Qırımdaki qurğaqlıq sadece yerli suv anbarlarınıñ saylaşqanına sebep olmadı, qurumaq telükesi altına tüşken göller de zarar kördi. Mına Sudaq yanındaki Boğaz gölü de pek saylaştı ve suv seviyesini coymaqtadır. Yerli sakinler, böyle ketişatnen göl asıl quruy bile dep şikâyet ete.
Ülkeşınaslarnıñ malümatına köre, göl üç yerastı çoqraqnen ğıdalana, bundan ğayrı yağmur ve irigen qar suvları da onı toldura. Onıñ içün mındaki suv, Qırım yalısında başqa tuzlu göllerge oşamayıp, içmekke de lâyıqtır. Bir vaqıtları gölge boru hattı uzana edi, o şimdi de bar, amma endi areketsiz ve qulanmaqqa yaramay. Lâkin yanında at ferması inkişaf etti. Fermadan atlar mında suv içmege kele.
Boğazğa Sudaqtan barıp yetmek içün, yaramay bir qaç kilometrlik çuqurlı yolda kecmek kerek. Yazıq ki, körüngeni kibi, mında yol töşemege kimse azırlanmay, nafile, yerler pek dülber.
Demek, Boğaz - evelleri büyük olğan bir suv anbarıdır. Şimdi göl olğan suvlarını coydı. Soñki yıllarda olğan qurğaqlıq Meganom burnunıñ eteginde yerleşken acayip gölge menfiy tesir etti. Yalı kenarında suvnıñ ne qadar tez azlaşqanını körmek mümkün.
Mında yaşağan adamlar, bir qaç yıl evel bu suvnen tolu, teren, balıq ile zengin bir göl olğanını ayta. Şimdi gölge ketken yolda yaldav ve balıq tutuvı yasaq olğanı yazılğan, qaideni bozğanlarnı 200 rublelik cöreme bekley. Men gölde olğanda, anda iç bir balıqçnı körmedim, amma, yerliler aytqanı kibi, gölden balıq ğayıp olğanı içün balıqçılar yoq. Amma şimdi göl suv ösümliginen toldı ve bataqqa oşap başladı, onda yaldamaqnıñ çaresi yoq. Bir qaç yıl evel mında köçme quşlar raatlanğan olsa, şimdi olar gölni keçip keteler.
Qırım tabiatı pek nazik, morttır, onıñ teşkil etilmesi biñlerce yıllar devam etti, şimdi ise bir qaç yılnıñ içinde bozula. Soñki altı yılda Qırımnıñ yerastı suvlarınıñ pervasız çıqarılması olarnıñ seviyesiniñ azlaşmasına sebep oldı ve, böylece, neticede bayağı Qırım çoqraqları qurudı. Gölni ğıdalağan coqraqlar da quruğan ya da saylaşqandır.
"Baarde bu göl keñiş töküldi ve balaban, temiz, yerlilerni bile ayrette qaldırğan gölge çevirile edi. Mında birden gür ösümlikler, şifalı otlar peyda ola edi. Çoq yıl devamında gölniñ suvlarınen Qoz (Solnecnaya Dolina) köyündeki yüzüm bağlarını suvara ediler. Er keske ve er şeyge suv yete edi. Amma qurğaqlıq ve yerastı suvlarınıñ aqılsız qullanuvı gölniñ qurumasına sebep oldı", - dedi maña yerli ülkeşınas.
Onıñ aytqanına köre, evvelleri gölde qayıqlarnen yalday ediler, şimdi ise o o qadar saylaşqan ki, papiyler mında cayav yüre. Ülkeşınas, Boğaz meselesi ile ekologlarğa muracaat etkenini ayta edi, amma tahminler tesellisiz. Göl endi evelkisi kibi olmaz, dep belleyler. Ekologiya muvazeneti bozuldı. Yerastı suvlar ketti, olarnen beraber çoqraqlar da ketti. Yağmur suvlarından ğayrı gölni ğıdalacaq suv yoq, amma yağanaqlar da Sudaq bölgesinde siyrek ola.
Ekologlar qasevet ete: Qırımdaki suv meselesi yarımadanıñ tabiatı içün ekologiya felâketi oldı. Yerası suvlarınıñ ziyadece çıqarıluvı Qırımnıñ ekologiya sistemasına belli aqibetlerni ketirecek.
Zarema Seitablayeva, qırımlı, bloger (müellifniñ adı ve soyadı telükesizlik maqsadınen deñiştirildi)
«Bloglar» rubrikasında ifadelengen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqta-i nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mumkün
