Qırım Rusiye tarafından qanunsız bir şekilde ilhaq etilgen soñ İsmail Kurt-Umer Rusiyede bedava oqumağa razı olmayıp, Kyiv konservatoriyasını sayladı. Şimdi ise Ukrayına Silâlı Quvetleriniñ Yır ve oyun ansambliniñ solisti ola. İsmail ansamblde yekâne qırımtatarı ve musulman ola. Yır Ukrayına içün 100 mln dollar gumanitar yardım almağa nasıl yardım etti, Ukrayına Silâlı Quvetlerinde musulmanlarnıñ alı ne ve ukrayınalılar qırımtatar medeniyetinen ne içün daa çoq meraqlanıp başladı – İsmail Qırım.Aqiqatqa tarif etti.
Rusiyeniñ yarımada işğali vaqtında İsmail student edi. Genç esas Ukrayınağa ketmege qarar berdi. Ketmezden evel oña Rusiyede bedava oqumağa teklif etken ekenler.
«Aqmescitteki muzıka oquv yurtundan telefon etip, meselâ, Qazanda Qırımdan kelgen er kesni bücetke alacaqlar, dep aytqanlar. Anda kirmege teklif etkenler, imtian ya da başqa bir şey aqqında tüşünme degenler», – dep hatırlay İsmail.
Genç bunı tüşünmedi bile.
«Men Ukrayınada, doğıp ösken yerimde olmağa istey edim... Bu memleket maña çoq şey berdi, mence. Maña tasil berdi, bedava, söz sırası, er vaqıt devlet parasına oqudım. Bu menim memleketim, onı sevem, onı ürmet etem», – dep ayta İsmail.
O, Kyivge kelip, Ukrayınanıñ eñ qadimiy oquv yurtlarından birine – P.İ.Çaykovskıy Ukrayına milliy muzıka akademiyasına oqumağa kirdi.
Oquş vaqtında İsmail Ukrayına Silâlı quvetlerine qoşulmağa istedi. Böyle istekniñ sebeplerinden biri «Qırımnı alğanlar», «bütün Qırım anda (Rusiyede – QA) olmağa istegen kibi bir şey yoq edi» ve ilâhre dep ayta.
İsmail «memleketine bir şekilde yardım etmek içün» ne yapa bilecegini tüşündi. Ukrayına Silâlı quvetlerinde oña zenaatı boyunca yer tapıldı – diñlegen soñ Ukrayına Silâlı quvetleriniñ yır ve oyun ansambline solist olaraq alğanlar. Diñlegende qırımtatar yırını icra etmesini rica etkenler. İsmail «yol alğan adam aqqında» eski bir yıl sayladı.
Qırımtatarlarğa uruş marşı nege kerek
İsmail çalğı muzıkasını yazmağa seve, amma Rusiyeniñ Ukrayınağa qarşı büyük ücümi başlağan soñ bunı az yapa.
«Şimdi, meselâ, sevgi aqqında bir leyham ya da yahşı ve güzel muzıkam yoq», – dep ayta muzıkacı.
Yapqan er şeyni cenk ketken Ukrayınağa yardım etmeli, dep tüşüne İsmail. Böyle vazifelerden biri qırımtatar uruş marşınıñ yazıluvı oldı.
Cebeden arbiyler telefon etti
«Ukrayına Silâlı quvetlerinde cenkleşken qırımtatarlar pek çoq. Anda, bizim talillerimizge köre, er beşinci batalyonda qırımtatar vekilleri bar. Daa doğrusı, qırımtatar arbiyleri çoq, polkovnikten başlap adiy askerlerge qadar. Arbiy uçucımız, meselâ, bar, qırımtatarı... Büyük istilâ başlağanda cebeden arbiyler telefon etip, qırımtatar uruş marşını yapmağa rica etkenler. Olar içün bu müim edi – bizde böyle bir şey yoq», – dep ayta erkek.
İsmail bu iş qolay olmadı ve tahminen bir yıl sürdi, dep ayta. Marş sözlerini Qırımda bulunğan qırımtatarlar yazdı. Olarnıñ adlarını telükesizlik maqsadınen aydınlatmaylar. İsmail Ukrayına Silâlı quvetlerindeki işdeşlerinden marşnı icra etmege rica etti.
