«Fikir» rubrikası, mahsus Qırım.Aqiqat içün
Ukraina prezidentiniñ matbuat kâtibi Serğiy Nıkıforov Volodımır Zelenskıy ABDde Türkiye prezidenti Recep Tayyip Erdoğan ile keçirilmesi planlaştırılğan körüşüvde Rusiye taqip etken qırımtatarlarnıñ cedvelini berecek, dep bildirdi. Erdoğan Meclis reisiniñ muavinleri Ahtem Çiygoz ve İlmi Umerovnıñ Rusiye apsinden azat etilmesi içün yardım etken edi. Şimdiki vaziyet Çiygoz ve Umerovnıñ mahkemeleri vaqtında olğanlarnen tek şartlı bir şekilde qıyaslana bile.
Eki qırımtatar lideri, mence, Rusiye mahkemesi içün bile mantıqsız olğan «cinayetlerde» qabaatlanğan edi. Rusiye qanunlarına köre Qırım Rusiye Federatsiyasınıñ bir qısmı olmağanda bile Ahtem Çiygoz qalabalıqlarnı teşkil etkeninde qabaatlandı. İlmi Umerov yarımada ilhaqını açıq şekilde qabul etmegeninde qabaatlandı.
Bir fikri olmağan közetici içün bile, eminim, ekisi de siyasiy mabüs edi. Ve bu Vladimir Putinnen olarnı azat ettirmek içün añlaşqan Recep Tayyip Erdoğan içün daa bir sebep olğandır. Söz sırası, bu azat etüvniñ tafsilâtları – daa doğrusı, o vaqıt Rusiye ve Türkiye prezidentleriniñ tam olaraq ne aqta añlaşqanları – bugünge qadar kimsege belli degil.
Nariman Celâlnıñ vaziyeti daa zor. Onı «diversiyanı» teşkil etkeninde, Ukraina mahsus hızmetleriniñ yardımınen gaz borusını patlatqanında qabaatlaylar. FSB, Celâlnen beraber tutulğan faallerniñ «itiraflarını» ala ve Rusiye devlet telekanallarında köstere. Añlaymız, Rusiye çekistleriniñ müim bir maqsadı bar – Ukrainanı «diversant devlet», Meclisni ise ekstremist olmasa, terror teşkilâtı olaraq köstermektir.
Rusiye çekistleriniñ müim bir maqsadı bar – Ukrainanı «diversant devlet», Meclisni ise ekstremist olmasa, terror teşkilâtı olaraq köstermektir
Ve, elbette, ileride nümüneviy mahkeme esnasınıñ esas mabüsini azat etmek – Rusiye-Ukraina munasebetlerinde yañı küç quvetleştirilüvini, Rusiyeniñ Ukrainağa kerçekleştire bilecek yañı istilâsını añlamaq içün yapılğan büyük oyunnı bozmaq demek. Türkiye prezidenti sentâbrniñ 29-nda Soçige barıp, Rusiye zenaatdaşınen Celâl ve diger qırımtatar faallerini azat etüvnen bağlı ilk mesleatlarını başlata bile – Türkiye içün de bu müim bir iç siyaset mevzusı olğanını unutmayıq.
Bes-belli, Putin işğal altındaki topraqta qalğan itibarlı Meclis reberlerinden soñkisine qarşı mahkeme esnasından vazgeçmeycek
Faqat azat etüv olsa bile, daa bayağı vaqıt keçer, dep tüşünem. Bes-belli, Putin işğal altındaki topraqta qalğan itibarlı Meclis reberlerinden soñkisine qarşı mahkeme esnasından vazgeçmeycek. Şübhem yoq ki, «ziyankâr ve diversantlar» üzerinde Stalin esnaslarınıñ «eñ eyi» ananelerine köre teşkil etilecek bu esnasta olmaycaq diversiya qabaatlavlarını eşitmek kerekmiz.
Ve bundan soñ Erdoğan ve Putin arasında yañı añlaşmalar içün şartlar da azır ola bile – amma olar da Türkiye prezidentiniñ Rusiye prezidentine teklif etecek şeylerine bağlı, onıñ qollarında kene Rusiye casusları olacaqmı, Putin Suriyenen bağlı yañı bir uzlaşuv isteycekmi ve ilâhre.
Çiygoz ve Umerovnıñ azat etilüvine baqsaq, Kreml başqasınıñ azatlığını ustalıqnen sata. Zapt etilgen insanlarnıñ azat etilüv imkânlarını talil etseñ, bunı daima aqılda tutmaq kerek.
«Fikir» rubrikasında ifadelengen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqta-i nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mumkün
Anğara köyündeki «gaz borusında diversiya» davası
Sentâbrniñ 3-4-nde Qırımda Rusiye quvetçileri tintüvler keçirip, beş insannı tuttı. Olar arasında qırımtatar siyasetçisi ve faali Nariman Celâl bar. Eki doğmuş qardaşlar Aziz ve Asan Ahtemovlar eki ayğa apiske alındı, Azizniñ babası Eskender Ahtemov 10 künge apiske alındı. Asan Ahtemovnıñ qardaşı Arsen 15 künge apiske alındı. Kreml kontrolindeki Kiyev rayon mahkemesi qırımtatar siyasetçisi ve faali Nariman Celâlnı eki ayğa – noyabrniñ 4-ne qadar apiske aldı. Nariman Celâl bütün qabaatlavlarnı inkâr ete.
Sentâbrniñ 7-nde TASS Rusiye malümat agentilgi Rusiye FSB-sine atfı etip, Aqmescit civarındaki Anğara (Perevalnoye) köyü yaqınlarında gaz borusında diversiya yapqanından şübheli sayılğanlar qabaatını itiraf etkenler, dep bildirdi. FSB yayınlağan videoda eki ekrek kimden talimat alğanlarını ve Anğara köyünde gaz borusınıñ patlatılmasını nasıl teşkil etkenlerini tafsilâtlı aytıp berdi.
FSB, diversiyanı Ukraina Mudafaa nazirliginiñ Baş istihbarat idaresi teşkil etti, dep israr ete.
Ukraina Mudafaa nazirliginiñ baş istihbarat idaresi Rusiye FSBsiniñ qabaatlavını «bir maqsadı olğan provokatsiya» olaraq köre.
Ukraina akimiyeti qırımtatar faalleriniñ tutuluvı ve apiske alınuvını avgustnıñ 23-nde Kyivde keçirilgen «Qırım platformasınıñ» sammitinen bağlay.
Ukraina ombudsmanı Lüdmila Denisova Qırımda insanlarnıñ apiske alınması sebebinden BM İnsan aqları Yuqarı komissarı Michelle Bacheletke muracaat etti.
Sentâbrniñ 3-4-nde Qırımdaki faallerniñ evlerinde keçirilgen tintüvler ve tutuvlardan soñ Qırım Muhtar Cumhuriyeti ve Aqyar prokuraturası cinaiy tahqiqat başlattı.
Vitaliy Portnikov, kyivli jurnalist, Qırım.Aqiqat müellifi