Birleşken Milletler, işğal etilgen Qırımda ve kontrol etilmegen Donetsk ve Lugansk vilâyetleriniñ topraqlarında tutulğanlar er kün işkencege oğratıla, dep bildire.
BM insan aqları idaresiniñ yolbaşçı muavini Nada Al-Naşif qayd etkenine köre, Donetskteki «İzolâtsiya» apishanesinde ve diger apishanelerde «ciddiy bozuvlar» bar, dep haber ete Azatlıq Radiosı.
Naşif bergen malümatqa köre, silâlı zıddiyet başlağanından berli tutulğan tahminen dört biñ kişi em ükümet kontrol etken, em aydutlar kontrol etken topraqlarda işkencege ya da sert munasebetke oğradı.
«Qurbanlarnıñ sayısı biñlernen olsa, tek bir qaç on cinayetçi mesüliyetke çekildi», – dep ayttı o.
Naşif, zıddiyet başlağanda işkence ve sert munasebet daa çoq edi, amma vaqıt keçkeninen eksildi, hususan Ukraina ükümeti kontrol etken topraqlarda azaldı, dep qoştı.
Naşif Rusiye işğal etken Qırım aqqında aytıp, müessisesi yarımadada missiyasını yerine ketirip olamay, ve uzaqtan toplanğan malümatqa esaslanmağa mecbur ola, dep bildirdi.
Maruzada qayd etilgenine köre, Qırımdaki Rusiye akimiyeti rezonans çıqarğan davalarnen oğraşqan advokatlarnı taqip ete, mahkemege ise böyle davalarda adaletli mahkeme tahqiqatı yapmayıp üküm çıqara.
Apiste tutulğan insanlarnı özüne iftira etmesi ya da başqalarğa qarşı şaatlıq etmesine zorlamaq içün Rusiye akimiyetiniñ işkence ve sert yanaşuv usullarını qullanğanı qayd etilgen edi.
«Esabatta Rusiyeniñ Qırımda işğalci akimiyet olaraq halqara gumanitar uquqqa köre vazifelerini yerine ketirmegeni qayd etile», – dep qayd etti BM insan aqları vekâletlisiniñ muavini.
Ukraina ombudsmanı Lüdmila Denisova BM İnsan aqları şurasınıñ 47-nci sessiyası vaqtında Qırımda Ukraina vatandaşları, hususan qırımtatar halqı taqip etile, dep bildirdi.
Kreml kontrolindeki Qırım Nazirler şurasınıñ reis muavini, Rusiye prezidenti yanındaki Qırım vekili Georgiy Muradov Kyiv milliy azlıqlarnıñ aqlarına riayet etüv meselesinde Qırımdan «örnek almalı», dep bildirdi.
Büyük Britaniya Tış işler nazirligi iyülniñ 8-nde Qırımda insan aqlarınıñ bozuvları aytılğan «İnsan aqları ve demokratiyağa dair – 2020» maruzasını derc etti.
Hatırlatamız, Ukraina Tış işler naziri Dmıtro Kuleba Avropa Şurasınıñ baş kâtibi Marija Pejčinović Burić ile Qırımdaki insan aqları vaziyetine dair mahsus maruza azırlanmasını muzakere etti.
Berilgen malümatqa köre, Marija Pejčinović Burić iyülniñ 7-nde Vilnüste Ukrainadaki islâatlarnen bağlı Dördünci Konferentsiya açılışında çıqışta bulunıp, teşkilâtnı işğal altındaki Qırımda insan aqları vaziyeti qasevetlendire, dep bildirdi.
BM Ukraina insan aqları Monitoring missiyasınıñ reisi Matilda BognerRusiye Birleşken Milletlerniñ Qırımda insan aqlarınen bağlı tevsiyelerine riayet etmey, dep bildirgen edi.
Fevralniñ 16-nda Ukraina Yuqarı Radası halqara institutlarğa muracaat etip, Qırımnıñ Rusiye işğalini ve yarımadada insan aqları bozuvlarını takbih etmesine çağırdı. Qırımnıñ Rusiye işğaline qarşı tirenüv yılında bir sıra ğarp memleketi Rusiyege muracaat etti. Bundan soñ Kreml «ilhaq olmadı», dep bildirdi, Rusiye Tış işler nazirliginiñ spikeri Mariya Zaharova ise Qırım aqqında «olmağan şeylerni aytmaqtan» vazgeçmege çağırdı.
Qırımnıñ Rusiye tarafından işğal etilüvi
2014 senesi fevral ayında Qırımda işaretsiz urbada silâlı insanlar peyda oldı. Olar Qırım Yuqarı Şurası, Aqmescit ava limanı, Keriç parom keçiti, diger strategik obyektlerni zapt etip, Ukraina ordusınıñ areketlerini blok etken edi. Rusiye akimiyeti bu insanlarnıñ Rusiye ordusınıñ arbiyleri olğanını başta inkâr etken edi. Daa soñra Rusiye prezidenti Vladimir Putin bular Rusiye arbiyleri olğanını tanıdı.
2014 senesi martnıñ 16-nda Qırım ve Aqyarda yarımada statusınen bağlı dünyada tanılmağan «referendum» olıp keçti, onıñ neticesinde Rusiye Qırımnı öz terkibine aldı. Ukraina, Avropa Birligi, ABD «referendumdaki» rey neticelerini tanımadı. Rusiye prezidenti Vladimir Putin martnıñ 18-nde Qırımnıñ Rusiyege «qoşulğanını» ilân etti.
Halqara teşkilâtlar, Qırımnıñ işğali ve ilhaqını qanunsız tanıp, Rusiyeniñ areketlerini takbih ettiler. Ğarp devletleri bir sıra iqtisadiy sanktsiyalarnı qullandı. Rusiye, yarımadanı işğal etkenini inkâr etip, buña «tarihiy adaletniñ tiklenmesi», dey. Ukrainanıñ Yuqarı Radası 2014 senesi fevralniñ 20-ni, Rusiye tarafından Qırım ve Aqyarnıñ muvaqqat işğali başlağan künü olaraq resmen ilân etti.
