AQMESCİT – Qırımnıñ Rusiye akimiyeti şunı qabul ete, Qırım yarımadası qanunsız bir şekilde ilhaq etilgen soñ Qırımda yaşağan halqlarnıñ «medeniyeti, ananeleri ve tarihı aqqında tarif etmege imkân berecek mehanizm» öyle de tapılmadı. Qırım.Aqiqat qırımlı ekspert ve cemaatçılarnıñ fikrini bilmege qarar berdi.
Qırımnıñ Rusiye yolbaşçısı Sergey Aksenovnıñ Telegram kanalında bildirgenine köre, «Millet» Rusiye teleradiokompaniyasınıñ baş müdiri Liliya Vecatovanen yapılğan körüşüvde «Qırım halqlarınıñ cemaat ve medeniyet yaşayışını aydınlatuv ve telekanalda milliy yayınlarnıñ muarririyet işini teşkil etüv imkânları muzakere etildi».
«Qırım – 170-ten çoq halq yaşağan Rusiyeniñ eñ çoq milletli regionlarından biridir. Vatandaşlarımıznıñ medeniyeti, ananeleri ve tarihı aqqında tarif etmege imkân berecek aqıllı bir mehanizm azırlamaq kerek. Bu çeşitlilik bizim zenginligimiz ve küçümizdir», – dedi Aksenov.
Aksenov Qırımnıñ milliy-medeniy cemiyetlerniñ vekillerinen körüşip, «ilerideki faaliyetniñ planını muzakere etip tizdi», dep bildirdi.
«Bundan ğayrı, Qırım kütleviy haber vastalarında milliy muarririyetlerniñ iş imkânlarını baqtıq. Sayelerinde onlarnen halqnıñ Qırım toprağında barışıq içinde yaşaması mümkün olğan cumhuriyetniñ milliy cemiyet vekilleri sağ olsun. Milletlerara añlaşuv ve birlik – esas ğalebemizdir», – dep qayd etti Aksenov.
Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reis muavini İlmi Umerov Rusiye akimiyeti Qırımda «qırımtatr halqını assimilâtsiyağa» oğratmağa ister edi, dep ayttı.
Kelecegini belgileme aqqı olğan yekâne halq – qırımtatarlardırİlmi Umerov
«Qırımda «Qırım halqı» ibaresi qullanıla bilgen üç millet bar. Qırımtatarlar, qaray ve qırımçaqlardan ğayrı kimse halq olamaz. Çeşit halq vekilleriniñ öz toprağı bar. Ruslarnıñ Rusiyesi, ukrayınlerniñ Ukrayınası (onıñ toprağında Qırım da), lehlerniñ Poloniyası ve ilâhre. Qaray ve qırımçaqlar yoq olma telükesi altında bulunalar. Kelecegini belgileme aqqı olğan yekâne halq – qırımtatarlardır. Ukrayına terkibinde milliy muhtariyet isteymiz, amma 2014 senesi mart ayından berli Qırım kene Rusiye tarafından işğal altında buluna. Rusiyedeki subyektlerniñ iç bir aqqı yoq. Aksenov ve Moskvadaki reberleri milletlerara añlaşuv aqqında fikir yürsetip, tek bir şey arz ete – qırımtatar halqını yoq etmek (ya da assimilâtsiyağa oğratmaq). Zor vaziyet, Ukrayınadaki cenkke baqmadan, bu meseleniñ Ukrayına Yuqarı Radasında çezilmesini talap etemiz. İşğal bitken soñ Qırımda yaşaycaq er kesten qırımtatarlarğa qoltutmasını rica etem», – dep izaatladı vaziyetni Qırım.Aqiqatqa Meclis reisiniñ muavini.
Qırımlı cemaatçı Ragim Gumbatov Qırım.Aqiqatqa izaat berip, Qırım ilhaqından evel yarımadada Qırım halqlarınıñ medeniyeti, ananeleri ve tarihı aqqında tarif etmege imkân bergen aqıllı mehanizm zaten bar edi, dep qayd etti.
