniñ, mitinglerniñ ve atta deputatlarnıñ saylayıcıları ile körüşüvleriniñ teşkili ile bağlı talaplar sertleştirile.
«Qırımda Rusiye vatandaşlarınıñ toplaşuv, miting, numayış ve piket keçirmek aqqınıñ ayatqa keçirilmesi içün şartlarnıñ temin etilmesi aqqında» qanunğa tüzetmeler kirsetilüvi Qırımnıñ Rusiye prokuroru Oleg Kamşilov tarafından teklif etildi. Yerli parlamentniñ deputatları martnıñ 31-nde birinci muzakere vaqtında olarnı tasdıqladılar. Lâkin deputatlar korpusındaki er kes bu tüzetmeler ile razı degil.
Mitingge – habername ve bank esabı ile
Qırımnıñ Rusiye parlamenti «birinci muzakerelerniñ neticelerine köre» tüzetmelerniñ qabul etilmesini tasdıqladı.
«Qanun leyhası açıq tedbirniñ teşkilâtçısı tarafından böyle bir tedbirniñ keçirilmesi aqqında habername taqdim etmesi protsedurasını közde tuta: ariza berüv müddeti habername alınğan ve keçirilgen künni közde tutmay», – dep haber ete Qırımnıñ Rusiye parlamentiniñ matbuat hızmeti.
Qırım.Aqiqat bu vesiqanı ögrendi ve söz devlet organlarnı içtimay tedbirler aqqında vaqtında haberdar etmekten ğayrı, daa tedbirlerniñ teşkil etüv esnasında ciddiy tüzetmeler olğanını belgiledi.
Tüzetmelerge köre, tedbir aqqında habernameniñ teşkilâtçısı tarafından keçirilmesinden on beş künden evel ve on künden keç olmayıp yerli özidare organlarına taqdim olunmaq kerek.
Eger böyle bir tedbirler Qırım parlamenti ya da yerli şuralar deputatları tarafından saylayıcılarna öz işi aqqında malümat bermek içün keçirilse, bunıñ aqqında habername keçirilmesinden on künden evel ve on beş künden keç olmayıp berilmek kerek, dep yazıla vesiqada.
Söz bir kişilik piket ya da «piyadelerniñ ve naqliyatnıñ areketi içün manialar yaratqan tez qurulğan ve dağıtılğan inşa» qullanğan bir insanlarnıñ iştiragi ile aktsiya aqqında ketse, habername keçirilmesinden üç-dört künden keç olmayıp berilmek kerek.
Qırım qanunlarına ilk defa daa bir talap kirsetile: tüzetmelerge köre, eger aktsiyada 500-den ziyade adam iştirak etecek olsa, teşkilâtçı tarafından «kütleviy tedbirniñ teşkili ve keçirilmesi içün para toplamaq içün qullanğan bank esabınıñ malümatı» taqdim etilmeli. Bu madde deputatalr korpusından muzakereler sebebi oldı.
«Açıq bir tedbir içün muasebecini tutmalısıñız»
Rusiye Kommunistik fırqasınıñ deputatları martnıñ 31-nde şu tüzetmerlerge qoltutmaqtan red ettiler. Çünki bu tüzetmeler, Qırım sakinleriniñ fikrini ifade etme aqqını sıñırlağanını sayalar.
Vatandaşlar eyecanlandırğan mevzularda kütleviy, açıq tedbir keçirmek içün bir esap açmağa ve esabat azırlamağa yardım etecek muasebecini tutmalılarİlya Donçenko
«Rusiye Anayasasınıñ 31 maddesine köre, Rusiye vatandaşları tınç, silâsız toplanıp toplaşuvlar, mitingler, numayışlar ve piketler keçirip ola. Bu maddede esap açılğan taqdirde, akimiyet organlarından izin alınğan taqdirde kibi sözlerni körmeyim. Bu qanun leyhası Toplaşuvlar, mitingler, numayışlar ve piketler aqqında Federal qanunğa esaslanıp azırlanğanına baqmadan, manasına köre vatandaşlarnıñ tınç toplaşuvlar keçirme aqqını yerine kitirmesini tek mürekkepleştire. Bugün, vatandaşlarnı eyecanlandırğan mevzularda kütleviy, açıq tedbir keçirmek içün bir esap açmağa ve esabat azırlamağa yardım etecek muasebecini tutmalı, akimiyet organlarınıñ izinini almalı kerek olğan bir vaziyet ortağa çıqa», – dep bildirdi martnıñ 31-nde Rusiye Kommunistik fırqasından Qırım parlamentiniñ deputatı İlya Donçenko.
Onıñ sözlerine köre, qanunlar ile bağlı çatışmalar sebebinden Qırımda tınç aktsiyalarnıñ iştirakçilerinden ğayrı bu aktsiyalarnı kamerağa çıqarğanlar da tefqif etile. Ya da Qırım sakinleri akimiyet organlarını haberdar etmeden açıq, kütleviy tedbirlerni keçirmege mecbur olalar, çünki koronavirus sebebinden böyle tedbirler Qırımnıñ Rusiye başı Sergey Aksönov tarafından yasaq etilgen.
