Qırımtatar Milliy Meclisi reisiniñ birinci muavini Nariman Celâl ve üç doğmuş ağa-qardaş Asan ve Aziz Ahtemovlarğa Aqmescit rayonında «gaz borusında diversiya» davası boyunca soñki qabaatlav aydınlatıldı. «Tahqiqat» yekünlendi, imaye dava malümatını tedqiq ete, dep bildirdi Celâlnıñ advokatı Nikolay Polozov.
«Nariman Celâl davasında» yañı bir şey barmı? Bu dava boyunca Kefe sakini Kurtumer Çalgozovnıñ evinde keçirilgen tintüv ve sorğusı nenen bağlı? Ukraina Qırımda siyasiy taqipke oğrağan vatandaşlarını nasıl qorçalay? Bu mevzularnı Qırım.Aqiqat Radiosınıñ studiyasında, «Qırım.Müim» tok-şousı vaqtında, alıp barıcı Sergey Mokruşin ve subetdeşleri muzakere etti: Nariman Celâlnıñ advokatı Nikolay Polozov, qırımlı aq qorçalayıcı Lutfiye Zudiyeva, Ukraina halq deputatı ve Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reis muavini Ahtem Çiygoz.
Hatırlatamız, 2021 senesi sentâbr ayında Qırımda Rusiye quvetçileri «Qırımdaki gaz borusında diversiya şübhesinen» beş insannı, şu cümleden qırımtatar siyasetçisi ve faali Nariman Celâlnı tuttı. Nariman Celâl 12 yıldan 20 yılğa qadar apiske alına bile. Rusiye akimiyeti onı Rusiye Ceza kodeksiniñ 281-inci maddesiniñ 1-inci qısmınıñ «a» noqtasına istinaden teşkilâtlanğan gruppa erkânında diversiya yapqanında ve Rusiye Ceza kodeksiniñ 222.1 maddesiniñ 4-ünci qısmına istinaden teşkilâtlanğan gruppa erkânında patlayıcı maddelerni ya da patlayıcı cihazlarnı qanunsız satın aluv, berüv, saqlav, taşuv, yollav ya da yanında taşımasında qabaatladı.
Advokat Nikolay Polozovnıñ malümatına köre, diversiya ve patlayıcı cihazlarnıñ qaçaqçılığı esas qabaatlavına Rusiye quvetçileri «Krımgazseti» devlet müessisesine 105 biñ ruble miqdarında ciddiy zarar ketirüv ve Qara deñiz flotunıñ Yalı qaravulı arbiy bölügini gazdan kesüv kibi Rusiye mudafaa küçüniñ bozuluvını qoştı.
Qabaatlav hulâsası yañı yıldan evel prokuraturağa berilecektirNikolay Polozov
Nariman Celâl qabaatlavdan iç birisini tanımadı. Onıñ imayesi cinaiy dava malümatınen tanış olmağa başladı.
«(Dava malümatı – QA) kölemi pek büyük degil, şunıñ içün qabaatlav hulâsası yañı yıldan evel prokuraturağa berilecektir. Ve soñra – mahkeme», – dedi advokat.
Daa evel berilgen malümatqa köre, «gaz borusındaki patlav» davası çerçivesinde qırımlı quvetçiler Kefe sakini Kurtumer Çalgozovnıñ evini tintti. Onı sorğuğa çekip yiberdiler.
Nariman Celâl 2021 senesi sentâbrniñ 4-nde saba tutuldı. O künü Rusiye quvetçileri daa dört qırımtatarı Aziz ve Asan Ahtemovlar, Eldar Odamanov ve Şevket Useinovnı tuttı. Soñkileri Rusiye uquq qoruyıcılarınıñ qanuniy emrine riayet etmegeni içün 14 ve 15 kün memuriy apis cezasını aldı.
Nariman Celâl ve ağa-qardaş Ahtemovlar cinaiy maddelerge istinaden qabaatlana. Üçü de SİZOda buluna.
Advokatlarnı bu cinaiy davada olğan Anğara civarındaki gaz borusı meraqlandıra. FSB, «gaz borusınıñ mehanik bozuluvı» aqqında aytıp, adise yerinden fotoresimlerni kösterdi. Anda gaz borusına ne ve ne vaqıt oldı añlaşılmay. Bu «adiseni» isbatlamaq imkânsız ola, çünki gaz borusı Rusiye arbiyleri kontrol etken arbiy şeerçikte buluna.
