Qırım, yañı Türkiye elçisi ve qırımtatarlar Kyiv ve Ankaranı birleştireler

Fevralniñ 18-nde, Washingtonnıñ teşebbüsinen Saudiy Arabistanda uzun vaqıttan soñ keçirilgen Rusiye-Amerika muzakereleriniñ ilk basamağı olğan vaqıtta, Ukrayina prezidenti Volodımır Zelenskıynıñ resmiy Türkiye Cumhuriyeti ziyareti oldı. Kün tertibinde Rusiyeniñ Ukrayinağa istilâsınıñ barışıqnen yekünlenmesi oldı.

Bir kün ögüne Frenkistan prezidenti Emmanüel Makron Avropa Birliginiñ barışıq esnasınen bağlı bir fikrini şekillendirmek içün bir sıra Avropa memleketiniñ yolbaşçılarını körüştirdi. Frenkistan teşebbüsiniñ sebebi ABD vekilleriniñ Almaniyadaki Münhen konferentsiyasında Avropa iştirak etmese bile, barışıq planını muzakere etmege azır olğanını bildirmesi oldı. Daa keniş bir sürette avropalılar bunı Parijde muzakere etmege niyetlene.

Daa evel, 2024 senesiniñ soñunda, Volodımır Zelenskıy Rusiye apsinden qaytqan Qırımtatar Milliy Meclisi reisiniñ birinci muavini Nariman Celâlnıñ Ukrayinanıñ Türkiye elçisi vazifesine tayin etti. Devlet yolbaşçısı bu ziyaret ve Türkiye paytahtında Ukrayina elçihanesiniñ yañı binası açılışında soñki qararını bildirdi.

Volodımır Zelenskıynıñ resmiy ziyareti nasıl keçti? Türkiye reberliginen eki taraflı körüşüv vaqtında ne aqta aytıldı, angi añlaşmalar oldı? Ukrayinanıñ yañı Türkiye elçisi, Qırım ve qırımtatarlar Türkiye ve Ukrayinanı nasıl birleştirgenler? Qırım.Aqiqat, bu ve diger suallerniñ cevaplarını ekspertlernen beraber tapmağa tırıştı.

Türkiye özüni muzakere içün bir yer olaraq tekli etip, diplomatiyanı devam ettirecek

ABD prezidenti Donald Trumpnıñ cenkni muzakereler yardımınen tezden bitirüvnen bağlı diplomatik teşebbüsi Türkiyeniñ soñki üç yıl devamında alıp barğan siyasetine de rastkelgenini qayd etip, prezident Recep Tayyip Erdoğan Türkiyege ilerideki barışıq muzakereleri içün «mükemmel bir yer» olaraq qıymet kesti.

«Aslında, İstanbul muzakereleri müim bir ölçüni teşkil ete, çünki taraflar arasında añlaşmağa eñ yaqın kelgen platforma ola. Soñki üç yıl devamında keçirgen faal diplomatiyamıznı köz ögüne alsaq, memleketimiz yaqın vaqıtta Rusiye, Ukrayina ve ABD arasında ola bilecek muzakereler içün mükemmel bir yer olacaq», – dep ayttı o, matbuat konferentsiyasında.

Dört yıldan berli devam etken Rusiye-Ukrayina cenkinde insanlarnıñ ölüminen bağlı taziyelerini Ukrayina halqına aytqan Türkiye prezidenti Volodımır Zelenskıynıñ ziyareti Ukrayinadaki cenkniñ esas dinamikası büyük deñişmelerge oğraycaq vaqıtta keçe, dep qayd etti.

Körüşüv neticesinde Türkiye Qara deñizde ticaret gemileriniñ havfsızlığını temin etmege yönelgen qaide-nizamnameniñ ömürge keçirilmesi üzerinde çalışmağa devam etecek. Muzakere etilgen mevzular Türkiye ve Ukrayina arasındaki strategik ortaqlar munasebetleri saasına kire, olarnıñ arasında ticaret ve iqtisadiy bağlarnıñ inkişafına esas yer berildi.

Türkiye matbuatı ziyaret ve körüşüvni faal sürette aydınlattı. Bir sıra türk közeticisi ve müellifi eki taraflama alâqalarnıñ neticelerini ve ilerilevini, şu cümleden «Türkiye yolbaşçılığınıñ öz siyasetini devam ettirüvde ve qomşularınen – em Rusiye, em de Ukrayinanen bağlarnı devam ettirüvde areketleriniñ doğrulığı» ceetinden yüksek qıymet kestiler.

«İleride dünya tarihını yazacaqlar içün fevralniñ bu künleri «Ukrayina aftası» olaraq qalacaq, dep aytsaq, yañlış olmaz. Rusiye-Ukrayina cenkinen bağlı körüşüvler dünyanıñ bir çoq köşesinde keçe, Avropadan Saudiy Arabistanğa qadar. Aynı şu vaqıtta Ukrayina prezidenti Türkiyege kelip, prezident Erdoğannen körüşti…», –dep yazdı Hilâl Kaplan Sabah türk neşiri içün.