«Anda zafer qazanacaqmız, Qırım azat etilecek, biz kelemiz ve tabiatımız yeñilmez, qalbimiz ise ateş, dep aytıla», – dep tarif ete icracı. O, qırımtatarlarnıñ uruş marşı bar edi, amma Rusiye imperiyasınıñ basqıları ve sovetler vaqtında 1944 senesiniñ sürgünligi neticesinde yoq oldı, dep tarif ete. Şunıñ içün al-azırda bu halqınıñ yekâne uruş yırı ola.
Ukrayına Silâlı Quvetlerinde musulmanlar
2022 senesi mayıs ayında Ukrayın Silâlı quvetleriniñ Baş ştabı Oraza Bayram hayırlavını derc etti. Resmiy YouTube kanalında Ukrayına Silâlı Quvetleri arapça yırlağan videonı yükledi. Solist İsmail. O, leyhanıñ ğayeviy ilhamcısı da ola.
«2022 senesiniñ Ramazan ayı edi, büyük cenk vaqtında, ve bu ay Pashanen bir vaqıtqa keldi. Ukrayınanı, arbiylerni Pashanen hayırlamaq içün kiçik bir klip azırlağan edik. Men de oraza tutqan edim, ve musulmanlar içün de hayırlav yapa bilemiz, dep tüşündim... Bu daa çoq Muhammed peyğamberimiz içün bir dua, oña dünya ve musulmanlar tçün yapqanları içün minnetdarlıqtır», – dep tarif ete İsmail.
Ansambl İsmailge qoltuttı ve eñ qısqa müddet içinde arap sözlerini ögrendi. Bu eserniñ Ukrayına Silâlı Quvetleriniñ Baş ştabına ait resmiy platformalarda çıqqanını dünya kördi. İsmail ve ansambli aqqında Al Jazeera, CNN ve diger dünya kütleviy haber vastaları levha çıqardı.
Eñ büyük arap teleağı olğan Al Jazeeranıñ YouTube kanallarından birinde videonı üç milliondan çoq insan baqtı. Kimse böyle bir şey beklemedi.
«İzaatlarnı oqup başladım, maña şahsiy mesaclar yollap başladılar, «Rusiye bizge terrorizm, milletçi, faşist olğanıñıznı ayta, siz ise devlet seviyesinde, arbiyler, hristian memleket olıp, dünya musulmanları içün böyle ediye yapasıñız... Rusiye bunı aytıp, aqlı degil demek», – dep tarif ete İsmail.
O, Al Jazeera kanalınıñ canlı yayınında çıqışta bulunıp, «Rusiye bizge ücüm etti, cenkni biz başlatmadıq, mında raat yaşay edik» dep tarif etmege imkânı olğanını hatırlay. İleride – daa çoq.
«Yarım yıldan soñ tesaduf bir şekilde bir şey ögrendim, arap jurnalistlerinen subetleşkende maña «bu klipni yapqanda ne oldı añlaysıñızmı?» dep ayttılar. Olar maña bir misal ketirgenler, Saudiy Arabistan içün bu klip, bu leyha soñki delil oldı, ondan soñ Saudiy Arabistan Ukrayınağa 100 million dollar gumanitar yardım berdi», – dep tarif ete İsmail.
Ukrayına diplomatlarınıñ işine ilâve olaraq Ukrayına Silâlı Quvetleri ansambliniñ bu teşebbüsi «halqtan bir işaret oldı, çünki halq onı paylaşıp başladı ve levha devlet hızmetçilerine ve daa ilerige yetti». İsmailniñ aytqanına köre, Saudiy Arabistan – islâmnıñ vatanı ve anda «musulmanlarğa yardım etmek kerek» dep işanğanlarını ayta.
«Bu klip olarğa Ukrayına Silâlı Quvetlerinde musulmanlar bar ve olar şimdi küreşe ve olarğa yardım etmek kerek olğanını añlatqan», – dep tarif ete Ukrayına Silâlı Quvetleri ansambliniñ solisti.
Ukrayına Silâlı Quvetleri Baş ştabınıñ malümatına köre, şimdi Ukrayına ordusında er dördünci batalyonda musulmanlar bar.
«Doquz yıl içinde bir sefer bile Ukrayına Silâlı Quvetlerinde qırımtatarı ya da musulman olğanım içün bir zorluq çekmedim. Bir bölükke kelemiz, bizni aşatacaqlar, men, meselâ, domuz etini aşamayım. Bunı ayta edim ve bir mesele yoq edi. «Bağışla, başqa et yoq» dep aytqanları da oldı. Mahsus menim içün ketirgenleri de oldı», – dep tarif ete Kurt-Umer.
