Martnıñ beşinde Rusiye uquq qoruyıcıları işğal etilgen Qırımda on tintüv keçirdi. Qırımtatar faalleri ve din adamları tutuldı. Qorantaları uquq qoruyıcılar gece içeriden kilitlengen evlerine kirip, balalarını qorquzdı ve belli olmağan edebiyatnı gizliden qoydı, dep bildire. Rusiye uquq qoruyıcıları kimge ve ne maqsadnen keldi – Qırım.Aqiqat vaziyetni taqip etip tarif ete.
Bağçasarayda ve Canköy rayonında uquq qoruyıcıları saba erte «Qırım birdemligi» jurnalistleri, qırımtatar faalleri ve imamlarnıñ evlerine keldi. Umumen on qırımlı tutuldı. Tintüvlerniñ ekseriyeti Canköy rayonında oldı – Remzi Kurtnezirov, Vahid Mustafayev, Ali Mamutov, Arsen Kaşka, Enver Halilayev ve Canköyde Nariman Ametovnıñ evinde.
Daa dört tintüv Bağçasarayda keçirildi. Uquq qoruyıcılar Rustem Osmanov, Aziz Azizov, Memet Lümanov ve Mustafa Abduramanovnıñ evlerine keldi.
Bu insanlarnıñ bir çoqu qırımlı siyasiy mabüslerniñ davalarında mahkeme oturışuvlarına muntazam sürette kele ve qorantalarına yardım ete edi.
Bir çoq qoranta bugün maneviy yardımğa muhtac olacaqLutfiye Zudiyeva
Soy-soplarınıñ aytqanına köre, episi Rusiye Ceza kodeksiniñ 205.5 maddesine («terror teşkilâtınıñ faaliyetinini teşkil etüv ve onıñ faaliyetinde iştirak etüv») istinaden qabaatlana. Ceza yigirmi yılğa qadar apis ola bile.
Qırımda Rusiye uquq qoruyıcıları saba saat dört-beşlerde qırımlılarnıñ evlerine ziyaretlerini devam ettire, küç qullana ve balalar ögünde silâ köstere.
«Bir çoq qoranta bugün maneviy yardımğa muhtac olacaq. Acele tibbiy yardım, korvalol qoqusı, dağıtılğan eşyalar ve balalarnıñ közyaşları – tintüvlerden soñ Qırım evleri aynı», – dep bildirdi Facebookta qırımlı aq qorçalayıcı Lutfiye Zudiyeva.
Rusiye uquq qoruyıcı müessiseleriniñ resmiy resursları martnıñ 5-nde Qırımda keçirilgen kütleviy tintüvler aqqında daa bir şey haber etmedi.
«Qapu qaqmayıp kirgenler, betimizge fener açqanlar»
Canköy rayonınıñ Paharevka köyünde Ali Mamutovnıñ evinde tintüv saba saat dörtte başladı.
Bizni töşekten kötergenler. Aqayımnı yerge yatqızğanlar. Meni oğlumnıñ odasına alğanlarLenara Şeyhislâmova
Ömür arqadaşı Lenara Şeyhislâmova bildirgenine köre, olar daa yuqlağanda uquq qoruyıcılar kirdi. Tintüv sebebini köstergen bir vesiqa berilmedi, dep ayta qadın.
«Qapu qaqmayıp, sessiz kirgenler. Fenerler – betimizge. Bizni töşekten kötergenler. Aqayımnı yerge yatqızğanlar. Meni oğlumnıñ odasına alğanlar. Onı da silâ ve betine fenernen qorquzğanlar. Tintüv nasıl keçkenini körmedim, çünki odadan çıqmağa izin bermey ediler. Amma nasıl qarıştırğanlarını eşittim, ses-şamata», – dedi Lenara Şeyhislâmova «Qırım birdemligi» faallerine.
Onıñ aytqanına köre, tahqiqat tedbirleri vaqtında uquq qoruyıcılar evlerinde olmağan kitapnı gizliden qoyğanlar – beyaz bir «Halifelik» kitabı ve belli olmağan bir mavı risale.
Tintüvden soñ Ali Mamutovnı Aqmescitteki Rusiye FSBsiniñ idaresine alıp ketkenler.
Qadınnıñ aytqanına köre, uquq qoruyıcılar aqayını evden çıqarğanda video çıqarğan FSB vekiliniñ sürünip tüşti. Şunıñ içün bunı tekrar çıqarmağa mecbur oldılar.
«Er bir odanı, kâse ve qazannı baqqanlar»
Rusiye uquq qoruyıcıları Canköy rayonınıñ Cadra (Lobanovo) köyünde imam, çoq balalı baba Vahid Mustafayevge keldi. Bütün qoranta qorqtı, dep ayta ömür arqadaşı Selime Minaliyeva. Evde üç bala bar edi – ekisi dört yaşında, kiçigi – altı aylıq.
