Ramazan ayı cebede. Qırımdam musulman arbiyler nasıl oraza tuta ve küreşni devam etmege ne mecbur ete

Kiçik aynıñ 28-nde aqşam bütün dünya musulmanları içün muqaddes Ramazan ayı başlandı. Bu farz oraza müddeti, onıñ devamında müminler aş, içki, tütün içme ve künniñ yarıq vaqtında cinsel munasebetlerden vazgeçeler. Oraza 30 kün devam ete ve Oraza bayramınen yekünlene. Aynı zamanda, Ukrayina ve hususan Qırım musulmanlarınıñ bir qısmı Mudafaa quvetlerine qoşuldı ve arbiy areketlerde iştirak ete.

Cenkleşken musulmanlarnıñ ayatında Ramazan ayınıñ yeri ne? Cebede oraza tutmaq qıyınmı? Qırım musulmanlarını cenkte küreşmege ne mecbur ete? Bu aqta Qırım.Aqiqat Radiosınıñ efirinde alıp barıcı Alena Badük Qırım musulmanları müftisiniñ muavini ve arbiy kapellan Suleyman Hayrullayev ve Ukrayina Mudafaa nazirligi yanındaki arbiy kapellanlıq konfessiyalarara şurasınıñ kâtibi Dilâver Saidahmetov ile laf etti.

Musulmanlar içün Ramazan ayınıñ teren maneviy manası bar. Bu ayda Muhammed Peyğamberge Qurannıñ ilk vahiyleri berilgenini tüşüneler. Ramazan ayında musulmanlar künde beş farz namaz oquylar, bundan ğayrı gece qoşma namazlarnı qılalar.

Ukrayina baş naziri Denıs Şmığal ve mudafaa naziri Rustem Ümerov musulman cemiyetini Ramazan ayınıñ başlanuvı ile hayırladılar. Ümerov qayd etti ki, musulmanlar mustaqil devlette öz dinini serbest şekilde kütmek imkânına qıymet kese ve bütün ukrayinlernen beraber Vatanını qorçalay. Ukrayina baş naziri qayd etti ki, Ukrayinada musulmanlarnıñ çoqusı devletni silâ ile qorçalay ve arqada küreşke qol tuta. Şmığal bunı serbest, mustaqil Ukrayinada umumiy maqsatlar içün birlik ve fedakârlıqnıñ parlaq nümünesi dep adlandırdı.

Qırım musulmanları Müftisiniñ muavini ve arbiy kapellanı Suleyman Hayrullayev Qırım.Aqiqat Radiosınıñ yayınında er bir musulmannıñ ayatında Ramazan ayınıñ manası ve onı cenkte tutmaq imkânı olıp olmapanı aqqında tarif etti. Onıñ aytqanına köre, oraza tutmaq er bir musulman içün farzdır, lâkin cenk areketlerinde iştirak etken musulmanlar içün istisna bar.

"Olar İslâm noqta-i nazarından yolcu sayıla, ya da ağır ya da hasta olsalar, orazanı tutmama aqqı bar, amma Ramazan bitken soñ bu borcları qala, ve olar orazanı tutmalı", — dep ayta Suleyman Hayrullayev.

Eñ esası, asker arbiy vazifelerni becersin, dep qayd ete kapellan. Onıñ aytqanına köre, oña belli olğan arbiy musulmanlarnıñ çoqusı orazadan vazgeçmey. Oña deyler ki, atta bazı vaqıtları "boş aşğazan olpanda yengil ola" ve "ruhiy küçniñ duyğusı beden küçüni bere".

"Asker içün eñ müim şey onıñ ruhu, onıñ imanıdır. Başqa er şey ğayıp ola, lâkin eger iman küçlü olsa ve insan Allahqa doğru yolunı o yerde qıdırsa. Bu sebepten, oraza vaqtı kelgende, müminler onı tutalar. Bundan küç alalar ve imanlarını pekiteler", — dep tarif etti Hayrullayev.

Kaplannıñ aytqanına köre, Ukrayina mudafaa quvetlerinde hızmet etken musulmanlarnıñ sayısı aqqında tam bir malümat yoq, amma tahminen 4%-ğa yaqın. Ukrayina tarafında cenkleşken musulmanlarnıñ çoqusı Qırımdanlar. Cebede bulunğanlar içün Ramazannıñ hususiyetleri bar, dep tarif ete Suleyman Hayrullayev. Ve kapellannıñ vazifesi olarnı añlatmaqtır.

