Sınıfdaşım Katânen bir azbardan keçemiz ve pensionerlerniñ laflarını eşitemiz - birisi ekincisine, oğlu yalıñız "bizim, Rusiye" gemilerinde yaldağanını añlata. "Tamam menim anam! - dey Katâ. - Tünevin onen kene tutuştıq. Bunıñ içün ebediy bir mezumız bar: Rusiye hırsızlağan Qırımdır. Anamdan sorayım: eger o, ukrain Maydanını ve Yanukoviçniñ zayıflığını qullanğan Rusiyeni tecavuz saymasa, ne icün aysa qartbabam, onıñ babası, faşist Almaniyanen cenk ete edi, ne içün onıñ kelgenine quvanmayıp, ösmür olaraq cebege ketti?" Böyle baqsañ, Rusiye işğalinden beş yıldan çoq keçti, amma yañı akimiyetke er kes alışmadı. Ebet, qırımlılarnıñ çoqusı öz fikrini açıq isbatlamay, içtimaiy ağlarda fikirdeşlerine layk qoymaylar, amma bu, içlerinde tirenüv olmağanını köstermey.
Mence, Rusiye işğalinen ava bile razı olmadı. Katânen, 2014 senesi sentâbrde furtunalı yel üfürgenini hatırladıq, küçlü böyle, noyabr ayında kibi yel edi, ava arareti tüşti, ve Keriç keçiti, "russo turisto"larnı bir aftağa yaqın tuttı.
"Balalıqtan berli hatırlayım ki, adamlarnıñ areketleri avağa tesir ete. Mına baq, - dey Katâ, - başta, yaz aylarından çoqusı yımşaqça ve hoşça olğan hayırsız sentâbr. Soñ, devamlı ve sıq-sıq olğan furtunalı yeller ve, kene de, Qırım muntazam mahsulat teminatından kesilgen soñ, qapatılğan keçit. Ve böylece bir sefer degil oldı. Şimdiki vaqıtnı, müitni bozğan umumiy açuvlanuvnen tasvirlegen meşur bard Timur Şaov aqlıdır: "Karbondioksid gazı degil, suvuq aqıntılar degil, nefret, aqılsızlıq, sabırsızlığımıznıñ menfiy energiyası müitimizni boza. Biz, elbette ki, materialistlermiz, bütün bu metafizikağa inanmaymız. Amma keçken dekabrde Moskovada qaç küneşli kün olğanını bilesizmi? Altı daqqa. Qazanmadılar... İşte, vatandaşlar, açuvnı eksilteyik. Aysa iklim bozula". Bunı o sanki biz içün degil ayttı, amma, ava bile rusiye işğalcilerinen küreşken, tam Qırım aqqında kibi oldı. Şimdiki küz de öyledir. Evellerde yağmurlar sentâbrde başlana edi, bu yıl ise belâ - taqvim qışı arfesinde tek yağıp başladı, amma bu kelecek bereketke ve, esası, suv olmasına tesir ete de".
Çiçeklengen Rusiye lagerni tutıp aldı ve öz kelecegini anda çürüte
Adam nefretiniñ menfiy energiyası nazariyesi, meraqlı köründi. Qırımlılarnıñ işğalcilerge qarşı çoqusı allarda susqun tirenüvi, tek avada degiul, maneviy müitte de bar. Yarımada ilhaqını büyük quvançnen qabul etkenler ve özüne ğururlanıp Rusiye vatandaşı degenler bile, Qırım deñişkenini ve kelmeşeklerni qabul etmegenini red etip olamay. Politehnika kolleciniñ faciasında elâk olğan bir balanı sıq-sıq hatırlayım - asker olğan babası, Uraldan sıcaq taraflarğa köçkenine pek quvanğandır, amma oğluna mında çoq yaşamağa qısmet olmadı. "Artek"te eki aynıñ içinde Rusiye qıtasından eki bala elâk olğanını da ilk eşitem. Müşkül doqsanıncı yıllarda bile böyle şey olmadı, mında ise çiçeklengen Rusiye lagerni tutıp aldı ve öz kelecegini anda çürüte.
Qırımnen tanışqan Rusiye ealisiniñ eksilmesine ve onıñ zenginliginiñ azlaşmasına yarımadanıñ yolları da yardım ete. Ne şeerlerniñ, ne qasabalarnıñ yolları bu qadar naqliyatqa azır degil edi. İlhaq vaqtında Qırımda elâk olğan ve yaralanğanlarnıñ kerçek statistikasını bilmeyim, amma yol qazaları aqqında haberlerniñ er kün çıqqanını bilem. Hususan yaz mevsiminde bir çoq adam faciasınıñ sebebi olğan bitirilmegen "Tavrida" aqqında daa aytmayım. Aksönov istese, er kün kapotına suv qalayını qoyıp yürsin, amma Devlet avtomobil teftişi başqa malümatnı köstere.
Pek coq turist içün Qırım tatili kederli bite, sanki qomşu Rusiyeniñ Keriç körüne ketken bütün yolları qazalarğa ırımlandı
Pek coq turist içün Qırım tatili kederli bite, sanki qomşu Rusiyeniñ Keriç körüne ketken bütün yolları qazalarğa ırımlandı. Mında qayd etmek kerek ki, rusiyelilerni episi Qırımğa ıntılıp kelmedi: olarnıñ sadece başqa yerde raatlanmağa çaresinden marum qaldırdılar. Bu yıl yazda bizde, tanışlarımıznın ricasınen, Rusiyeniñ Vladimirskaya vilâyetinden kelgen bir qoranta bir qaç kün gecelegen edi. Ekisi de devlet hızmetçileri, aqay politsiyada çalışa, apay - medeniyet idaresinde. Alupkada raatlana ediler, onı iç begenmediler, amma qoranta putövkası yalıñız anda berile edi. Yañı paalı maşnada keldiler, qaytqanda ise Moskova yanında qazağa oğradılar - özleri yaralı, maşnaları - darma-dağın. Olarnen telefonda laf ettik, Qırımğa artıq kelmeycekler ve tanışlarına tevsiye etmeycekler, dediler: "Qırımıñız bizni qabul etmedi, - sağlıqlaşqanda dedi qoranta başı. - Bizim toprağımız degil o".
Andrey Furdik, qırımlı, bloger
«Bloglar» rubrikasında ifadelengen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqta-i nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mumkün
