«Qırım birdemligi» Qırım aq qorçalayıcı birleşmesiniñ malümatına köre, aq qorçalayıcılarnıñ aytqanına köre, siyasiy sebeplerden taqip etilgen qırımlı siyasiy mabüslerniñ tahminen 80 fayızı Rusiye apishanelerine sürgün etildi. 190-dan 150 – Rusiye apishanelerine avuştırılğan qırımlı siyasiy mabüslerniñ sayısı. Bazıları Qırım yarımadasından 600 kilometr, digerleri 5 biñ kilometr mesafede tutula. Qırımlılar siyasiy sebeplerden taqip etilgen maddeler ağır cinayetlernen bağlı, olarnıñ cezaları koloniyada degil, apishanede qalmağa üküm ete. Rusiye akimiyeti Qırımda böyle maddelerge istinaden mahküm etilgenler içün apishaneler yoq, dep bildire.
Terrorizm, casuslıq, devlet hainligi – Rusiye Federatsiyası Ceza Kodeksiniñ bu maddelerniñ qabaatlavı qırımlı mabüslerniñ Rusiyede ceza çekmesini kefil ete, dep bildire «Qırım birdemliginiñ» koordinatorı Lutfiye Zudiyeva. Qırımda 600 kilometrde bulunğan Rostov-na-Donu apishanesi ola bile, yarımadadan 5 biñ kilometr mesafede olğan Krasnoyarsk ülkesindeki apishane de ola bile.
«Rusiye Federatsiyasında tek 8 apishane bar. Qalğan penitentsiar müessiseleri – umumiy rejim koloniyaları. Amma çoqusı qırımlı şaraitleri eñ sert, eñ keskin olğan apishanelerge tüşe. Bu apishaneler Qırım tışında buluna. Ükümler çıqarılğanda bu müessiselerge avuştırıla ve Qırımğa qaytmaylar», – dep tarif etti Qırım.Aqiqat Radiosınıñ yayınında Lutfiye Zudiyeva.
Bu apishanelerniñ şaraitleri pek sert: yollanma sayısı, ağırlığı, körüşüv sayısı ve telefon subetleri sıñırlı. Mabüslerniñ aqları ciddiy seviyede sıñırlana, dep ayta Lutfiye Zudiyeva.
Ükümden soñ bulunğan informatsion ve fizik izolâtsiya olaLutfiye Zudiyeva
«Bizim fikirimizce, bunı aselet yapalar. Evlerinde yapılğan tintüvlerden başlap olğan basqınıñ devamıdır. Ükümden soñ bulunğan informatsion ve fizik izolâtsiya ola. İnsan yarımadada olğanda alğan yardımnı is etip olamağan ve evden uzaq olğan şaraitlerde onı ardı-sıra boysundırmaq içün yapıla», – dep tüşüne aq qorçalayıcı.
Halqara gumanitar uquq işğal etilgen topraqlardan vatandaşlarnıñ işğalci memleketke sürgün etilüvini yasaqlamaqta, dep tarif ete ZMINA İnsan aqları merkeziniñ leyha reberi Viktoriya Nesterenko. Rusiye ise Qırımda mahküm etilgenlerni onıñ vatandaşları olaraq köre, çünki çoqusınıñ Rusiye pasportı bar. Amma Rusiye akimiyeti vatandaşlıq almağa zorlay, bu da halqara qanunlarnıñ bozuluvı ola, dep ayta Viktoriya Nesterenko.
Bu taqip sistemasıdır. Davalarnıñ ekseriyeti uydurıldıViktoriya Nesterenko
«Bu taqip sistemasıdır. Davalarnıñ ekseriyeti uydurıldı. İnsanlarnı siyasiy ya da diniy baqışları sebebinden taqip eteler. Siyasiy taqip yapıla. Sahte davalar, tamır halqqa qarşı basqı – qırımtatarlar ve Ukrayınağa qoltutqanlar taqip etile. Mence, Qırımnıñ işğalci akimiyeti ve Rusiye akimiyetiniñ yapqanlarında bir sebep bar. Bir taraftan – sürgünlikke zorlav. Olğan şaraitlerde insanlar ketmege mecbur ya da olarnı böyle vastalarnen çıqaralar», – dep añlata Viktoriya Nesterenko qırımlılarnıñ Rusiye apishanelerine avuştırılğanını izaatlap.