«Aqıllı mehanizm» aqqında doğru ayta, lâkin Qırımda «170-ten çoq millet yaşay» dep aytmaq pek doğru degil. Qırımda üç halq yaşay – qırımtatarlar, qaraylar ve qırımçaqlap, çünki halq olaraq Qırımda tek olar şekillendi, qalğanları halq vekilleri ola. Şimdi böyle laflar olsa, aman-aman 10 yıllıq «qoşuluv» devamında «aqıllı bir mehanizm» yapılmadı, demek. Amma hatırlatmaq kerek ki, Ukrayına vaqtında bu mehanizm bar edi ve yahşı çalışa edi», – dep qayd etti cemaatçı.
«Euromaidan-Qırım» areketiniñ liderlerinden biri, jurnalist, «Krımska svitlıtsâ» gazetasınıñ baş muarririAndriy Şçekunnıñ fikirince, «ilhaq etilgen Qırımda milletlerara siyaset aslında yoq».
Уровень межнациональной политики нельзя оценивать, когда ее, по сути, даже нетАндрей Щекун
«Kollaborant Aksenov qırımtatar kollaborant telekanalınıñ baş müdiri ögünde kötergen umumen etnosiyaset meselesinde, qoyulğan vazifelerge baqılsa, kollaborant Liliya Vecatovanıñ işi degildir. Bu işğal etilgen Qırımda reberlik ve siyaset seviyesiniñ professional olmağanını köstere. Quru yalan. Bir şey yapılmay, köz boyama. Hulâsa şu: bu yönelişte bir şey yapılmadı ve yapılmaycaq. Milletlerara siyaset olmağanda onıñ seviyesine nasıl qıymet kesile bile. Kollaborant Aksenov tarafından küç ve «Millet» teleradiokompaniyasınıñ baş müdiri Vecatovanıñ «quleligi» bar – Qırımdaki etnosiyaset bu alda şimdi», – dep ayttı fikrini Qırım.Aqiqatqa Andriy Şçekun.
«Qırım halq cebesi» cemaat areketiniñ tesisçisi Sergey Akimovnıñ Qırım.Aqiqatqa tarif etkenine köre, etnosiyaset meselelerine bayağı para ayırıldı, amma kerekli netice olmadı.
«Rusiye kütleviy haber vastalarında Rusiye Federatsiyası eñ çoq milletli memleket ola, dep aytalar. Amma daa çoq millet yaşağan memleketler bar, meselâ, ABD, amma anda bunı er kün sebep olmasa da, kütleviy haber vastalarında aytmaylar, er bir amerikalı özüni emin is etsin dep çalışalar. Rusiye ise sovetlerniñ etnosiyaset printsiplerini aldı. Böylece, Rusiye ve Qırımda (2014 senesinden soñ) bütün milletlerge diqqat ayırıla, ruslar ise «rus dünyasında» er kesten beter yaşay. Qırımda 2014 senesinden başlap bücet parasını işlemek içün çalışalar. Qırımda etnosiyaset meselelerine sarf etilgen çoq sıfırlı raqamlarğa ve neticege baqsaq, kederli olasıñ», – dep tarif etti cemaatçı.
Qırımnıñ Rusiye yolbaşçısı Sergey Aksenov Qırımnıñ Rusiye ükümetiniñ iç siyaset, malümat ve bağ naziri vazifelerini vaqtınca eta etken Albert Kurşutovğa Qırımnıñ milletlerara munasebetler meseleleri devlet komiteti ve Qırımnıñ gençlik siyaseti devlet komitetiniñ faaliyetini koordinatsâ ve kontrol vazifelerini berdi.
Ekspertler Qırımdaki milletlerara mesele bayağı siyasetleştirildi, dep ayta. Rusiye etnosiyasetiniñ büyük propaganda yükü bar ve akimiyetniñ aytqanları kerçek areketlernen isbatlanmay, dep qayd ete mütehassıslar.
Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnıküzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün:https://d1ug5n8f9xpr1h.cloudfront.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.