Tam añlaşmalar ve Rusiyeden qaytqan ukrayin yetim qalğanlarnı qayğıruv

Ankarada Türkiye Cumhuriyeti ve Ukrayina prezidentleriniñ yanında tizilgenler:

• Türkiye milliy tasil naziri Yusuf Tekin ve Ukrayina Tış işler naziri Andriy Sıbiğa imzalağan «Türkiye Cumhuriyeti Ükümeti ve Ukrayina Nazirler Şurası arasında tasil saasında işbirligi añlaşması»;
• Ukrayina Tış işler naziri ve Türkiye Cumhuriyeti Prezidentiniñ memuriyeti bağ müdiri Fahrettin Altun imzalağan «Türkiye Cumhuriyeti Memuriyetiniñ bağ müdirlikleri ve Ukrayina medeniyet ve strategik bağlar nazirligi arasında kütleviy haber vastaları ve bağ saasında işbirligi añlaşması».

Ayrı programma çerçivesinde Ukrayina prezidentiniñ ömür arqadaşı Olena Zelenska Türkiye prezidentiniñ ömür arqadaşı Emine Erdoğannen beraber Ankarada bala evinde qalğan öksüz ukrayin balaları ve prezidentniñ milliy kütüphanesini ziyaret ettiler.

Emine Erdoğan «türkler barışıq olğan, balalar qorqusız külümsigen, şeerler ise kene canlanğan bir Ukrayina arzusına qoşula…, dep ayttı, ve, sıñır ve mesafelerge baqmadan, eki memleket arasında dostluq daa qaviy olup, kelecek nesillerge ilham berecek, dep ümüt etem», dep ayttı.

Anıtkabir, Suriye, elçihaneniñ yañı binası, ukrayinler ve qırımtatarlar

Volodımır Zelenskıy Türkiye ziyaretini Türkiyeniñ paytahtı Anıtkabirde çember qoymaqtan başladı.

Ananeviy eki taraflı mevzular arasında: iqtisadiyat ve yatırımlar, ukrayin zahiresiniñ Suriyege teslimatı.

«Yaqın Şarqta, Afrikada millionlarnen insanğa qarşı «açlıq» adlı bir silâ olmasın dep, Türkiye ve diger ortaqlarımıznen çalışamız. Bu şimdi istiqrar ve barışıq fırsatı olğan Suriyenen de bağlı. Suriye halqına qoltutmaq kerek olğanını köremiz», – dep ayttı Volodımır Zelenskıy.

Ukrayina prezidenti Ukrayinanıñ Ankara elçihanesiniñ yañı binasında ukrayin ve qırımtatar diasporalarınen, matbuat vekillerinen körüşti.

Suallerge cevap berip, Rusiye tarafından vaqtınca işğal etilgen topraqlar Rusiye olaraq sayılmacaq, dep qayd etti.

«Topraq bütünligimiznen bağlı uzlaşuv olmaycaq. Rusiye işğal etken topraqlarnı diplomatik yolnen keri almağa istedik. İnsanlarımıznı coymağa istemeymiz, bizim insanlarımız – büyük zenginligimiz. Rusiyeliler, amerikalılar, avropalılardan başlap bütün vastacılar şunı añlamaq kerek: Ukrayina diplomatiya aqqında aytsa, Ukrayinağa qan tökmeyip qaytuv usulı demek. Amma diplomatiya aqqında aytsaq, topraq bütünligimiz ve suverenitetimizde bir uzlaşuv olmaycaq», – dep añlattı Ukrayina prezidenti.

Prezident Zelenskıy Ukrayinanıñ qırımtatarlarnı tamır halq olaraq tanığanını qayd etip, böyle dedi: «Qırımtatarlarnı tamır halq olaraq tanıdıq, qanunlarımız qabul etildi. Artıq qanunlarımız çerçivesinde ilerilemege devam etecekmiz».

Elçi Nariman Celâl – «qırımtatarlarnıñ ğururıdır»

Qırım.Aqiqat tarihiy ilimler doktorı, Bilkent Universitetiniñ professorı (Türkiye), qırımtatarı Hakan Kırımlı ve Qırımtatar Milliy Meclisiniñ Türkiye vekili, «Emel Qırım» (Türkiye) vaqfınıñ prezidenti, jurnalist Zafer Karatayğa muracaat etip, ziyaret neticelerini Rusiyeniñ Ukrayina istilâsını toqtatuvnen bağlı «barışıq teşebbüslerine» Türkiyedeki qırımtatar diasporasınıñ qıymet kesüvleri ceetinden izaatlamağa rica etti.

«Nariman Celâlnıñ Ukrayinanıñ Türkiye elçisi olaraq tayin etilmesi (prezidentniñ elçi tayin etilüvine dair buyruğu daa yoq –muar.) tarihiy vaqia ola ve, ebet, Türkiye Cumhuriyetindeki bütün qırımtatarlar içün ğurur sebebi ola», – dedi Qırım.Aqiqat jurnalistine Hakan Kırımlı.

