Oktâbrniñ 7-nde Kefedeki cermay bazasında büyük yanğın şeerde yaşayışqa bayağı tesir etti. Tuman bir çoq rayondan köründi, tahliye oldı, yollar qapatılğan edi. Kefede Rusiye akimiyeti «tehnogen adise» aqqında aytsa da, memurlar sebebini öyle de aydınlatmadı. Qırımnıñ şarqındaki şeerde neler ola, dep aytıla Qırım.Aqiqatnıñ maqalesinde.
Oktâbrniñ 7-ne keçer gecesi Kefede patlavlar oldı. Qırımlılar cermay bazası tarafında qızarıntı köründi ve patlav ve büyük kalibrli silâğa oşağan patlav ve sesler eşitildi, dep bildire.
Rusiye ve Qırım saifeleri yerli cermay bazasında büyük yanğınnıñ videosını derc etti. AO «Morskoy neftânnoy terminal» – Qırımda cermay mallarınıñ miqdarına köre eñ büyügidir. Keçmişte terminal şeerniñ bücet yapqan müessisesi olıp, yerli sakinlerge iş bere ve Qırım bücet ne büyük isse qoşqan edi.
Cermay bazası ava ücümlerine çoq oğrağan edi. Amma daa evel aqibetleri o qadar büyük degil edi.
Ukrayina Silâlı quvetleriniñ Baş ştabı deñiz cermay terminalına darbe endirilgenini bildirip, bunı «Rusiyeniñ arbiy-iqtisadiy imkânlarına zarar tedbirleri» dep adlandırdı.
Rusiye kütleviy haber vastaları adiseniñ eki versiyasını ayta: birincisi – cermay bazasına raketalarnen ücüm etildi, olar da rezervuarlarğa zarar ketirdi ve yoq etti, ekincisi – cermay bazasına dronlarnen ücüm etildi (Rusiye Mudafaa nazirligi Qırımda bütün dronlar urıp tüşürildi, dep bildirdi).
Qırımnıñ Rusiye akimiyeti olıp keçken adiseniñ cenknen alâqası olğanını açıq-açıq tanımay. Cermay bazasındaki yanğınnı olar «qaza» ve «yanğın» dep adlandıra, sebepleri aytılmay. Şaat qırımlılarnı malümat bergenleri içün qorquzalar.
«Olğanlar resmiy şekilde olmadı»
Qırımnıñ Rusiye akimiyeti Kefedeki cermay bazasında yanğınnen bağlı malümatnı sıñırlamağa tırışa. Yanğın başlağanınen merkezge insan ve naqliyatnıñ keçmesi yasaqlandı. Şeerde yanğınğa yaqın soqaqlarda naqliyat areketi qapatılğan edi.
Ne de olsa, Kefe cermay bazasıda qoyu tuman farqlı köşelerden köründi. Bir çoq saife onı qayd etip aydınlattı.
Bazıları yanğın videosını açıq derc etmege razı olmay edi. Meselâ, «Tipiçnaya Feodosiya» Kefe saifesi oquyıcılarına böyle videolarnıñ aydınlatılması «artqaç olğanını tüşüngeni» içün olarnı yollamağa kerekmey.
Bazı saifeler ise kelişmegen ve tenqidiy izaatlarnı tez-tez sile.
Hatırlatamız, Qırımnıñ Rusiye akimiyeti Ukrayina Silâlı quvetleriniñ arbiy obyektlerge qarşı darbe neticelerini derc etmege yasaqlap, taqiplernen qorquza.
Böyle tsenzura oquyıcılarnıñ suallerini doğura ve açuvını çıqara, buña başını qumğa saqlamaq ıntıluvı deyler.
«Bir şey olsa – bir şey körmey, eşitmegenler. Kerçek – aqqımızda degildir», – dep yaza oquyıcı.
«Olğanlar resmiy malümatqa köre olmadı. Bütün dünya olğanlarnı bilse de», – dep cevap bere nevbetteki paylaşuvnıñ müellifi.
Tahliye ve qapatılğan yollar
Kefedeki adiseni şeerniñ Rusiye memuriyet yolbaşçısı İgor Tkaçenko «tutuşuv» dep adlandırdı. O, diger memurlar kili, sebeplerini aytmay. Kefede «munitsipal seviyede tehnogen fevqulâde vaziyet rejimi» körsetildi. Memurlardan iç biri cenknen alâqası olğanını aytmay.
Cermay bazasındaki yanğın sebebinden şeerde eki vaqtınca yerleşüv noqtası açıldı, dep bildirdi Qırımnıñ Operativ ştabı. Adise yerine yaqın yaşağan insanlar tahliye etildi. Olarnı mekteplerge yerleştirgenler, çünki oktâbrniñ 7-nde Kefeniñ bazı oquv yurtlarında dersler online keçirildi.
