Qırımda Aqmescit ve civarlarına Rusiyeniñ Ukrayınağa qarşı büyük istilâsı vaqtında «ciddiy» Ukrayına raketa ve uçucısızları daa uçıp kelmegen edi. Aqyar, Kefe, Canköy, Saq, Kezlev ve yarımadanıñ diger yerleri böyle degil, meselâ, anda bir çoq kere, hususan bu künleri, çoq «uçtı». Soñki ve eñ büyük rezonans çıqarğanlardan biri – Aqyarnıñ tam merkezinde Qara deñiz flotu ştabınıñ yoq etilüvi. Qırımnıñ paytahtında Ukrayına Mudafaa quvetleri içün nişan ola bilecek obyektler az degildir. Obyektler ne ve qayda yerleşe – Qırım.Aqiqatnıñ maqalesinde oquñız.
Askeriysizleştirüv manaçığınen
Aqmescitte Aqyarğa baqqanda Rusiye arbiy obyektleri daa az. Soñki on yıllar devamında Rusiye Federatsiyasınıñ Qara deñiz flotu andaki arbiy qurulışlarını eksiltmedi, amma Ukrayına Mudafaa nazirligi bunı ara-sıra yaptı. Hususan 1997 senesinden soñ, Ukrayına ve Rusiye arasında Qara deñiz flotunıñ ükümetlerara mulk añlaşması çerçivesinde. Soñra yarımadanıñ askeriysizleştirilüvi manaçığınen Aqmescitte olğan artbrigada, tank ve toplarğa qarşı polklar, şeerniñ bazı arbiy ve maddiy teminlev bölükleri qapatıldı. Şeer tışında olğan arbiy bölükler de buña oğradı: Aqmescit rayonınıñ Şkolnoye qasabası, Mazanka, Tolban (Opuşki) köyleri, İçki qasabası, Eski Qırımğa yaqın Qaragöz (Pervomayskoye) köyünde ve digerlerinde.
Ne de olsa, teşkiliy-ştat tedbirlerinden soñ Aqmescitte arbiy obyektler kene de bar. Bir danesiniñ tarihiy tamırları bar, şunıñ içün tamır aqmescitliler onı yahşı bile – 7-nci arbiy şeerçik. O, Kalinin ve Eskadron soqaqları arasında yerleşe. Tarihı daa XIX asırdan başlana, şeerden eskadron bar edi, soñra – Qırım dragun at polku. Cenkten soñ, 1997 senesine qadar, anda Odesa arbiy okrugınıñ 126-ncı Gorlovka motoatıcı diviziyasınıñ motoatıcı polklarından biri bar edi (onıñ devamcısı Anğaradaki Qara deñiz flotu yalı mudafaasınıñ 126-ncı ayrı brigadası oldı – QA). 2014 senesi Rusiye Qırımnı işğal etmezden evel şeerçik Ukrayına Arbiy deñiz quvetleriniñ 406-ncı ayrı top gruppasınıñ daimiy yeri olaraq qullanılğan edi. Anda daa arbiy orkestr, «afğan» müzeyi, eşya mülki anbarı yerleşken edi.
Şimdi 7-nci arbiy şeerçikte flot bölükleri yerleşe: 133-ünci maddiy-tehnik teminlev brigadasınıñ tamir-tiklev batalyonlarından biri, 22-nci ordu korpusınıñ 224-ünci idare batalyonı ve, bazı malümatlarğa köre, bu korpusnıñ ştab hızmetleri. Bu qurulışlarnıñ bir qısmı Qırımnıñ arbiy obyektler haritasında bar.
«Maişiy yanuvmı?»
Sentâbrniñ 9-nda Ukrayına mediası işğal etilgen Aqmescitniñ Rusiye arbiy bölüklerinden birinde yanğın çıqtı, dep bildirdi. Olar Qırımnıñ Rusiye yolbaşçısınıñ mesleatçısı Oleg Krüçkovnıñ izaatlarına esaslandı. O, adiseni «adiy maişiy yanuv» olaraq tasnif etip, aytılğan bölükni aydınlattı.
«Eki yanğın maşinası çalışa. Yanğın söndürildi», – dep yazdı o, Telegram kanalında.
