1944 senesi mayıs 18-20 künlerinde NKVD-NKGBniñ mahsus operatsiyası esnasında bütün qırımtatarlar Qırımdan Orta Asiya, Sibir ve Uralğa sürgün etildi (resmiy malümatqa köre, 194 111 kişi sürgün etildi). Qurultaynıñ mahsus komissiyası «Unutma» umum halq kampaniyasını keçirdi. Onıñ esnasında sürgünlikniñ şaatlarına ait 950 hatırlav toplandı. Qırım.Aqiqat bu arhivlerde yer alğan şaatlıqlarnı derc ete.
Men, Remzi Aliyev, qırımtatarım, 1927 senesi aprel 20-sinde Qırım ASSRniñ Bağçasaray rayonınıñ Qalımtay (Tenistoye) köyünde doğdım.
Sürgünlik vaqtında qorantamda: babam Veli Ali Qurt (1902 yılı doğma), anam Nuriye Aliyeva (1933 yılı doğma), men, Remzi Aliyev, qız qardaşım Nuriye Aliyeva (1933 yılı doğma), qız qardaşım Ulviye Aliyeva (1938 yılı doğma) ve oğlan qardaşım Fevzi Aliyev (1942 yılı doğma) bat edi.
Qorantamız Bağçasaray rayonınıñ Qalımtay köyünde yaşay edi. Öz donatılğan evimiz bar edi. Babam saqat edi, onıñ içün onı orduğa almağan ediler.
1944 senesi, azat etilmekten soñ, köyümizde yalıñız qadın ve balalar edi, çünki cenkniñ başında, hızmetke lâyıq bütün aqaylarnı askerlikke çağırdılar.
Uruşlar ve cenkleşüv devam ete edi. Köyümizge arbiy adamlar kelip, ordularımızğa yardım etmege rica ettiler
Men asker yaşına yaqın edim, 17 yaşında edim. Köyümiz Aqyarnıñ yanında yerleşken. Nemseler bir ay tirene edi, uruşlar ve cenkleşüv devam ete edi. Köyümizge arbiy adamlar kelip, ordularımızğa yardım etmege rica ettiler. Biz, yaşlar, askerlernen beraber 12 kilometr uzaqlığında olğan Qaçı köyünece bardıq, anda sabıq Qaçı avia mektebinde qırıcı uçaqlarımız yerleşken edi.
Nemselerniñ qırıcı uçaqları – «messerşmitler» – aman-aman er kün aerodromımızğa ücüm etip, küçük avia bombalarını ata edi. Bomba parçalarından uçaqlarımızğa zarar olmasın dep, biz, askerlernen beraber er uçaq içün qorucı divar qura edi ve mermi çuqurlarını tegizley edik. Bundan ğayrı, nemse artilleriyası, aerodromğa er yarım saat birer snarâd ata edi. Kimerleri uzaqça uçıp kete edi, kimerleri bizge tiymey edi, amma yetken soyları da ola edi. Uçaqlarımızğa köterilmege keder etmesin dep, balaban mermi çuqurlarını tegizley edik.
Askerler, öz arbiy qısımlarında qayd etilgen edi, bizni ise bir yerde qayd etmegen ediler: kimi elâk oldı, kimi sağ qaldı - tasdıqlap olamazsız
Bir snarâd aerodromnıñ tam ortasına tüşti ve patlamadı, bizge onı andan alıp ketmege buyurdılar. Biz onı qazıp çıqardıq, o ağır ve sıcaq edi. 5-6 adam onı zornen qum ile arabağa yükledi ve aerodromnıñ tışına alıp çıqtı. Biz askerlernen beraber sabadan aqşamğace çalışa edik, aerodromda geceley edik. Böylece aman-aman bir ay işledik. Askerlerimizniñ çoqu yaralandı ve elâk oldı. Olar, öz arbiy qısımlarında qayd etilgen edi, bizni ise bir yerde qayd etmegen ediler: kimi elâk oldı, kimi sağ qaldı – tasdıqlap olamazsız. Tek yaralanıp hastahanege tüşken yigitlerimizge kerekli vesiqa berilgen edi.
Aqlımda bar, Özbekistanda yaşağanda, qırımtatarca «Lenin bayrağı» gazetasına yazıla edim. Bir sefer oquğan edim, mennen beraber bu operatsiyalarda iştirak etken adam, onıñ soyadı Kudusov, yaralanğan edi, amma oña, adaşıp, Kutuzov adına vesiqa berilgen. O, Andican vilâyetiniñ Hociabad sovhozında yaşay edi. Şimdi ise sağmı-yoqmı ve qayda yaşağanını bilmeyim. Aqyarnıñ azat etilmesinden soñ bizni, sağ qalğanlarnı, evge yiberdiler.
Küçük balalı qadınlarnıñ aqayları cebbede edi. Böyle adamlar pek çekişti. Aman-aman qorantalarınen keçine edi
Evge qaytqanımdan soñ üçünci künü sürgünlikke oğradım. Köyde dağ töpesinde tezyalı pulemöt qoyulğanını köre edim. Qorantamızda büyüklerden men, babam ve anam edi, birer çuval bir şey alıp oldıq. Qomşularımıznıñ arasında qartlar, balalı qadınlar edi, qartlarnıñ oğullarını 1939 ve 1940 seneleri askerlikke çağırdılar, episi ğarbiy sıñırda hızmet ete edi. Cenkniñ başından berli olar içün bir haber olmadı, mektüpler bile kelmey edi. Küçük balalı qadınlarnıñ aqayları cebbede edi. Böyle adamlar pek çekişti. Aman-aman qorantalarınen keçine edi, kimseniñ yardım etmege çaresi yoq edi.
Bizim qorantamız sürgünlikte Özbekistanğa, Samarqand vilâyetine, Gallâaral rayonına, Koytaş maden ocağına tüşken edi. Evler yoq edi, sürgünlikniñ birinci yıllarında adamlarnıñ episi zeminliklerde, dayanılmaycaq şaraitte yaşay edi. Bunıñ tesvir etmesiniñ çaresi yoq. Çalışıp olğanlar ocaqlarda işley ed, böylece açlıqtan qurtarılıp oldılar.
Men şahtağa çalışmağa kettim, anda 44 yıl işlep çıqtım. Devler mukâfatlarım bar. İste, böylece, canımnı qurtarıp oldım. Şimdi Aqmescit rayonında, Sarabuz köyünde yaşayım.
(2009 senesi oktâbrniñ 28-nde yazılğan hatırlav)
Neşirge Qırım tarihçısı, Qurultaynıñ qırımtatar halqınıñ genotsidini ögrenüv ve onuñ neticelerine qarşı çareler körüv boyunca mahsus komissiya reisiniñ muavini Elvedin Çubarov azırladı