Qırımnıñ Rusiye parlamentiniñ spikeri Vladimir Konstantinov ise deputatnıñ delillernen razı olmadı. Onıñ fikrince, tıns toplaşuvlr keçirme aqqı «devletni yıqa bile».
Hatırlatmaq ister edim ki, Ukrainadaki mitingler bu memleket içün pek palığa tüştiVladimir Konstantinov
«Hatırlatmaq ister edim ki, Ukrainadaki mitingler bu memleket içün pek palığa tüşti. Bu saada idare etme olmaması öz başına devletniñ mahv olmasına sebep olur. Ğarp ortaqlarımıznıñ yalıñız adamlarnı tışarığa çıqarması kerek, soñra da sensiz er şey yapılır: kerek şiarlarnı, kerek adamlarnı berirler. Bunı añlamaq kerek», – dedi o.
Neticede tüzetmeler birinci muzakerede 53 reynen qabul etildi.
Qanun leyhasınıñ qabul etilmesi içün daa ekinci muzakere de tasdıqlanmaq kerek.
«Yalıñız mitingler içün degil, bir kişilik piketler içün de taqip etecekler»
Tınç toplaşuvlar aqqındaki qanunğa tüzetmler kirsetilüvi Qırım sakinleriniñ tınç toplanmaq aqqını boza, dep bildirdi Qırım.Aqiqatqa Qırım aq-uquq qoruyıcı gruppasınıñ eksperti Aleksandr Sedov. Onıñ aytqanına köre, bu tüzetmelerde köz ögünde tutulğan qaideler, tınç aktsiyalarnıñ keçirilüvine doğrudan tesir ete ve akimiyet organlarına olarnıñ keçirilmesini red etmek içün qoşma sebepler bere.
Bu tınç toplaşuvlar protsedurasını o qadar mürekkepleştire ki, bütün qaidelerge riayet etüvinen keçirilüvi imkânsız olaAleksandr Sedov
«Endi tınç toplaşuvlarnı keçirmek içün teşkilâtçıları öz bank esaplarını kösterip, çetelden para kelgenini isbatlamaq içün bank esaplarını köstemek kerekler. Bu tınç toplaşuvlar protsedurasını o qadar mürekkepleştire ki, bütün qaidelerne riayet etüvinen keçirilüvi imkânsız ola, demek mümkün. Akimiyet organlarında ise olarnıñ keçirilmesini red etmek içün qoşma sebepler olacaq. Yalıñız mitingler içün degil, bir kişilik piketler içün de taqip etecekler. Deputatlarnıñ saylayıcılarınen körüşüvlerini de kütleviy tedbirler kibi sayıla. Böyle mantıqqa köre, vatandaşlarnıñ er angi toplaşuvları, tükânlarda, öz arasında açıq, kütleviy tedbir kibi sayıla bile», – dep añlattı Sedov.
Ekspertniñ aytqanına köre, Rusiyede ve işğal etilgen Qırımda tınç toplaşuvlarğa dair qanunlarnıñ sertleştirilüvi tınç toplaşmaq aqqı bozulması kibi sayıla. Şunıñ içün eger akimiyet organları Qırım sakinlerine açıq, kütleviy tedbirler keçirmege izin bermese, insanlar yuqarıda añılğan maddelerge esaslanıp yerli mahkemelerge ve İnsan aqları Avropa mahkemesine muracaat ete bileler.
2014 senesi fevral ayında Qırımda işaretsiz urbada silâlı insanlar peyda oldı. Olar Qırım Yuqarı Şurası, Aqmescit ava limanı, Keriç parom keçiti, diger strategik obyektlerni zapt etip, Ukraina ordusınıñ areketlerini blok etken edi. Rusiye akimiyeti bu insanlarnıñ Rusiye ordusınıñ arbiyleri olğanını başta inkâr etken edi. Daa soñra Rusiye prezidenti Vladimir Putin bular Rusiye arbiyleri olğanını tanıdı.
2014 senesi martnıñ 16-nda Qırım ve Aqyarda yarımada statusınen bağlı dünyada tanılmağan «referendum» olıp keçti, onıñ neticesinde Rusiye Qırımnı öz terkibine aldı. Ukraina, Avropa Birligi, ABD «referendumdaki» rey neticelerini tanımadı. Rusiye prezidenti Vladimir Putin martnıñ 18-nde Qırımnıñ Rusiyege «qoşulğanını» ilân etti.
Halqara teşkilâtlar, Qırımnıñ işğali ve ilhaqını qanunsız tanıp, Rusiyeniñ areketlerini takbih ettiler. Ğarp devletleri bir sıra iqtisadiy sanktsiyalarnı qullandı. Rusiye, yarımadanı işğal etkenini inkâr etip, buña «tarihiy adaletniñ tiklenmesi», dey. Ukrainanıñ Yuqarı Radası 2014 senesi fevralniñ 20-ni, Rusiye tarafından Qırım ve Aqyarnıñ muvaqqat işğali başlağan künü olaraq resmen ilân etti.
