KIYİV — Ukrayina paytahtında VDNH territoriyasında "Knıjkova krayina" ilk edebiyat festivali aprelniñ soñunda alıcılar, oquyıcılar, yazıcılar ve tenqitçiler, professionallar ve edebiyat ve yazılı söz sevdacılarınıñ büyük faalligi ile keçti. 68 biñden ziyade insan iştirak etecegi aqqında bildirildi. Tedbir kösterdi ki, Ukrayinada qıyın cenk vaqtına ve bir qaç edebiy ve kitap festivali ve yarmalığınıñ keçirilmesine baqmadan, edebiyatqa talap tolusınen qanaatlendirilmey.
Sentâbr 26-29 künleri Kıyivde ekinci, daa büyük "Knıjkova krayina" festivali olıp keçti. Birinci tedbirge baqqanda onıñ teşkilâtçıları tematik yönelişlerniñ, tedbirlerniñ, neşriyatlarnıñ, yazıcı ve jurnalistlerniñ, blogerlerniñ ve kitap edebiyatınıñ diger erbaplarınıñ sayısını arttırdı.
"Knıjkova krayina"nıñ tesisçisi Yevğen Muşkin, birinci tedbirniñ "büyük destek ve müsbet qıymet kesüv" alğanını bildirdi.
"Ukrayinalılar tarafından keyfiyetli ve meraqlı kitap tedbirlerine büyük istek bar, biz onı memnünliknen qarşılamağa azırmız. Festivalniñ vazifesi mümkün olğanı qadar çoq insannı oquşqa celp etmek, aynı zamanda bunı meraqlı vaqialar, faaliyetler ve hususiy müit sayesinde yapmaq", — dep bildirdi Muşkin.
Ekinci festival birinci festivalden daa çoq kütleviylik ve çeşitliknen farqlana edi. Birinci festivalde kiosklar esasen pavilyonlarda yerleştirilgen olsa, şimdi olar anda yerleşip olamadı ve pavilyonlardan ğayrı, VDNX merkeziy territoriyasını, çeşme etrafındaki azbarlarnı ve onıñ aleyalarını qaplap aldı.
Bu insan aylanuvı dört kün devamında saba-aqşam devam etti. Ziyaretçilerniñ qolaylığı içün kitap oquma zonaları açıldı.
Teşkilâtçılarnıñ aytqanına köre, bu sefer festivalde üç yañı yöneliş peyda olğan.
"Kino ve edebiyat" programması, müellifler ve neşriyat ve kino sanayısı temsilcileri arasında muzakere panelleri, kinoscenariylerniñ yaratılması ve eserlerniñ ekranlaştırılması boyunca ustalıq dersleridir. Programmanıñ ayrı bir qısmı, "Medeniy desant" destegi ile #FRONTMEN arbiy ve veteranlarnıñ icadiy temsil etilmesi yönelişi edi. Bu, Rusiye-Ukrayina cenkiniñ iştirakçileri ile körüşüvler, taqdimler ve diger tedbirler.
Bundan da ğayrı, "Fentezi ve horror" tematik yönelişi de qoşuldı, debütantlarnıñ ve belli müelliflerniñ çıqışları, performanslar, kvestler, interaktiv tedbirler keçirildi.
Festival, ziyaretçilerniñ sevgen eski bala ve tasil zonalarını saqlap qaldı ve eyileştirdi. Eñ kiçik ziyaretçiler içün, ana-babalar balalarını anda qaldırıp, kitap dünyasına raattan dalıp ketmek içün, nezaret etilip baqılğan mahsus bala yerleri yaratıldı.
"Biz birinci festivalden alınğan fikirlerni diqqatnen ögrendik ve ziyaretçilerimizniñ isteklerine köre inkişaf etecekmiz. Bu sefer formatlarnıñ çoqusını saqlap, oquyıcılarımızğa meraqlı ola bilecek yañı yöneliş ve programmalarnı qoşamız. Bütün bular, bu dört künni mında ve şimdiki vaqıtta keçirip, fikirdeşlernen vaqıt keçirip, ilham berici şeyler yapmaq içün yer yaratmaq içün", — dep qayd ete festivalniñ idarecisi Lüdmila Fıt.
Festivalniñ soñki kününde teşkilâtçılar kitap blogerleri yarışınıñ ğalip kitabını ilân ettiler. Qıtay-amerikalı yazıcı Rebekka Kvannıñ ırqçılıq, medeniy saipleştirüv ve kenselling mevzularına bağışlanğan "Jovtolika" romanı ğalebe qazandı. Mahsus mukâfat Valeryan Pidmoğilnıynıñ "Kiçik drama" romanına berildi, oquyıcılarnıñ sevgisiniñ mukâfatı ise Anastasiya Levkovanıñ "Perekopnıñ arqasında topraq bar" romanına berildi.
Söz sırası, Anastasiya Leskovanıñ bu kitabınıñ büyük populârlığı, Qırım mevzusı festival musafirleri ve iştirakçileri arasında büyük meraq köstergenini köstere. Tasavur eteyik ki, ziyaretçiler arasında Qırım aqqında yañı bir şey almaq maqsadınen festivalge kelgen büyük bir gruppa bar. Teessüf ki, bu meraqnıñ qanaatlendirüvi mümkün degil. Anastasiya Lövkovanıñ kitabı yañı degil, o endi bir çoq festival ve yarmalıqlarnıñ iştirakçisidir, Svetlana Taratorinanıñ "Dim soli" kitabı da öyle.