Zafer Karatay bu tayinde Rusiye propagandasına bir cevap da kördi.

«Nariman Celâlnıñ Ukrayinanıñ Türkiye elçisi olması pek müim. O, Ukrayina prezidentiniñ Ankara ziyareti vaqtında bu tarihiy künlerinde yanında olıp, vazifelerini eda etip başladı. Bir qırımtatarınıñ Ukrayinanıñ Türkiye elçisi olması, elbette, Ukrayina prezidentiniñ Rusiye propagandasına bergen eñ eyi cevabı oldı. Nariman Celâl bu yüksek vazifede muvafaqiyetli olur, dep işanam», – dedi ekspert.

Zafer Karatay Qırım.Aqiqat jurnalistinen yapqan subetinde Nariman Celâlnıñ tayin etilüvine EMEL mecmuasınıñ №289 sanındaki ayrı maqalede yüksek qıymet keskenini qayd etti. Ekspertniñ aytqanına köre, bu neşir soñki 90 yıl devamında «Qırım türkleriniñ sesi» ola. Mecmua 1930 senesi Romaniyada derc etilip başlandı ve şimdi Türkiyede basıla. Aytılğan sannıñ qapısına müellif Nariman Celâl ve Romaniya ve Poloniyanı Türkiyedeki elçileri olaraq temsil etken üç qırımtatar semetdeşiniñ fotoresimlerini qoydı.

Qırım ve qırımtatarlar – Rusiye istilâsına qarşı bir küreşniñ temeli

«Türkiye Cumhuriyetindeki qırımtatarlar Ukrayina mustaqilligini alğan soñ Türkiye ve Ukrayina arasında munasebetlerniñ pekitilüvine büyük emiyet bere edi. Yapqan işimiznen büyük issemizni qoştıq. Bunı yapmağa devam etecekmiz. Bu mevzuda işimiz o qadar keniş ve müim ki, bir qaç doktorlıq dissertatsiyasınıñ mevzusı ola bilir edi. Rusiye 2014 senesi Qırımnı işğal etken soñ Ankarada Dünya qırımtatar kongressiniñ keçirilüvini temin ettik, qırımtatar teşkilâtları Qırımtatar milliy assambleyasınen beraber Rusiye işğaline qarşı çıqtılar. Bugünge qadar da bu fikirdeler», – dep qayd etti Zafer Karatay.

«Barışıq planlarınıñ» farqlı variantları ve Qırımnıñ Rusiyege berilüv ihtimalini Hakan Kırımlı qabul etilemez ve qırımtatar halqınıñ kelecegi içün bir felâket dep saya.

«Ukrayinağa «barışıq» adı altında berilgen planlar qorquza. Bu bir barışıq degil, genotsid yapqan ve imperialistik Rusiye ögünde Ukrayinanıñ teslimiyetidir. Qırımtatarlar içün Qırımnıñ keleceginden daa müim bir şey yoq. Qırımnıñ er angi bir ad, er angi bir levha altında Rusiyege «teslim etilüvi» – eñ qorqunç ve qabul etilemez stsenariy. Qırım «barışıq» içün eñ yaramay duşmanlarğa «berilse», daa ne aytmaq mümkün?», – dep soradı Hakan Kırımlı.

Zafer Karataynıñ fikirince, Qırım yarımadası işğalden azat etilmese, regionda barışıq aqqında aytmaq imkânsız, çünki Rusiyeniñ Ukrayinağa tekrar ücüm etecegini beklemek kerek olur.

«Putin Rusiyesi» Qırımdan ketmese ve 2014 senesine qadar olğan sıñırlarğa qaytmasa, barışıq olmaycaq, olmaz ve olamaz. Bundan ğayrı, zor vaziyette olğan Kremlniñ raatlanıp, küçlenip ücüm etmege vaqtı olacaq. Aslında, Rusiye deñişken ve Ukrayina, Poloniya, Romaniya kibi demokratik aqlarnı ürmet etecek bir devlet olmasa, regionda uzun müddetli barışıq olmaycaq. Volodımır Zelenskıy prezident Recep Tayyip Erdoğannen körüşken soñ Türkiyeniñ Ukrayina topraq bütünligi meselesinde qattı qararı müim ola, dep ayttı. Soñki sözünde o, Türkiye Cumhuriyeti Ukrayina prezidentiniñ Ukrayina topraq bütünligi oğrunda küreşken qırımtatarlarğa aq berilüvine emiyet bere ve yañı adımlarnı bekley, dep ayttı. Türkiyedeki qırımtatarlar Qırımnıñ Rusiye işğalinden azat etilüvini sabırsızlıqnen bekley», – dedi Zafer Karatay.

Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnı küzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://d3454ggyqnys2v.cloudfront.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.