Mahsus Qırım.Aqiqat içün
Bidenniñ Putin ile körüşmesiniñ stenogramması yoq ve olmaycaq. Yalıñız subetleriniñ umumiy intonatsiyası aqqında tahmin ete bilemiz. Amma Rusiye prezidenti çoqtan iqtidardadır, keçmişte çoq şey ayttı ve bu sebepten Amerika devlet başına tam olaraq neni teklif etmege azır olğanını tahmin etmege qıyın degil.
Onıñ içün aşalanmaması müimdir.
Ayrtıq yigirmi yıldır 1991 senesi dağılğanını qurmağa tırışa. İçki siyasetke kelgende, ğalebe qayd etmesine tam vaqtı. Qarşı olğanlar susa. Aytqanlar tefqifliler. Maqsatkârlar kettiler. Daimiy muhalefetni prezidentniñ müdiriyeti nezaret ete, daimiy olmağanını – FSB. Açıq siyaset qale divarları ve mudafaa çuqurlar ile qoralap alınğan.
Amma Moskvanıñ tış siyasetinde esas şey – saltanat yarlığını ala bilemedi. Kremlniñ «suverenitet» arzusı, «iç kimse bizge emir ete bilemez» kösterme mevamına baqmadan, o, bu mevam ruhset qazanmasını ümütsizliknen istey. Moskvanıñ otuz yıl evel dünya Politbürosında oturğan paytahtlar tarafından. Kremlniñ kendine lâyıq dep sayğan devletler tarafından.
Moskva teñ olaraq tanılmaq istey. Onı sögmegenlerini ve oña sayğısızlıq köstermegenlerini istey. Rusiye Şuralar Birliginen bir kelmege istey. Çünki o, alâ daa onıñ kölgesindedir.
Moskva teñ olaraq tanılmaq istey. Onı sögmegenlerini ve oña sayğısızlıq köstermegenlerini istey. Rusiye Şuralar Birliginen bir kelmege istey
Moskva evelkiniñ ğayrıdan tiklenmesini istey. Onıñ içün ğarp içün tınçlıqnı qozğaltqan periferik devletlerden biri olğanı aqqında fikir bıle aqarelici. O, selefinde olğan aqları kibi onı da tam halef olaraq tanığanlarını istey.
Şimdilik böyle bir şey yoq. Moskva izçenliknen cebeleşme seviyesini arttıra. Avropadaki memlektlerde terror eylemleri yapa, diplomatik munasebetlerni toqtata ve añlaşmalarnı lâğu ete. Kerginleşüv bu özü maqsat degil, o sadece vastadır – onıñ yardımınen Kreml Ğarpnı onıñ ontologik farqlılığına razı etecek ola. Kreml, Ğarp Rusiyeni «öz qısmı» yapmağa tırışmaqnı, Rusiye muhalefetiniñ taqdirinen, azatlıq ve qabarcılıq seviyesinen meraqlanmaqnı toqtatqanını istey. Yani, Moskvanıñ «iç işler» dep adlandırğan kategoriyanen.
Kreml Ğarpqa dost olmağa tekli ete. Yani, o duşman dep sayğanlarğa qarşı beraber olmaq. Bularnıñ arasında, halqara terrorcıdıq, ekologik meseleler, Arktika meseleleri, şimdi ise daa koronavirus pandemiyası. Rusiye, onı tasniften tış ayrı bir adise kibi tanığanlarını istey. Ayrı, mahsus status ve halef aqları ile.
Er sefer Ğarptan yañı Yalta konferentsiyasını istey. Qırmızı sızıqlar aqqında beraberlikte kelişmeni. Tesir salarınıñ pekitilmesini. Global aytışuv kün tertibini. Ve bütün bularnı oña bermegenleri içün o bar olğan küçüni Ğarpqa köstere.
Onıñ, diplomatik ayattan aytışma zalına yol açacaq merasimge ihtiyacı bar.
Ukraina dünyanıñ siyasiy haritasına yañı demir perdeniñ asılmasına esas maniadır. Moskva onı içeride körmek istey. Ukrainanıñ özü ise kendini tışarıdan körmek istey
Mesele şunda ki, Rusiyeniñ talapları arasında eñ ayrı yerni tesip saası ala. Olarnıñ arasında da bizimi memleketimiz. Asılında, Ukraina dünyanıñ siyasiy haritasına yañı demir perdeniñ asılmasına esas maniadır. Moskva onı içeride körmek istey. Ukrainanıñ özü ise kendini tışarıda körmek istey.
Ve tamam bu sebepten Rusiye ve Ğarp añlaşıp olamaylar. Eger tarihiy bir esnasnıñ içinde olmağa arzu etsek, arzumız kerçekleşti. Amma bir şey bar.
Cebede olmaq – bu daa ziyade qoşma aqlar degil, bu qoşma mecburiyetlerdir. Ve Moskva umumiy degerliklerge riayet etmeyip Ğarp ile añlaşmağa tırışsa, Kyiv yalıñız umumiy degerliklerge riayet etip Ğarp ile añlaşmağa tırışa.
«Fikir» rubrikasında ifadelengen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqta-i nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mumkün.
Pavel Kazarin, qırımlı jurnalist, Qırım.Aqiqat közeticisi