Bir çoq kütleviy haber vastası Kefede 300 kişi tahliye etildi, dep bildirdi. Amma İgor Tkaçenko bunı inkâr ete. Onıñ malümatına köre, saba yanğın yerine yaqın evlerde 38 insan bar edi. Aqşamğa doğru çoqusı evlerine qayttı.
Yanğın sebebinden Kefe cermay bazasında ve yaqın rayonlarda suv problemleri ola bile, dep tenbiledi «Voda Krıma» müessisesi. Hafuz (Primorskiy) qasabası, Qoran Eli (Beregovoye) köyü ve Yaqın Qamış mikrorayonında suv basımı zayıf.
Qırımdaki cermay bazasında yanğından soñ «tehnik sebeplerden» Kefe-Vladislavovka şeer treniniñ areketi vaqtınca toqtatılğan edi.
Qırımnıñ Rusiye ükümetiniñ Naqliyat nazirligi de Tavrida – Primorskiy – Beregovoye – Kefe yolunda naqliyat areketi vaqtınca sıñırlandı, dep bildirdi.
Üyleden son areket cedvelge köre başlatıldı.
Yolda peyda olğan areket meseleleri sebebinden bir çoq kişi işke keç qaldı.
«Ürmetli iş saipleri! Cermay bazasındaki adise sebebinden bazı soqaqlarda qapatılğan areket ve cemaat naqliyatı areketiniñ cedvelinde yapılğan deñişmeler neticesinde işke keç qalğan hadimlerge añlayış köstermeñizni rica etem», – dep çağırdı Kefe Rusiye memuriyetiniñ yolbaşçısı.
Oktâbrniñ 7-nde Kefede taksi fiyatları üç qat arttı, dep bildire yerli sakinler.
Qırımnı yaqıt buhranı bekleymi?
Cermay bazasında qaza aqqında haber etilgen soñ içtimaiy ağlarda Qırımnıñ yaqarlıq stantsiyalarında «benzin talonları» olacaq, dep yazıp başlağanlar. Qırımnıñ Rusiye akimiyeti bunı tez-tez inkâr etti.
Qırımda benzin ve dizel yaqıtı problemleri yoq, dep bildirdi Qırımnıñ Rusiye ükümeti.
«Yaqıt vaziyeti stabil. Yedekler Qırım ealisi ve mal taşığan ve ketirgen şahsiy qurulışlarğa yete. Monitoring er kün keçirile, vaziyet Qırım reberligi ve Rusiye Federatsiyası Energetika nazirligi tarafından kontrol etile», – dep bildirdi Qırımnıñ Rusiye ükümeti yaqıt ve energetika naziriniñ birinci muavini Vladimir Voronkin.
Onıñ aytqanına köre, Qırımnı yaqıtnen temin etüv meselesi «Qırım reberligi ve Rusiye Energetika nazirligi tarafından kontrol etile».
Akimiyet cemaatnı qasevetlenmemege çağırsa da, insanlar Qırımda olıp keçken adise sebebinden yaqıt paalılaşacaq, dep qorqa.
«Baza» Rusiye Telegram kanalınıñ malümatına köre, Kefe cermay bazasındaki yanğın neticesinde üç kişi yaralandı. Kim olğanları belli degil, soyadları aytılmay.
Resmiy malümatqa köre, yanğında yaralanğan ve can bergenler yoq.
Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnı küzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://krymrcriywdcchs.azureedge.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.
Qırımnıñ Rusiye tarafından işğal etilüvi
2014 senesi fevral ayında Qırımda işaretsiz urbada silâlı insanlar peyda oldı. Olar Qırım Yuqarı Şurası, Aqmescit ava limanı, Keriç parom keçiti, diger strategik obyektlerni zapt etip, Ukraina ordusınıñ areketlerini blok etken edi. Rusiye akimiyeti bu insanlarnıñ Rusiye ordusınıñ arbiyleri olğanını başta inkâr etken edi. Daa soñra Rusiye prezidenti Vladimir Putin bular Rusiye arbiyleri olğanını tanıdı.
2014 senesi martnıñ 16-nda Qırım ve Aqyarda yarımada statusınen bağlı dünyada tanılmağan «referendum» olıp keçti, onıñ neticesinde Rusiye Qırımnı öz terkibine aldı. Ukraina, Avropa Birligi, ABD «referendumdaki» rey neticelerini tanımadı. Rusiye prezidenti Vladimir Putin martnıñ 18-nde Qırımnıñ Rusiyege «qoşulğanını» ilân etti.
Halqara teşkilâtlar, Qırımnıñ işğali ve ilhaqını qanunsız tanıp, Rusiyeniñ areketlerini takbih ettiler. Ğarp devletleri bir sıra iqtisadiy sanktsiyalarnı qullandı. Rusiye, yarımadanı işğal etkenini inkâr etip, buña «tarihiy adaletniñ tiklenmesi», dey. Ukrainanıñ Yuqarı Radası 2014 senesi fevralniñ 20-ni, Rusiye tarafından Qırım ve Aqyarnıñ muvaqqat işğali başlağan künü olaraq resmen ilân etti.