Çoqtan berli divar taqvimleri rastkelmegen, amma hatırlağanım qadar, er yapraqta yıl, ay ve kün belgilene. Amma Rusiyede asırnıñ sıra nomerasını da büyük raqamlarnen bastırmaq kerek. Bu fikir bugün Qırımda yağmur sorap yapılğan dualardan soñ aqlıma keldi.
Adını bildirmegen akimiyet vekili üküm etken arhiyereyge muracaat etken ve onıñ buyruğı ile bütün kilselerde yağmur yağması aqqında dualar etile. Bugün istekleri eşitildi dep sayayıq: yarımadanıñ eñ hayırsız köşesinde - Keriçte de yağmur ve qar yağa. Amma ögde baar, yağanaqlar daa degerli olacaqtır: halqta aytılğanı kibi, "mayda üç yahşı yağmur yağsa, üç yıllıq ötmek de olur". Amma öyle olmasa? Mayısta da, keçken yıl kibi, yazda da yağmur yağmasa, bütün dualar cevapsız qalsa? Ritual oyunlarnı yaparlar, er kesni tizge qoyıp, başlarınen asfaltqa urdırırlar, şaman Gabışevni çağırtıp, Afrika şamanlarını da yardımğa davet eterlermi? Yani, yañı Qırım "akimiyeti", Putinden yardım beklemekniñ faydası olmağanını añlap, bütün mesüliyetni Tañrığa yükleycek oldı. Ya onı Anayasanıñ birinci maddesine yazıp qoymağa teklif etkenlerinden soñ, bunda ne bar? Aqiqaten, küzde Moskovağa yollanılğan kurort statistikasınıñ raqamları raatlanıyıcılarnıñ sayısınen bir kelmese, birev cevap bermeli de.
Elbette ki, yalıñız Qırımda degil o qadar keride qalğan ve zemanege uymağan reberler bar, dep maña itiraz ete bilirler. Bunen pek zengin Qatar, bay Avstraliya ve avropalaşqan İsrailniñ de akimiyeti bellidir. Ebet, öyledir, amma quru ve suvsız İsrailde, köy hocalığı naziri bile dört yıl devamında Ağlama Divarı yanında yağmur yağması içün fermacılarnen beraber dua etken yerde, tek Allahqa işanıp bir yerde oturmaylar, ancaq tamçı suvarmanen bayağı bereket östürmege, deñiz suvunı tatlılaştırmağa ve onı ihracat bile etmege ögrendiler. Deral ruslaşqan Qırım zadegânları ise yarımada toplağını dımlatmaq ve eali ile raatlanıyıcılarnı içtirmek içün, Tañrığa muracaat etmekten ğayrı, daa sadece bir çareni bile - Putinniñ Ukraina qıtasında yañı arbiy çatışmanı açmasına işanmaq, ya da qoşma para bermesini yalvarmaq, ya da suvnıñ tuzlaştırmaq, ya da Kuban özenleriniñ Qırımğa taraf çevirmek.
İlhaqtan soñ qırım keri qayttı. Azatlıqlarnıñ sıñırlavı ile sovet devriniñ eñ pis vaqtı kelgeninden ğayrı, ealiniñ yaşayışı da aynı seviyege qayttı. Yani, yıllarnen yarımada qopqa-qopqa suv taşımasını, çanaqlarda savut yuvmasını, legende yuvunmasınıñ soñu kelgenine quvanıp, Şimaliy Qırım kanalınıñ qurulmasını hatırlap yaşay edi. Qırımnıñ "rusiye akimiyeti" bularnı daa teklif etmedi, amma oña yaqınlar. De Sergey Aksönov suvnı ayda eki kubdan azca qullanğanlarnı mukâfatlamaq teklif ete, de Suv hocalığı devlet komitetiniñ reisi İgor Vayl, tiş temizlegende çeşmeni qapatmağa tevsiye ete, de, kene o, başta Aqmescitni, iyünniñ 1-inden soñ ise bütün yarımadanı da saatlıq suv berüv cedveline keçirmesi aqqında ayta. Amma Vayl, rusiye akimiyeti tamirlevine milliardlarnen ruble bergen teşik boruları içün, Keriç soqaqlarında aman-aman er kün suv aqqanını añmay. Ve Vaylden bunı yahşıca añlağan yoqtırdır, amma devamlı suv qapatmaları borularnıñ daa tez ipranğanını sebep ola.
Keriç buña oşağan bir şey olğan edi, amma saanıñ mütehassısları qabul etmege mecbur oldılar ki, suvnıñ ne eki künde bir berilmesi, ne de kün devamında saatnen berilmesi, borularnıñ yarılmasına sebep olıp, iç suvnı iqtisat etmey. Em de ne Vayl, ne de Aksönov şeerniñ şahsiy suv menbaalarınıñ qullanılmasınen oğraşmağanları da hucur. Memurlarnıñ kimsesi, Keriçte çoqraqlar bar olğanını tüşünmey, olarnı sadece temizlep canlandırmaq kerek. Olarnıñ suvu da çeşme suvundan bayağı tatlıdır.
Qırımda suv teminatı meselesinde kercekten Tañrıdan yardım belkep, qıta Ukrainada cenk açılmasına işansalar, vade etilgen erzaq mallarınıñ ucuzlanması ve raatlanıyıcılarnıñ artması aqqında unutmaq mümkün. Suvsız yarımadada öz meyva ve sebzesi olmaz, österilgen soyları ise ekzotikanıñ fiyatına satılacaq. Böyle fiyatlarnen, Putin Qırımda daa qaç köpür açsa da, turistlerniñ kelmesini beklemege kerekmey. Aqıllı adam Qırımda bir yerli şeftali içün, Moskova ya da Peterburg bazarlarına Öbekistandan ketirilgen şeftalilerniñ bir kilosınıñ fiyatını tölemez. Amma Qırım akimiyeti bunıñ ögüni almağa aşıqmay. Papazlarğa dua etmekni buyurmaq daa qolaydır, soñra ise duaları samimiy olmağanlarında da qabaatlamaq mümkün.
Andrey Furdik, qırımlı, bloger
«Bloglar» rubrikasında ifadelengen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqta-i nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mumkün