Bir şeyni gizliden qoymağa müim edi. Olarnı taqip etmege tırıştım, amma bir on insan bar ediSelime Minaliyeva
«Er kes yuqlağanda urbalı insanlar keldi. Qollarında silânen kirgenler, kiyinip çıqıñız dediler. Aqayım çamaşırnen tura edi, öyle de qırçma taqqanlar. Odada bütün dolap, çekmece, divan-setlerni çıqarıp qarıştırıp başlağanlar. Er bir odanı baqqanlar, aşhanede er bir kâse ve qazannı baqqanlar. Bir şeyni gizliden qoymağa müim edi. Olarnı taqip etmege tırıştım, amma bir on insan bar edi. Dolabımızda üç kitap «tapqanlar», «Hizb ut-Tahrir» aqqında (teşkilât Rusiyede yasaqlanğan – QA) bir şey. Daa tünevin bu şeylerni baqqan edim, böyle bir şey yoq edi», – dep tarif etti o, «Qırım birdemligine».
Tintüv protokolı qorantağa berilmedi, Rusiye Ceza kodeksiniñ 205.5 maddesi aqqında aytıla, dep aytqanlar.
Vahid Mustafayevniñ cep telefonı, arbiy bileti ve pasportı alındı, soñra onı Aqmescitke alıp ketkenler.
«Silâ, narkotik, terroristlerni qıdırğanlar»
Tintüv qırımtatar faali Arsen Kaşkanıñ evinde de keçirildi. O, siyasiy mabüslerniñ davalarında mahkeme oturışuvlarına muntazam sürette bara, qorantalarına yardım ete, fleşmoblarda iştirak ete ve apiste yatqan semetdeşlerine bir şeyler yollamağa yardım ete edi. Qırımlı iftarlar ve bayramlarnı da teşkil etken edi.
Biz yuqlağanda kelgenler. Silâ, narkotik qıdırmağa kelgenler. Biz terrorist ekenmizYekaterina Gudımenko
Ömür arqadaşı Yekaterina Gudımenkonıñ aytqanları diger şaatlıqlarğa oşay. Onıñ aytqanına köre, uquq qoruyıcılar kirgende olar daa yuqlay ediler, dolaplarına gizliden edebiyat qoyuldı.
«Biz yuqlağanda kelgenler. Silâ, narkotik qıdırmağa kelgenler. Biz terrorist ekenmiz. Dolaplarnı açıp baqqanlar. Birinden kitaplar çıqtı. Olarnı ilk sefer körem. Menim degil ve qabul etmeyim, dep aytam. Kitaplarnı tapqan soñ başqa bir şey qıdırmadılar. Qıdıralar kibi yapqanlar, tışarı çıqıp, ahır, garajnı baqqanlar. Bir şey tapmadılar», – dedi o, «Qırım birdemligine».
Tintüvden soñ Arsen Kaşka da Aqmescitke ketirildi.
Arsen Kaşkanıñ beş balası bar. Yaqın vaqıtta daa bir balası doğacaq.
«Terrorist degil, hasta adam»
Rusiye uquq qoruyıcılarınıñ evlerge kirgenini, tintüv ve küç qullanğanını tintüvlerniñ diger şaatları da tarif etti. Tutulğanlar arasında yarım damna urğan sabıq imam Remzi Kurtnezirov da bar.
Biz ayttıq: terrorist degil, hasta adam, tiymeñiz. Amma bizni eşitmedilerEmine İslâmova
Qızı Emine İslâmovanıñ aytqanına köre, babası saqat, üç insulttan soñ sağ tarafı çalışmay. Şeker ve gipertoniya hastası, qafa trepanatsiyası ameliyatı olğan edi.
«Biz ayttıq: terrorist degil, hasta adam, tiymeñiz. Amma bizni eşitmediler. Adiy insanlarğa qarşı dava açılmay degenler. Er yerni darma-dağın etkenler, qarıştırğanlar, pek sert areket etkenler. Babamnıñ sağ tarafı çalışmay, damna urğan. Böyle bir adamnı alğanlar», – dep tarif etti o, «Qırım birdemligine».
Tintüvden soñ Remzi Kurtnezirov digerleri kibi Aqmescitke ketirildi.
Martnıñ 5-nde aqşam Rusiye kontrolindeki Qırım mahkemeleri tutulğanlarğa sıñırlav tedbirlerini belgiley. Bu maqale derc etilgende mahkeme qararları daa belli degil edi.
