Ğarbiy közeticiler ve matbuat Ukrayına prezidenti Volodımır Zelenskıy Ukrayına Mudafaa naziri vazifesine teklif etken namzetke ekseriyetinen müsbet baqa. 41 yaşında Ukrayına siyasetçisi Rustem Umerovnı «muvafaqiyetli bir müzakereci» dep adlandıralar, bu vazifede tarihta ilk qırımtatar musulmanı olacaq. Türkçe de serbest bilmesi onıñ üstünligi ola, dep aytalar. Halqara kütleviy haber vastaları şunı tahmin ete: Ukrayına bu qararınen Qırımnı bermeycegini köstere. Bu aqta «Amerikanıñ Sesi» Ukrayına hızmeti öz maqalesinde yaza.

ABD prezidenti Joe Biden bazar künü, sentâbrniñ 3-nde, Delawarede Zelenskıynıñ mudafaa nazirini deñiştirmek planlarından haberi bar, dep ayttı jurnalistlerge, dep yaza Amerika kütleviy haber vastaları. Bunıñnen bağlı izaatları barmı sualine Biden «açıq olmaz», dep cevap berdi.

«Rustem Umerov eñ zor işni yapacaq ola: Ukrayınanıñ Rusiye ile cenkleşüv imkânlarını kenişletmek ve NATO ittifaqdaşlarını daa çoq yardım etmesine mecbur etmek, çünki qarşı ücümde bütün dünyanı yorğan cenkniñ 19 ayı içinde ilk sefer belli bir ilerilev oldı», – dep yaza CNN Amerika neşiriniñ jurnalisti Melissa Bell.

Maliyeviy aqıl ve Qırımnı keri almaq niyeti

NPR Amerika yayıncısınıñ mühbiri Stiv İnskipniñ fikirince, Ukrayınada yañı mudafaa naziriniñ tayin etilüvi «qısmen onıñ siyasiy imkânlarına, qısmen de şahsiyetine esaslana: o – 2014 senesi Rusiye tarafından zapt etilgen yarımadadan bir qırımlı».

Politico Amerika neşiri bir maqale derc etti, anda Umerovnıñ tayin etilüvi Kyivniñ Qırımnı keri almaq qararı ciddiy olğanını isbatlay, dep aytıla.

«Ukrayınanıñ ittifaqdaşları ve duşmanlarına eki tam signal: Kyiv qabarcılıqnı temizlemek ve Qırımnı Rusiye kontrolinden azat etip qaytarmaq meselesinde qararlı», – dep yaza neşir.

Jurnalistler qayd etkenine köre, Umerov daa evel cenk vaqtında Ukrayınanıñ halqara maddiy ve arbiy yardım monitoringi komissiyasınıñ yolbaşçısı edi. Onıñ maliyeviy aqlından ğayrı, Umerovnıñ tayin etilmesi Kyivde qırımtatar cemiyetiniñ qararlarnı qabul etüv esnasına daa teren integratsiyası manasına kele bile. Bu da Ukrayınanıñ Qırımnı qaytarmaq meselesinde qararlı olğanını köstere», – dep aytıla maqalede.

Politico Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reisi Refat Çubarovdan Umerov aqqında soradı.

«Strategik aqlı olğan küçlü bir idareci, ABD, Avrasiya Birligi, arap dünyası, Türkiye ve Merkeziy Asiya memleketlerinde halqara bağları bar», – dep qayd etti Çubarov Amerika neşirine.

ABDniñ sabıq Rusiye elçisi, şimdi ise Stanford universitetiniñ professorı Michael McFaulniñ fikirince, Umerov nazir olsa, «Qırım aqqında bir vaqıt unutmazlar», dep tüşüne.

«Rustem Umerov mudafaa naziri olsa, Qırımnı bir vaqıt unutmazlar. Ve bu pek yahşı haber», – dep yaza McFaul X ağında (eski Twitter).

«Men arbiy mütehassıs degilim, amma Rustem Umerovnı yıllar devamında tanıyım, ve onıñ çeşit saalarda ğalebelerine şaşam», – dep qoşa McFaul.

İlk musulman ve qırımtatar mudafaa naziri

«Tarihta ilk sefer Ukrayınanıñ mudafaa naziri musulman ve qırımtatarı Rustem Umerov olacaq», – dep yaza beklengen tayin aqqında Al Arabia News.

Bloomberg Amerika ofisinde yerlerşken Ciner Media Group türk mediakonglomeratınıñ jurnalisti Ali Sinar Umerovnıñ tayin etilüvini müim dep adlandıra.

«Umerov türk tilini bile. Qırımtatar lideriniñ kritik seviyede müim bir nazirlikke tayin etilüvi Qırımnı adaletsiz bir şekilde işğal etken Rusiye içün bir işaret ola. Türkiye Qırım aqqında tam beyanatlar yapa», – dep yaza X ağında Türkiye jurnalisti ABDde.

Ali Sinar Ukrayına ükümetinde Umerov qırımtatar halqınıñ ilk vekili olmaycaq dep, Ukrayına Tış işler naziriniñ birinci muavini Emine Cepparnı qayd ete.

The New York Times Ukrayına Mudafaa naziri namzeti aqqında maqalesinde Umerov 2022 senesi Rusiye ile muzakerelerde zeerlengenlerden biri ola bile, dep yaza.