Qırım boyunca olğan suallerni bergen kiosklarnıñ çoqusını ziyaret etüv bu cedvelni çoq arttırmay. Galina Litovçenkonıñ "Zona baçennâ" kitabı da bar, bular şiirlerniñ, şu cümleden qırımtatar şaireleriniñ tercimeleridir.
"Ğeneral Petro Ğrığorenko" adlı kitap bar, o, Ukrayina Helsinki gruppasınıñ tarihını ve qırımtatarlarnıñ büyük dostu olğan bu adamnıñ ayatını daa da teren bilmek istegenlerni meraqlandıracaq.
Festivalde Kitap Qalesi cemaat teşkilâtınıñ tesisçileri Sofiya Ostrozka ve Cemile Ablâkimovanen körüştik, onıñ maqsadı kitap neşir etüv ve qırımtatar edebiyatını inkişaf etmektir.
Qızlar yönelişniñ vaziyetinden memnün degiller. Festivalde bu tilde iç bir kitap tapılmadı, qırımtatar müellifleriniñ bediiy kitapları yoq, ve umumen yarımada aqqında kitaplar az. Kitap Qalesi, nevbetteki festivalge qadar teşkilâtçılar Qırım mevzusını ve Qırım aqqında kitaplarnı ayrı yönelişke ayırıp olurlar, dep ümüt ete.
"Qırım, onıñ tarihı, milletleri aqqında kitaplar bazarınıñ qıtlığından umumiy memnünsizlikten teşkilâtımıznıñ ğayesi doğdı, onıñ çerçivesinde bu yönelişte edebiyat ve kitap basımınıñ inkişafına yardım etmege tırışamız. Qırımtatar tili UNESCO komissiyası tarafından telüke astında olğan tiller sırasına kirsetilgeni sır degil, bu ise onıñ saqlanuvı ve inkişafına eki qat diqqatnı talap ete. Etrafımızdaki ziyalılarnıñ fikirlerini içtimaiy tedqiq etkenimde, böyle ğayretlerge bir çoq oca, jurnalist, umumen medeniyet adamları qol tutmağa azır olğanını kördim", — dep tarif ete Sofiya Ostrozka.
"Bu maqsat halqımız içün pek müimdir, çünki tilge telüke halqnıñ özüne, onıñ kimligine telüke ola. Şunıñ içün biz, tilniñ saqlanuvı ve edebiyatnıñ inkişafı oğrunda çalışmaq içün dostlarımız ve zenaatdaşlarımıznıñ ğayretlerini birleştirmege qarar berdik. Halqımızda kitaplarğa büyük meraq bar. Lâkin milliy tilniñ işlevi esasen turmuş saasında sıñırlana. Cemiyet ayatında insanlarımız ana tilinde laf etmege mecbur degil. Bu, ana tilini saqlap qalmaq içün er bir evde ana tilinde kitaplarnıñ kritik miqdarı olması kerek olğanını köstere, soñra ise onıñ qullanuvı içtimaiy saada da tarqalacaq. 25-40 yaşlarındaki insanlarnı alsaq, birinciden, olar içün meraqlı olğan kontent çoq degil. Ekinciden, tilimiz ve edebiyatımıznıñ ilerideki inkişafı oña has latin urufatı esasında olmalı, çünki bu qarar daa 1991 senesi Ekinci Qurultay tarafından qabul etildi ve yaqında ukrayin ükümeti tarafından desteklendi...", — dep devam ete Cemile Ablâkimova.
Maliye imkânları sıñırlı olğanı içün Kitap Qalesi faaliyeti şimdilik azdır. Cemaat teşkilâtınıñ Instagramda saifesi bar, öz saytı meydanğa ketirile, neşriyat faaliyeti başlandı — internette mevcut olğan ukrayin tiline tercime etilgen qırımtatar şiiriyet cıyıntığınıñ tercimesi tizildi ve şimdi onı kütleviy şekilde neşir etmek imkânları qıdırıla. Kitap Qalesi kitap festivalleriniñ iştirakçisi olacaq ve oquyıcılarnıñ ögüne bu ve diger kitaplarnı taqdim etecek, dep ümüt eteler.
"Biz şimdi Kıyiv universitetleriniñ ocaları ve studentlerinen işbirlik tutamız, ilk evelâ Şevçenko adına universitet, em de Vernardskiy adına TMU ile, qırımtatar edebiyatınıñ eserlerini tertipke ketirmek ve olarnıñ ukrayin tiline tercimelerini teşkil etmek içün, çünki biz Qırım sıñırlarında qapalı qalmaq istemeymiz, ve edebiyatımız ve tarihımız bir çoq halqnıñ mülki olmasını isteymiz", — dep tarif ete Cemile Ablâkimova.
Bu arada "Knıjkova krayina" festivali faal inkişaf ete. Neşriyatlar ve edebiy teşkilâtlar VDNX ile semereli işbirlik yapalar.
Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnıküzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://krymrcriywdcchs.azureedge.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.