"Kapellan, ruhaniyet vasiyeti ile oğraşmalı, dinniñ esaslarını ögretmeli, göñüllilerniñ alâqaları ile yardım etmeli, komandanlıqqa mesleat bermeli. Bu devamlı talimatlar, dualar, nasıh, ya da namazlar, ya da Ramazan ayında iftar, taravih namazları olaraq adlandırıla. Yani vasiyet, bütün kapellanlarınıñki kibidir", — dep ayta Hayrullayev.

İslâm din adamlarına silâ qullanmaqnı yasaq etmey, dep qayd ete o. Amma Ukrayina qanunları bunı yasaq ete. Şunıñ içün olarnıñ küreşi sözdir.

"Ordudaki musulmanlarğa, olar qaide-qanunlarğa riayet etkenleri içün, daa qolay. Amma er kesnen çalışamız, atta islâm qaidelerine uymağanlarnen de: edebiyat bastıramız, kitaplarnı tarqatamız. Daa çoq ögreneler ve böylece öz imanını pekiteler", — dep tarif etti Suleyman Hayrullayev.

Qırım sakinleriniñ motivatsiyası yüksek, dep qayd ete Hayrullayev. Çoqusı arbiyler, Qırımnı azat etmek içün ne qadar kerek olsa, o qadar dayanmağa azır olğanını aytalar.

"Cenkniñ bir ya da eki yıl içinde bitkeni pek siyrek ola. Cenkler o qadar büyük ki, bazı vaqıt devam ete. Biz bilemiz ki, Qırım işğali içün 11 yıl çoq vaqıt. Amma ümüt etemiz ki, ne qadar vaqıt keçse de, qaytacaqmız. Er vaqıt tuvğan Qırımnı azat etmek, evge qaytmaq içün areket etemiz. Bu, bir çoq siyasiy mabüsniñ azat etilmesine sebep ola bile. Bu, evge, tuvğan topraqqa, tuvğanlarına qaytmaq içün büyük bir motivatsiyadır. Bu sebepten er kes biz qaytqanımızğa qadar küreşmege azır", — dep tarif etti kapellan.

Ordudaki musulmanlar içün qıyınlıqlardan biri elâl aşlar, dep tarif ete Ukrayina Mudafaa nazirligi yanındaki dinlerara şura kâtibi Dilâver Saidahmetov. Eger Rusiyeniñ Ukrayinağa istilâsından evel bu mesele ayrı allarda çezilse, 2022 senesi soñra islâm dinini kütken askerlerniñ sayısı bayağı arttı.

"Musulman esasında şekillengen bazı ayrı bölükler bile bar. Yani bu bölüklerniñ askerleri esasen musulmanlar edi. Şunıñ içün musulman arbiy hızmetçilerinden elâl aş olmağanına dair muracaatlarnıñ sayısı qat-qat arttı, 2022 ve 2023 seneleri", — dep tarif etti Dilâver Saidahmetov.

Bu meseleniñ çezilüvi sistematik şekilde olmalı, dep qayd ete Saydahmetov. O, "Devlet cebe arqası operatorı" şirketiniñ elâl quru erzaqlarnı satın almağa başlağanını bile.

"Yalıñız elal degil de, ve qayd etmek kerek ki, koşer de, ve vegetarian da. Elâl olaraq başladı, amma biz böyle bir kompleks çezilüvge irişip oldıq, çünki, misal içün, yeudilerde koier aşlavı aqqında talaplar bar, ve bu mesele de çezilmekte", — dep tarif etti Dilâver Saydahametov.

Dinlerara şurasınıñ kâtibi dey ki, şimdilik tek quru aşlar aqqında söz yürsetile, merkeziy aşlar aqqında degil. Bu meseleni çezmek daa zor, amma mümkün, dep qayd ete o.

"Bu NATO Silâlı quvetleriniñ standartlarından biridir. Yani anda bu çoqtan çalışa, bir problem yoq. Bu esnasnı teşkil etmek kerek, o, silâlı quvetlerge ya da bücetke bir de bir qoşma yük ketirmey", — dep qayd etti Saydahmetov.