«Cenkniñ ilk ayları Rusiye diplomatlarınen barışıq muzakerelerinde Ukrayınanıñ müim vekili edi ve bıltır mart ayında İstanbuldaki muzakereler ögüne zeerlenüv alâmetlerini is etken Rusiye zengini Roman Abramoviçnen beraber bir qaç insandan biri edi», – dep yaza NYT.

Neşir yañı mudafaa naziri olacaq kişi Rusiyege Ukrayına toprağınıñ bir parçaçığını bile bermeycek, dep qoşa. NYT Umerovnıñ keçken sene Anadolu türk devlet neşirine aytqanlarını yaza: «Halqımızdan ya da toprağımızdan vazgeçmeycekmiz».

Muzakere ustası ve FETÖ mektebi

Kütleviy haber vastaları Umerovnıñ diplomatik muzakerelerdeki rolüni qayd ete. Memur esirlerni deñişüv muzakerelerine, Qara deñiz aşlıq teşebbüsine faal qoşulğan edi, dep qayd ete CNN.

Nordic Monitor Rusiyege qoltutqanını aytqan Harici türk neşiri Umerov «usta müzakereci» ola dep, Umerov iştirak etken Ukrayına içün müim muzakere ve ziyaretlerni qayd ete.

«Umerov 2022 senesi mart ayında Rusiye ile muzakere keçirgen Ukrayına eyyetiniñ azalarından biri edi. O, esirlerni deñişüv muzakerelerinde de iştirak etti. Umerov mayıs ayında Zelenskıynen beraber Ciddağa, Saudiy Arabistanğa bardı ve mart ayında prezidentniñ ömür arqadaşı Olena Zelenskanen Birleşken Arap Emirlikleri ziyaretinde edi», – dep yaza Harici.

Aynı maqalede «FETÖ ile alâqaları» serlevalı parça bar. FETÖ Türkiyede terror teşkilâtı olaraq tanılğan. Bu parçada Umerovnıñ ABDde tasil alğanı qayd etile – Devlet departamentiniñ ilerideki liderler deñişüv programmasında (FLEX) iştirak etken edi. Bundan ğayrı, Umerovnıñ Qırımda «Qırım Ukrayınanıñ elinde olğan vaqıtta Fethullah Gülen ile alâqaları olğanı belli olğan internatta tasil alğanı» yazıla.

Türk din adamı Fethullah Gülen al-azırda ABDde, Pensilvaniya ştatında yaşay. Ankara onı 2016 senesi Türkiyede devlet devrim ıntıluvınıñ teşkilâtçısı dep saya, o vaqıt Türkiye arbiyleri ükümetni ve prezident Erdoğannı akimiyetten çetleştirmege tırıştı. Türkiye Gülen halqara seviyede Türkiye ükümetine qarşı iş alıp bara, dep tüşüne.

Zelenskıy ve Erdoğannıñ teşebbüsinde iştirak etüv

Michael Weiss, jurnalist, Yahoo News mühbiri X ağında (eski Twitter) Umerov Ukrayına ve Türkiye prezidentleri Volodımır Zelenskıy ve Recep Tayyip Erdoğannıñ köçmege mecbur olğan qırımtatarlar içün ev quruv teşebbüsinde iştirak etken edi, dep yazdı.

«2020 senesi dekabr ayından başlap Umerov «Qırım platforması» diplomatik teşebbüsiniñ reisdeşi ola. Umerov memleket içinde köçip kelgen qırımtatarlar ve diger Ukrayına vatandaşları içün Türkiyeniñ yardımınen 1000 daire quruv teşebbüsinde iştirak etken edi. 2021 senesi aprel ayınıñ başında Ukrayına prezidenti Volodımır Zelenskıy ve Türkiye prezidenti Recep Tayyip Erdoğan bu dairelerni qurmağa başlamaq içün añlaşqan ediler», – dep aytıla haberde.

«Arbiylerniñ Qara deñiz regionına olğan şimdiki diqqatına esaslanıp, mudafaa naziri vazifesinde Umerov olsa, Ukrayına-Türkiye munasebetleriniñ inkişafını (ve telükesizlik saasında Türkiye yardımını) közetmek meraqlı olur», – dep qoştı Michael Weiss.

MALÜMAT: Ukrayınağa qarşı Rusiye silâlı ücümi fevralniñ 24-nden sabadan berli devam ete. Rusiye ordusı arbiy ve vatandaş infrastrukturasınıñ esas obyektlerine avadan darbe endire, uçaq alanları, arbiy bölük, cermay bazaları, yaqıt stantsiyaları, kilse, mektep ve hastahanelerni viran ete.

Aprelniñ başında Moskva Ukrayına şimalinde faal olğanını toqtattı, dep bildirdi. Tezden Ukrayına akimiyeti Kıyiv, Çerniğiv ve Sumı vilâyetinde Rusiye arbiyleri qalmadı, dep ayttı.

Rusiye ordusı çekilgen soñ azat etilgen köy ve şeerlerde kütleviy öldürüv adiseleri aqqında belli oldı. Bazı ğarbiy liderler Rusiyeni cenk cinayetlerinde qabaatladı. Rusiye akimiyeti arbiyleriniñ öldürüvlerge alâqası bar olğanını inkâr etip, olarnı «uyduruv» dep adlandıra.

Rusiye Ukrayınağa qarşı basqıncılıq cenk alıp barğanını inkâr ete ve bunı maqsadı «askeriysizleştirüv ve denatsifikatsiya» olğan «mahsus operatsiya» dep adlandıra.

Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnı küzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün:https://d1ug5n8f9xpr1h.cloudfront.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.

Amerikanıñ Sesinden alındı