Cuma künü Jenevadaki BM insan aqları şurasınıñ 47-nci sessiyasında Rusiye prezidenti yanındaki Kreml kontrolindeki Qırım Nazirler şurasınıñ reisi Georgiy Muradov Kyiv milliy azlıqlarnıñ aqlarına riayet etüv meselesinde Qırımdan «örnek almalı», dep bildirdi. O, Ukrainada qabul etilgen Tamır halqlar qanunını tenqit etti. Tedbir konferentsiya bağı vastasınen keçirildi.
«Ğarpnıñ sessiz razılığınen Ukrainada insan aqları institutları açıq-açıq yoq etile: ealiniñ tarihiy ana tili alındı, din kütme serbestligi yoq etilmek üzre. Asırlarnen bu topraqta yaşağan halqlar Ukraina akimiyetiniñ basqısına oğradı. Mında yüz yıllarnen yaşağan rusin, leh, macar, bulğar, beyazrus, moldovan, yunanlarnıñ statusı qanun tışına çıqarıldı», – dep bildire Muradovnıñ aytqanlarını TASS agentligi.
Agentlikniñ yazğanına köre, Muradov BM insan aqları şurasına «Ukrainağa, Qırımda ukrain ve qırımtatar halqlarına yapılğanı kibi, milliy azlıqlarnıñ tillerine devlet ya da regional statusnı berüv tecribesini qullanmağa tevsiye etmesini» teklif etti.
O, Ukraina tarafı İnsan aqlarına riayet etüv ile bağlı çıqışını BM meydançığında dört kere bozdı, dep şikâyet etti.
İyülniñ 1-nde Yuqarı Rada Ukrainanıñ tamır halqlar qanun leyhasını temel olaraq ve bütünley qabul etti. Parlamentniñ 325 deputatı «ebet» dedi.
Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reisi Refat Çubarov, qabul etilgen qanun «Kremlniñ Qırım topraqlarında ruslar aqqında miflerni yoq ete ve Qırımnıñ işğalden azat etilüvini yaqınlaştıra», dep qayd etti.
Ukraina prezidenti Volodımır Zelenskıy mayısnıñ 18-nde qırımtatar genotsidiniñ qurbanlarını añma kününde Ukraina yarımadanı kontrol altına qaytarmaq içün ğayret köstere, dep qayd etti. O, tamır halqlar qanun leyhasını parlament baqsın dep berdi, dep haber etken edi.
İyünniñ 16-nda Ukraina Yuqarı Radasınıñ insan aqları komiteti parlamentke tamır halqlar qanunını temel olaraq ve umumen qabul etmesini tevsiye etti.
Bundan soñ Devlet duması bu Ukraina qanun leyhasını takbih etken beyanatnı qabul etip, PACE ve OSCEge muracaat etecekler, dep bildirdi.
Rusiye prezidenti Vladimir Putin Ukrainanıñ tamır halqlar qanun leyhası «ruslarğa qarşı yapılğan küçlü bir darbe» ola dep, daa soñra onı tem-telef silâsınen qıyasladı.
Qırımtatarlarnı tamır halq olaraq tanıma
2014 senesi martnıñ 20-nde Ukraina Yuqarı Radası qırımtatarlarnı Qırımnıñ tamır halqı dep tanıdı. Bu qararğa 283 halq deputat rey berdi. Ukraina qırımtatar halqınen diger milliy azlıqlarnıñ Ukrainanıñ tamır halqı olaraq etnik, medeniyet, til ve din kimliginiñ saqlap qalması ve inkişafını kefil etmekte. Qırımtatar Milliy Meclisi ve Qurultayı qırımtatarlarnıñ temsiliy organları olaraq tanıldı.
Er yıl avgustnıñ 9-nda dünya tamır halqlar künü qayd etile. Onı BM Baş Assambleyası 1994 senesi tasdıqladı.