Davada şübheli olğan Aziz Ahtemov quvetçiler onı kötekledi ve aqımnen işkence etti, dep bildirdi.
Advokat Nikolay Polozov Qırım.Aqiqat Radiosınıñ yayınında tek diversiya maddesi boyunca Nariman Celâl 15 yılğa azatlıqtan marum etile bile, patlayıcı cihazlarnıñ qanunsız qullanıluvı sebebinden ise 12 yıl apis cezasını ala bile, dep haber etti. Umumen 20 yıl apis cezası ola bile.
Mahkeme adaletli ve tarafsız ola bilecegini hayal etmek qurnazlıq olur ediNikolay Polozov
– FSB tahqiqatınıñ qabaatlav vesiqalarını tizüv üslübiyeti selefleri – NKVDden – pek farqlı degil ve 30-ıncı yıllarnıñ repressiya malümatlarını añdıra (XX asır, bu repressiyalarnı tarihçılar «Büyük terror» dep adlandırdı – QA). Qırımdaki mahkemelerni aytsaq, işğalniñ sekizinci yılında qırımtatar siyasiy mabüslerine qarşı keçirilgen yüzlernen esnastan soñ nasıl qarar alğanları añlaşıla, mence. Mahkeme adaletli ve tarafsız ola bilecegini hayal etmek qurnazlıq olur edi.
Advokatnıñ aytqanına köre, Nariman Celâl da «mahkeme nasıl olacağını yahşı añlay», amma «fikrini qorçalamağa azır», çünki davanı sahte dep saya.
Polozov, dekabrniñ 15-nde Aqmescit SİZOsında müvekkilinen körüşti, dep ayta. Apiske alınğan kişi qızdırılmağan kamerada tutula, amma sağlıq vaziyeti «bir qarar, keyfi yerinde», dep bildire imayeci.
Dekabrniñ 15-nde Kefede FSB hadimleri yerli sakin Kurtumer Çalgozovnı tuttı. Qollarını ve közlerini bağlap, onı evden alıp kettiler. Kün devamında tuvğanları ve advokatları bulunğan yerini bilip olamadı. Onı tek añşamğa doğru evine qaytardılar.
Qırımlı aq qorçalayıcı Lutfiye Zudiyeva Çalgozov tutulğanda nede qabaatlana aytılmadı ve advokatına telefon etmege imkân berilmedi.
Çalgozov maşinada ne içündir qırçmanen ve közleri qapalı şekilde alıp ketirilgen edi. Şunıñ içün qayda alıp ketkenlerini bilmediLutfiye Zudiyeva
– Kurtumer Çalgozov maşinada ne içündir qırçmanen ve közleri qapalı şekilde alıp ketirilgen edi. Şunıñ içün qayda alıp ketkenlerini bilmedi. O, bir qaç saat devamında quvetçilernen imayesiz edi. Onı Nariman Celâl ve ağar-qardaş Ahtemovlarnıñ davası boyunca sorğuğa çektiler. Onıñ aytqanına köre, o, dava boyunca qabaatlanğanlarnı tanımay, şunıñ içün aytacaq bir şeyi yoq edi. Kurtumer Çalgozovnıñ cep telefonı alındı ve o, bağsız qala. O, onı bu cinaiy davanen nasıl bağladılar, bilmey.
Aq qorçalayıcınıñ malümatına köre, Qırımda Nariman Celâlnıñ davası boyunca «diger insanlar da tutuldı», amma «er kes bunı açıq aytmağa istemey». Onıñ aytqanına köre, «gaz borusını patlatuv» cinaiy davasında kimligi belli olmağan şahıslar mahsus hızmetler içün «imkânlar penceresini» qaldıra. Neticede olar «Nariman Celâl ve ağa-qardaş Ahtemovlarnen qarşılaşqan er angi insannı tuta ve taqip ete bile».