Ukrayına Silâlı Quvetleriniñ Baş ştabı ve şahsen Valeriy Zalujnıy, Ukrayına Silâlı Quvetleriniñ baş komandanı, İsmail ve ansambliniñ çıqışlarını içtimaiy ağlardaki saifelerinde sıq-sıq paylaşa. Qırımtatarlarğa resmiy seviyede kösterilgen destek de pek müim, dep ayta Kurt-Umer. Ve general Valeriy Zalujnıynıñ qırımtatar bayrağını imzalağanını hatırlay. Bu bayraqnı oña İsmailden ketirgenler. Baş komandanğa İsmail yapqan tespih de berildi. İsmail bunı «kiçik ğururı» dep adlandıra.
Qırım dağları ve Karpatlarnıñ muzıka bağı aqqında
İsmailniñ aytqanına köre, hususan 2014 senesiniñ adise-vaqialarından soñ Ukrayınada qırımtatar medeniyetine meraq arta.
«O vaqıt Qırımda Ukrayına topraq bütünligini qorumağa çıqqan yekâne halq edi dep aytmaq mümkün... Qırımtatarlar ve ukrayınler Rusiyeden pek farqlı, halqlarımız bir-birini yoq etmege, bir-biriniñ medeniyetini yoq etmege bir vaqıt tırışmadı. Bir-birimizge açlıq, sürgünlik ve ilâhre yapmadıq», – dep tarif ete İsmail Kurt-Umer.
İsmailniñ aytqanına köre, Qırım dağları ve Karpatlarnıñ muzıkası pek oşay.
«Çalğıcı olaraq buña diqqat ayıram, yani qırımtatar muzıkasını ve karpatlarnıñ muzıkasını, meselâ, Ukrayına ğarbinden diñlegende aynı seviyede oynacağım kele... Olarnıñ ruhı oşay», – dep ayta teessuratlarını arbiy.
Ev yolu
İsmail tuvğan evini sağına, amma tuvğan Qırımına qaytacağından emin, ne vaqıt olacağınen bağlı planlar qurmay.
«Deñizi, dağları, çölü olğan ayrı kiçik bir dünya. Er şeyi bar, er yeri güzel ve acayip, alelhusus», – dep ayta İsmail.
Uzun vaqıttan soñ Kyivden evge qaytqanı aqlına keldi.
«Trennen qayta edim. Hucur bir şey kibi kele bile, amma bir kereden deñiz avası kelgenini is ettim. Pecerege baqsam, Qırımdamız, amma Canköyde edik, deñiz uzaq. Dedim: «Deñizni is etem». Qomşularım ayta: «Ne deñizi? Deñizge daa ne qadar bar bilesiñmi?». Men ise is etem. Bunı daa bir kere is etmege ister edim. Er şey yerine kelgende, Qırım Ukrayınağa qaytqanda ve trenler qatnağanda men aselet trenge minip ketecem, bunı daa bir kere hatırlamaq, daa bir kere is etmek içün», – dep ayta çalğıcı. Qırım aqqında aytqan er seferinde İsmail külümsiremekte.
MALÜMAT: Ukrayınağa qarşı Rusiye silâlı ücümi 2022 senesi fevralniñ 24-nden sabadan berli devam ete. Rusiye ordusı arbiy ve vatandaş infrastrukturasınıñ esas obyektlerine avadan darbe endire, uçaq alanları, arbiy bölük, cermay bazaları, yaqıt stantsiyaları, kilse, mektep ve hastahanelerni viran ete.
Rusiye ordusı çekilgen soñ azat etilgen köy ve şeerlerde kütleviy öldürüv adiseleri aqqında belli oldı. Bazı ğarbiy liderler Rusiyeni cenk cinayetlerinde qabaatladı. Rusiye akimiyeti arbiyleriniñ öldürüvlerge alâqası bar olğanını inkâr etip, olarnı «uyduruv» dep adlandıra.
Rusiye Ukrayınağa qarşı basqıncılıq cenk alıp barğanını inkâr ete ve bunı maqsadı «askeriysizleştirüv ve denatsifikatsiya» olğan «mahsus operatsiya» dep adlandıra.
Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnı küzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://krymrcriywdcchs.azureedge.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.
