Qırımlılar Celâl ve ağa-qardaş Ahtemovlar: sert bir üküm ve mahkeme ögünde kütleviy tutuvlar

Rusiyeniñ Soçi şeerinde umumiy yurisdiktsiyanıñ üçünci istinaf mahkemesi Nariman Celâl ve ağa-qardaş Ahtemovlarnı azatlıqtan marum etüv müddetlerini deñiştirmedi. Amma cezanı sertleştirdi, mabüslerni ilk üç yılını apishanede, qalğanını sert rejimli koloniyada qalmağa mecbur etti. Oturışuv eki kün devam etti – cumaaqşamı künü iyülniñ 27-nden cuma künü iyülniñ 28-ne qadar ve mabüslerniñ yaqınları, faal ve vatandaş jurnalistleri kütleviy şekilde apiske alındı. Bu aqta alıp barıcı Sergey Mokruşin Qırım.Aqiqat Radiosınıñ yayınında «Gratı» mahkeme jurnalistikasınıñ muarriri Anton Naumlük ve advokat Nikolay Polozovnen laf etti.

İyülniñ 27-nde şikâyet arizasınıñ baqılğan ilk künü Rusiye polis hadimleri Aqmescitte Rusiye akimiyetiniñ kontroli altındaki Qırım Yuqarı mahkemesiniñ binası ögünde 13 insannı tuttı. Tutulğanlar arasında – Nariman Celâlnıñ ve ağa-qardaş Asan ve Aziz Ahtemovlarnıñ soy-sopları, «Qırım birdemligi» aq qorçalayıcı birleşmesiniñ eki jurnalisti. Rusiye kontrolindeki Aqmescitniñ Jeleznodorojnıy rayon mahkemesi vatandaş jurnalisti Kulamet İbraimovnı beş künge apiske aldı, tutulğan üç kişige 12 biñden 15 biñ rublege qadar para cezaları berildi.

İnsanlar vatandaşlarnıñ raat keçmesine keder etken qanunsız toplaşuvda qabaatlandı. Para cezasını alğanlar arasında «Gratı» mahkeme jurnalistikası neşiriniñ jurnalisti Lutfiye Zudiyeva de bar. O, tutulğanını qanunsız ve siyasiy sebepli dep adlandırdı.

«Qırımdaki adise-vaqialarnı tarafsız aydınlatmağa istegen er bir jurnalistni böyle bir tutuv bekleydir, siyasiy sebepli. Ne de olsa, polis hadimleriniñ areketlerini tutuv vaqtından başlap mahkemege alıp ketkenlerine qadar, polis bölüginde olğan adiselerni qanunsız dep sayam, maña aytılğan uquq bozuvınıñ ise maña iç bir alâqası yoq», – dep bildirdi jurnalist.

Mahkeme oturışuvında Lutfiye Zudiyeva Aqmescit rayonınıñ Anğara qasabasındaki «gaz borusında diversiya davasında» şikâyet arizası nasıl baqılğanına dair malümat azırlamaq içün keldi. Rusiye uquq qoruyıcıları diversiya azırlanuvı ve gaz borusını patlatuvda Qırımtatar Milliy Meclisi reisiniñ birinci muavini Nariman Celâl ve eki doğmuş qardaşlar Asan ve Aziz Ahtemovlarnı qabaatladı.

• 2022 senesi sentâbrniñ 21-nde Rusiye kontrolindeki Qırım Yuqarı mahkemesi Nariman Celâlnı 17 yıl sert rejimli koloniyada qalmasına üküm etti, 700 biñ ruble para cezasını berdi ve azatlığını 1,5 yılğa sıñırladı.
• Asan Ahtemov 15 yıl sert rejimli koloniyada qalmasına üküm etildi, 500 biñ ruble para cezasını aldı ve azatlığı bir yılğa sıñırlandı.
• Aziz Ahtemov 13 yıl sert rejimli koloniyada qalmasına üküm etildi, 500 biñ ruble para cezasını aldı ve azatlığı bir yılğa sıñırlandı.

Lutfiye Zudiyeva esnasnı tarafsız aydınlatmaq içün mahkemege kelmek müim edi, dep tüşündi.

«O qadar basqı yapılğanına, jurnalistika, aq qorçalayıcılıq, faallik ve atta Qırımdaki advokatura temizlengenine baqmadan, işimizni devam ettirecekmiz. Mahkeme binalarına kelecekmiz, bu oturışuvlar aqqında yazacaqmız, bu ikâyelerni tarif etecekmiz, çünki adalet ceetinden, yüreklerimiz tolu ğaye qıymetleri ceetinden bu müim, dep tüşünemiz», – dep bildirdi Lutfiye Zudiyeva.