Saydahmetovnıñ qayd etkenine köre, islâm ukrayin ordusı içün nisbeten yañı bir adisedir, bunıñ içün kimerde komandanlarnen añlatma işlerini keçirmek kerek. Meselâ, askerlerden birine, nizamnamege esaslanıp, saqal yibermekni yasaq ettiler, dep tarif etti Seydametov. Bu, askerniñ istekleri ya da itaatsızlıq degil de, anayasağa köre qorçalanğan askerniñ diniy aqqı olğanını añlatmağa mecbur oldım.

"Bir bölükniñ komandanı arbiy hızmetçisine olar bulunğan yerde dua etmege izin bermedi. Oña, meydanğa ya da başqa bir yerge ket, mında dua etmek kerek degil, degen. Bu böyle, qıyın bir sual. Bu arbiy bölükniñ kapellanı ile laf ettik, çünki şimdi Silâlı quvetlerde resmiy olaraq tasdıqlanğan kapellanlıq institutı bar, ve bizler arbiy bölükniñ kapellanı ile laf ettik, çünki o, diniy meseleler komandanlarnıñ mesleatçısı sayıla, ve bu vaziyetni al etme imkân oldı", — dep tarif etti Saidakhmetov.

Dilâver Saidahmetov musulmanlarnı, qırımtatarlarnı, ukrayin ordusınıñ eñ çoq motivlengen askerlerinden biri dep adlandıra. Bir kün Qırımğa qaytmaq arzusı eñ büyük motivatsiyalardan biri ve ileri ketmek içün küç bere, dep qayd ete o.

"Şimdi eñ müim şey, daa doğrusı, şimdi olğan vaziyette, yaşağan devletimizni saqlap qalmaq. Ve belki de Qırım meselesi yarın ya da kelecekte çezilmeycek, amma şimdi devletni saqlamasaq, bu mesele çezilmeycek. Yani bu, eki seviyeli motivatsiya, demek mümkün. Qırımtatarlar ve Qırımnen bağlı olğan insanlar, qırımtatar olmağanlar bile, amma olarnen laf etemiz, epimiz içün Qırım yekâne evimiz", — dep bildirdi Dilâver Saidahmetov.

"QırımSOS" teşkilâtınıñ malümatına köre, işğal etilgen Qırımda Rusiye taqipleri bir çoq din cemiyetini, şu cümleden musulmanlarnı da, sürgün etti. Aq qorçalayıcılar, "Aluşta" ve "Eski Qırım" kibi musulman cemiyetleriniñ taqip etilüvini qayd ettiler.

Rusiye Qırım sakinlerine, hususan qırımtatarlarğa, terrorcı ve ekstremist unvanlarını asıp, suniy telüke yarata, milletlerara kerginlik ve qorqu müitini qozğata, dep qayd ete aq qorçalayıcılar.

MALÜMAT: Ukrayinağa qarşı Rusiye silâlı ücümi fevralniñ 24-nden sabadan berli devam ete. Rusiye ordusı arbiy ve vatandaş infrastrukturasınıñ esas obyektlerine avadan darbe endire, uçaq alanları, arbiy bölük, cermay bazaları, yaqıt stantsiyaları, kilse, mektep ve hastahanelerni viran ete.

Aprelniñ başında Moskva Ukrayina şimalinde faal olğanını toqtattı, dep bildirdi. Tezden Ukrayina akimiyeti Kıyiv, Çerniğiv ve Sumı vilâyetinde Rusiye arbiyleri qalmadı, dep ayttı.

Rusiye ordusı çekilgen soñ azat etilgen köy ve şeerlerde kütleviy öldürüv adiseleri aqqında belli oldı. Bazı ğarbiy liderler Rusiyeni cenk cinayetlerinde qabaatladı. Rusiye akimiyeti arbiyleriniñ öldürüvlerge alâqası bar olğanını inkâr etip, olarnı «uyduruv» dep adlandıra.

Rusiye Ukrayinağa qarşı basqıncılıq cenk alıp barğanını inkâr ete ve bunı maqsadı "askeriysizleştirüv ve denatsifikatsiya" olğan "mahsus operatsiya" dep adlandıra.

** ** ** ** **

Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnı küzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://d3454ggyqnys2v.cloudfront.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.