Noyabr ayında Ukraina Yuqarı Radasında Nariman Celâlnıñ aq ve serbestlikleriniñ bozuluvına alâqası olğanlarğa qarşı şahsiy sanktsiyalarnı kirsetmege teklif etken qarar leyhası qayd etildi. Dört Rusiye vatandaşına qarşı sıñırlav tedbirlerini qullanmağa teklif etildi: Qırım ve Aqyardaki Rusiye FSBsiniñ idare reberi Leonid Mihaylük, Qırım ve Aqyardaki Rusiye FSBsiniñ üyken tahqiqatçısı Vitaliy Vlasov, Rusiye kontrolindeki Qırım Yuqarı mahkemesiniñ qadısı Vladimir Agin ve Aqmescit rayonınıñ Rusiye prokurorı Sergey Zaytsevge qarşı.
Bu teşebbüsniñ müelliflerinden biri, Ukraina halq deputatı, Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reis muavini Ahtem Çiygoz qarar «Magnitskiy cedveliniñ» (ğarbiy sanktsiyalarğa oğrağan Rusiye tahqiqatçıları, prokuror, bergici, qadı ve SİZO hadimleriniñ cedveli; ABD olarnı auditçi Sergey Magnitskiyniñ ölüminen alâqası bar olğanını tanıy – QA) analogı olmalı, dep ayta.
Bu cedvelde siyasiy mabüslerimizge qarşı cinaiy areketlerde iştirak etken er kes olmalAhtem Çiygoz
– Bu cedvelde siyasiy mabüslerimizge qarşı cinaiy areketlerde iştirak etken er kes olmalı. O, toldurılacaq. Biz Nariman Celâlnı qayd etemiz, çünki o, işğalciler ile küreşniñ parlaq örnegi ola. Neticede bu cedvelge bu yıllar devamında işğalcilerniñ cinayetlerinde iştirak etken çeşit seviyeli yüzlernen cinayetçi kirecek.
Ahtem Çiygoz, Yuqarı Rada yılnıñ soñuna qadar sanktsiyalar qararını qabul etip yetiştirir, dep ümüt ete. Onıñ fikirince, olarğa tek Ukraina akimiyeti degil, halqara toplulıq vekilleri de qoltutmalı.
Anğara köyündeki «gaz borusında diversiya» davası
Sentâbrniñ 3-4-nde Qırımda Rusiye quvetçileri tintüvler keçirip, beş insannı tuttı. Olar arasında qırımtatar siyasetçisi ve faali Nariman Celâl bar. Eki doğmuş qardaşlar Aziz ve Asan Ahtemovlar eki ayğa apiske alındı, Azizniñ babası Eskender Ahtemov 10 künge apiske alındı. Asan Ahtemovnıñ qardaşı Arsen 15 künge apiske alındı. Kreml kontrolindeki Kiyev rayon mahkemesi qırımtatar siyasetçisi ve faali Nariman Celâlnı eki ayğa – noyabrniñ 4-ne qadar apiske aldı. Nariman Celâl bütün qabaatlavlarnı inkâr ete.
Sentâbrniñ 7-nde TASS Rusiye malümat agentilgi Rusiye FSB-sine atfı etip, Aqmescit civarındaki Anğara (Perevalnoye) köyü yaqınlarında gaz borusında diversiya yapqanından şübheli sayılğanlar qabaatını itiraf etkenler, dep bildirdi. FSB yayınlağan videoda eki ekrek kimden talimat alğanlarını ve Anğara köyünde gaz borusınıñ patlatılmasını nasıl teşkil etkenlerini tafsilâtlı aytıp berdi.
FSB, diversiyanı Ukraina Mudafaa nazirliginiñ Baş istihbarat idaresi teşkil etti, dep israr ete.
Ukraina Mudafaa nazirliginiñ baş istihbarat idaresi Rusiye FSBsiniñ qabaatlavını «bir maqsadı olğan provokatsiya» olaraq köre.
Ukraina akimiyeti qırımtatar faalleriniñ tutuluvı ve apiske alınuvını avgustnıñ 23-nde Kyivde keçirilgen «Qırım platformasınıñ» sammitinen bağlay.
Ukraina ombudsmanı Lüdmila Denisova Qırımda insanlarnıñ apiske alınması sebebinden BM İnsan aqları Yuqarı komissarı Michelle Bacheletke muracaat etti.
Sentâbrniñ 3-4-nde Qırımdaki faallerniñ evlerinde keçirilgen tintüvler ve tutuvlardan soñ Qırım Muhtar Cumhuriyeti ve Aqyar prokuraturası cinaiy tahqiqat başlattı.