Qırımtatar resurs merkeziniñ malümatına köre, bu yıl Qırımdan Rusiyege 67 siyasiy mabüs etap etildi. 59-ı – qırımtatarı. Bıltır olarnıñ sayısı 26 insan edi. 2021 senesi – 37 ve 2020 senesi – 70.
«Olarnı bir maqsadnen, siyasiy sebeplerden çıqaralar, dep tüşünem, halq apishaneler ögünde aktsiyalar keçirmesin, yaqınları ve tuvğanlarınen bağları zorlaşsın dep», – dep eminliknen ayta Qırımtatar resurs merkeziniñ idare yolbaşçısı Eskender Bariyev.
Rusiye ile cenk esirlerini deñişüv olsa, siyasiy mabüslerni azat etüv esnası büyük istilâ başlağan soñ toqtatıldı, dep qayd ete aq qorçalayıcılar. Amma tırışmağa da kerekmey demek degil, dep ayta Eskender Bariyev. Qırımtatar resurs merkezinde «Atalıq» informatsion kampaniyası devam ete – siyasiy mabüslerniñ vaziyetini taqip etecek siyasetçiler, Avropa ve dünya deputatları qıdırıla. Siyasiy mabüslerni azat etüv esnası da yañıdan başlar, dep ümüt eteler.
Putinniñ Türkiyede menfaatları bar, Erdoğannen bağları bar, şunıñ içün Erdoğan yardım etip olur, dep ümüt etemizEskender Bariyev
«Meselâ, yaqında indoneziyalılarnen laf ettik. İndoneziyanıñ Rusiye ile munasebetleri bar. Malayziyalılarnen de. Türkiyenen laf etmege devam etemiz. Amma Türkiyeniñ vaziyeti zor», – dep ayta Eskender Bariyev.
«Azov» vekilleri cenk bitkenine qadar Türkiyede qalacaq şartınen azat etilip evge qaytqan soñ Putinniñ Erdoğanğa canı ağırdı ve siyasiy mabüsler meselesini Erdoğannen muzakere etmege istemey. Amma Putinniñ Türkiyede menfaatları bar, Erdoğannen bağları bar, şunıñ içün Erdoğan yardım etip olur, dep ümüt etemiz», – dep añlata Türkiye ile muzakereleriniñ qıyınlıqlarını Eskender Bariyev.
Aq qorçalayıcılar bir şeyni qayd ete – siyasiy mabüslerni azat etüv esnasınıñ yañıdan başlamasına ümütniñ peyda olması içün temeller olmalı. Rusiye bu esaslarnı körmemezlikke uramamalı. Meselâ, Rusiye akimiyeti yerine ketirmege mecbur olacaq halqara mahkeme ve qurulışlarnıñ qararları olmalı, dep ayta Bariyev.
Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnı küzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://d1ug5n8f9xpr1h.cloudfront.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.
Rusiye apsinde tutulğan qırımlılar
2014 senesi baarde Qırımnıñ Rusiye işğalinden soñ yarımadada Rusiye quvetçileri mustaqil jurnalist, vatandaş faalleri, qırımtatar milliy areketiniñ faalleri, Qırımtatar Milliy Meclisiniñ azaları ve Rusiyede yasaqlanğan «Hizb ut-Tahrir» ve «Tebliğ Cemaatı» teşkilâtlarınen alâqaları bar olğanından şübheli sayılğan insanlarnı apiske alıp başladı.
Ukraina Yuqarı Radasınıñ İnsan aqları vekâletlisi Lüdmila Denisovanıñ kâtibiyeti 2020 senesi noyabr ayında Rusiye tarafından siyasiy sebeplerden taqip etilgen insanlarnıñ sayısı 130 ola, dep bildirgen edi.
Qırım aq qorçalayıcı gruppasınıñ malümatına köre, 2020 senesi oktâbr ayınıñ soñuna qadar eñ az 110 kişi Qırımda siyasiy sebepli ya da diniy cinaiy taqipler çerçivesinde azatlıqtan marum etildi.
Siyasiy mabüslerge qol tutuv programmasınıñ reberi, «Memorial» aq qorçalayıcı merkeziniñ şura azası Sergey Davidisniñ bildirgenine köre, merkezleriniñ cedvelinde 315 insan bar, 59-ı – qırımtatarıdır.
Aq qorçalayıcılar ve advokatlar bu cinaiy davalarnı siyasiy, milliy ya da diniy sebeplerden taqip dep adlandıra. Rusiye akimiyeti bu sebeplerni inkâr ete.
