Ukraina Yuqarı Radasınıñ insan aqları vekâletlisi Lüdmila Denisova oktâbr ayında Rusiye Ombudsmeni Tatyana Moskalkovağa 2014 senesinden berli işğal altında olğan Qırımğa barıp kelmesini teşkil etilmesi içün resmiy mektüp yollağanını bildirdi.
"Vatandaşlarımız bulunğan apishanelerni yoqlamağa, tutuv şaraitini teşkermege ister edim. Çünki ozü mabüsler, olarnıñ tuvğanları ya da advokatları bizge telefon etip yaramay şarait, tibbiy yardım kösterilmegeni, ilâclar berilmegeni aqqında aytalar, soñra Moskalkova hanım ise Avropa Şurası Parlament Assambleyasında insan aqları komitetiniñ oturışında er şey yahşı – bu "beş yıldız ile musafirhane", vekâletli (Ukraina insan aqları vekâletlisi - QA) kelip yoqlay bile, dey. Men bu aqqımdan faydalanmaq isteyim. Men oña muracaat ettim ve dedim: "Siz öyle dediñiz, ya ne içün men alâ daa barıp olamayım? Böyle bir barıp kelüvni teşkil etkeniñizni isteyim", - aytıp berdi Qırım.Aqiqatqa Denisova.
Denisovanıñ aytqanına köre, o, daa Qırım sakinleri işğal şaraitinde nasıl yaşağanlarını körmege ister edi. Amma Moskalkovadan cevap alâ daa yoq eken.
Oktâbrde Ukraina Yuqarı Radasınıñ İnsan aqları vekâletlisi Lüdmila Denisova PACE musaviylik ve ayırımsızlıq meseleleri komitetinde çıqışta bulunıp, Rusiye işğal etilgen Qırımda qırımtatarlarnıñ aqlarına riayet etmey, tamır ealini ayırımğa oğrata, dep bildirdi.
Rusiyeniñ insan aqları vekâletlisi Tatyana Moskalkova PACE komitetiniñ online körüşüvi vaqtında işğal etilgen Qırımda "milletlerara ve dinlerara birlik" bar ve tamır halqqa yardım etile, dep ayttı.
İyül ayında BMT insan aqları Yuqarı komissarı Mişel Baçelet Qırımda insan aqları vaziyeti aqqında maruzanı taqdim etip, yarımadada iskenceler ve söz serbestligi sıñırlavı devam etkenini bildirdi.
2014 senesi fevral ayında Qırımda işaretsiz urbada silâlı insanlar peyda oldı. Olar Qırım Yuqarı Şurası, Aqmescit ava limanı, Keriç parom keçiti, diger strategik obyektlerni zapt etip, Ukraina ordusınıñ areketlerini blok etken edi. Rusiye akimiyeti bu insanlarnıñ Rusiye ordusınıñ arbiyleri olğanını başta inkâr etken edi. Daa soñra Rusiye prezidenti Vladimir Putin bular Rusiye arbiyleri olğanını tanıdı.
2014 senesi martnıñ 16-nda Qırım ve Aqyarda yarımada statusınen bağlı dünyada tanılmağan "referendum" olıp keçti, onıñ neticesinde Rusiye Qırımnı öz terkibine aldı. Ukraina, Avropa Birligi, ABD "referendumdaki" rey neticelerini tanımadı. Rusiye prezidenti Vladimir Putin martnıñ 18-nde Qırımnıñ Rusiyege "qoşulğanını" ilân etti.
Halqara teşkilâtlar, Qırımnıñ işğali ve ilhaqını qanunsız tanıp, Rusiyeniñ areketlerini takbih ettiler. Ğarp devletleri bir sıra iqtisadiy sanktsiyalarnı qullandı. Rusiye, yarımadanı işğal etkenini inkâr etip, buña "tarihiy adaletniñ tiklenmesi", dey. Ukrainanıñ Yuqarı Radası 2014 senesi fevralniñ 20-ni, Rusiye tarafından Qırım ve Aqyarnıñ muvaqqat işğali başlağan künü olaraq resmen ilân etti.