Rusiye uquq qoruyıcılar qabaatlanğanlarnıñ soy-sopları, «Qırım birdemliginiñ» faalleri ve Ukrayına ve halqara kütleviy haber vastaları içün malümat azırlağan jurnalistlerni tuta, dep ayta «Gratı» mahkeme jurnalistikası neşiriniñ muarriri Anton Naumlük.

«Polis hadimleri, ileride ise mahkeme Lutfiye Zudiyeva muarririyetniñ vazifesinen çalışqanını yahşı bile edi, neşirimiz içün Nariman Celâl ve ağa-qardaş Ahtemovlarnıñ uzun taqip ikâyesinde bir noqta qoymaq kerek edi, tizilgen protokolda bu qanunsız toplaşuvda ileride adise-vaqialarnı kütleviy haber vastalarında aydınlatmaq içün iştirak etti, dep aytıldı. Böyle yazdılar – anda çalışmağa kelgen jurnalistni tuttıq, onı şu sebepten mahkemege ketirip, 12 biñ ruble para cezasını berdi», – dep tarif etti Anton Naumlük.

Bu vaziyette bir kere para cezası berilse, tekrar memuriy protokol daa beter aqibetlerge ketire bile, dep ayta Anton Naumlük. Bu sefer beş künge apiske alınğan Kulamet İbraimov kibi, yılda ekinci kere tutula. İlk memuriy protokol yanvar ayında tizilgen edi, o vaqıt «Qırım birdemligi» içün Hizb ut-Tahrirniñ Qurman gruppası davası boyunca istinaf oturışuvını aydınlatmağa kelgen edi.

«Ukrayına milliy jurnalistler birliginiñ malümatına köre, cinaiy qabaatlavlar boyunca taqip etilgen ve büyük apis cezalarına üküm etilgenlerden 12 insan, hususan Hizb ut-Tahrir davalarınıñ mabüsleri, – vatandaş jurnalistleridir. On eki kişi Qırımdaki adise-vaqialarnı aydınlattı ve büyük apis cezalarına üküm etildi. Olarnı unutmağa mümkün degil, olar aqqında er vaqıt aytmaq kerek, bir para cezası olsa bile, bir qaç saat tutulsa bile, bir şey olmadı kibi yapılmamalı. Bu büyük bir problemniñ ve büyük belânıñ bir parçası, işğalci akimiyet jurnalistlerni sert taqip etip, Qırımdan malümat kelişini qapata», – dep qayd etti Naumlük.

Rusiye uquq qoruyıcıları mahkeme oturışuvlarına kelgen insanlarnı telüke yapqanları içün tutmay. Rusiye akimiyeti siyasiy mabüslerge qoltutqan ve işğalni qabul etmegenlerni qorquzmağa tırışa, dep tüşüne advokat Nikolay Polozov.

«Bu insanlarnıñ örneginde (Rusiye akimiyeti – QA) faal olsañız ya da, Allah saqlasın, birine qoltutsañız, mahkemelerge kelseñiz, sizge qarşı repressiv tedbirler yapılacağını köstere. Yani işğal etilgen Qırımda bu qorqu ve ögrenilgen yardımsızlıq müiti saçıla», – dep ayta Nikolay Polozov.

Nariman Celâl ve Asan ve Aziz Ahtemovlarnıñ ükmüne qarşı itiraz arizasını umumiy yurisdiktsiyanıñ Üçünci istinaf mahkemesi iyülniñ 20-nde baqacaq edi. Amma mahkeme mabüsler bir qaç ay devamında bergen şikâyet ilâvelerini bütün esnas iştirakçilerine tanıtmağan eken, dep tarif ete Nikolay Polozov.

«Yani Nariman, Asan ve Aziz, olarnıñ imayecileri dava malümatlarını diqqatlı ögrenip, mahkeme oturışuvlarınıñ protokolları, ses protokollarını incelep, ilâveler bergen edi. Mahkeme bunı tüzetmek içün bir afta berdi», – dep añlattı advokat.

Qabaatlılar qırımtatarlar olğan siyasiy sebepli davalarnıñ tecribesine köre, istinaf oturışuvları bir qaç kün devam ete bile, dep tarif ete Nikolay Polozov. Bu sefer oturışuv eki kün devam etti. Nariman Celâl ve Asan ve Aziz Ahtemovlar Aqmescitteki SİZO-2den videobağ vastasınen iştirak etkenler. Advokatnıñ aytqanına köre, mahkeme çoqusı muracaatnı qabul etmedi. İyülniñ 28-nde Rusiyeniñ umumiy yurisdiktsiya Üçünci istinaf mahkemesi Rusiye kontrolindeki Qırım Yuqarı mahkemesiniñ «diversiya» davasındaki ükümni deñiştirmedi, amma cezanı sertleştirip, mabüslerni ilk üç yıl apishanede, qalğanını sert rejimli koloniyada tutmağa qarar berdi.

Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnıküzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://d1ug5n8f9xpr1h.cloudfront.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.