«Tendentsiya qorquzmağa devam ete»
Qırımlı musulmanlar, hususan qırımtatarlarnıñ evlerinde kütleviy tintüvler işğal etilgen Qırımda sistematik oldı. Olarnı ekstremizm ve terrorizm maddelerine istinaden qabaatlap, büyük apis cezalarını bereler.
Bu 10 tutulğan insandan ayrı gruppalar şekillendirilecek, teşkilâtçıları, iştirakçileri belgilenecekOlğa Kurışko
«Bu tendentsiya qorquzmağa devam ete. Çünki bundan evel memuriy cezalar oldı. Bu endi başqa seviye, memuriy taqip degil, cinaiy taqip başlana. 10 kişi tutuldı. Ne yazıq ki, er vaqıt kibi olacaq, ğaliba. Bu 10 tutulğan insandan ayrı gruppalar şekillendirilecek, teşkilâtçıları, iştirakçileri belgilenecek ve tahqiqat esnası başlanacaq, soñra ise mahkemelerde cinaiy mesüliyetke çekilecekler», – dep bildirdi Qırım.Aqiqatqa Ukrayına prezidentiniñ Qırım Muhtar Cumhuriyeti daimiy vekiliniñ muavini Olğa Kurışko.
Qırım aq qorçalayıcı gruppasınıñ malümatına köre, Qırımda azatlıqtan marum etüv yerlerinde eñ az 200 Ukrayına vatandaşı buluna. Rusiye akimiyeti olarnı siyasiy ve diniy sebeplerden taqip ete.
Qırımtatar resurs merkeziniñ malümatına köre, işğal vaqtında siyasiy mabüs ve siyasiy sebeplerden taqip etilgenlerniñ sayısı 307 oldı.
Eki qırımlı siyasiy mabüs Rusiye apishanelerinde can berdi. Uzun vaqıt devamında yardım isteseler de, tibbiy yardım alamadılar.
Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnı küzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://krymrcriywdcchs.azureedge.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.
Qırımnıñ Rusiye tarafından işğal etilüvi
2014 senesi fevral ayında Qırımda işaretsiz urbada silâlı insanlar peyda oldı. Olar Qırım Yuqarı Şurası, Aqmescit ava limanı, Keriç parom keçiti, diger strategik obyektlerni zapt etip, Ukraina ordusınıñ areketlerini blok etken edi. Rusiye akimiyeti bu insanlarnıñ Rusiye ordusınıñ arbiyleri olğanını başta inkâr etken edi. Daa soñra Rusiye prezidenti Vladimir Putin bular Rusiye arbiyleri olğanını tanıdı.
2014 senesi martnıñ 16-nda Qırım ve Aqyarda yarımada statusınen bağlı dünyada tanılmağan «referendum» olıp keçti, onıñ neticesinde Rusiye Qırımnı öz terkibine aldı. Ukraina, Avropa Birligi, ABD «referendumdaki» rey neticelerini tanımadı. Rusiye prezidenti Vladimir Putin martnıñ 18-nde Qırımnıñ Rusiyege «qoşulğanını» ilân etti.
Halqara teşkilâtlar, Qırımnıñ işğali ve ilhaqını qanunsız tanıp, Rusiyeniñ areketlerini takbih ettiler. Ğarp devletleri bir sıra iqtisadiy sanktsiyalarnı qullandı. Rusiye, yarımadanı işğal etkenini inkâr etip, buña «tarihiy adaletniñ tiklenmesi», dey. Ukrainanıñ Yuqarı Radası 2014 senesi fevralniñ 20-ni, Rusiye tarafından Qırım ve Aqyarnıñ muvaqqat işğali başlağan künü olaraq resmen ilân etti.
Qırımdaki «Hizb ut-Tahrir davaları»
«Hizb ut-Tahrir davası» boyunca apiske alınğan ve mahküm etilgenlerniñ imayecileri olarnıñ taqip etilmesi diniy sebeplernen bağlı olğanını tüşüne. Advokatlar qayd etkenine köre, Rusiye uquq qoruyıcı organları tarafından bu dava boyunca taqip etilgenler – ekseriyeti qırımtatarlar ve ukrain, rus, tacik, azeri ve islâm dinini kütken diger millet vekilleri. Halqara uquq işğal etilgen topraqlarda işğalci devlet qanunlarını kirsetmege yasaqlay.
«Hizb ut-Tahrir» halqara islâm siyasiy teşkilâtı, bütün musulman devletleriniñ islâm halifeligine birleştirilmesini öz maqsadı olğanını ayta, amma olar, bu maqsatqa irişmek içün terroristik usullarnı red ete ve Rusiyede adaletsiz taqip etilgenini ayta. Rusiye Yuqarı mahkemesi 2003 senesi «Hizb ut-Tahrir» teşkilâtını 15 «terrorist» birleşme cedveline kirsetip, onı yasaq etti.