Yerli Telegram kanalları, hususan «Krımskiy veter», adise videosını derc etti, anda atıcı silâğa oşağan sesler eşitile – avtomat ve qurşunatqıç. Bu malümatnı tasdıqlamaq alâ daa imkânsız ola. Böyle sesler yanğın vaqtında şifer damından da kele bile.
İçtimaiy ağlarda yanğın Kalinin soqağındaki arbiy bölükte de ola bile, ve yaqarlıq yandı, dep aytıldı. Qırım.Aqiqatqa bu malümatnı Eskadronnaya soqağında yaşağan yerli sakin Nikolay tasdıqladı.
«Qoyu qara tuman peyda olğanınen bizni tenbilegenler – ihtiyacıñız olmasa, tışarı çıqmañız, bütün pencerelerni yahşı qapatıñız», – dep tarif etti Qırım.Aqiqatqa er adamı. Amma patlav ya da atış olğanını tasdıqlap olamadı.
Yanıcı-yağlayıcı maddeler ve diger resurslar
Aqmescitte olğan arbiy obyektlerden angisi Ukrayına Silâlı quvetleriniñ ücümi içün prioritetli ola bile? Rusiye işğalinden evel Aqmescitte arbiylik yapqan Ukrayına Silâlı quvetleriniñ şimdiki ve sabıq arbiyleri Qara deñiz flotunıñ bazası ve anbarlarını ayta. Bu obyektler Jeleznodorojnıy rayonında yerleşe. Bu – Lesozavodskaya soqağında maddiy-tehnik teminlev merkeziniñ 758-inci bazası ve Zaporojskaya soqağındaki anbarları.
«Anda resurslar, eşya mülki, yaqarlıq tutula edi, – dep tarif etti Qırım.Aqiqatqa Ukrayına Arbiy deñiz quvetleriniñ sabıq komandanı İğor Voronçenko (Rusiye işğali vaqtında general-mayor, Ukrayına Arbiy deñiz quvetleri komandanınıñ yalı mudafaası muavini – muar.). – Rusiyelilerniñ Sarabuz (Gvardeyskoye) köyünde ve Kök Ağaç dağları (Mekenziyevı gorı) rayonında da böyle bazaları bar. 2014 senesi Kefe, Anğara, Keriçte bizden alğanları içün Aqmescit bazası kerek».
Sentâbrniñ 24-nde «Ateş» tirenüv areketine atıfnen bir malümat peyda oldı, 758-inci merkez bazasından ğarpta bir qaç kilometr mesafede yanıcı-yağlayıcı madde taşığan tsisternalar bar. Bu Badana (Perovo) ve «Zavodskoye» ava limanı arasında qala.
«Agentimiz bu koordinatlarnı (45.025147, 34.037671) teşkerdi ve yaqarlıq tsisternalarını taptı. Anda çoq yaqarlıq kete, soñra da daa kiçik yerlerge taşıylar. Qırımda yaqarlıq problemleri olğanı içün işğalciler onıñ ketirilüvini arttırıp, gizlemege unuttı», – dep aytıla «Ateşniñ» haberinde.
Lâkin «Ateş» yaqarlıq kim içün azırlandı daa bilmey – vatandaşlarğamı ya da arbiylergemi. Badanada (eski «Yujnaya» quş çiftliginde – QA) 2023 senesi aprelniñ 6-nda balaban yanğın oldı, onı beş saat söndürdiler. Sebeplerini ve aqibetlerini Qırımnıñ Rusiye akimiyeti öyle de bildirmedi.
MALÜMAT: Ukrayınağa qarşı Rusiye silâlı ücümi fevralniñ 24-nden sabadan berli devam ete. Rusiye ordusı arbiy ve vatandaş infrastrukturasınıñ esas obyektlerine avadan darbe endire, uçaq alanları, arbiy bölük, cermay bazaları, yaqıt stantsiyaları, kilse, mektep ve hastahanelerni viran ete.
Aprelniñ başında Moskva Ukrayına şimalinde faal olğanını toqtattı, dep bildirdi. Tezden Ukrayına akimiyeti Kıyiv, Çerniğiv ve Sumı vilâyetinde Rusiye arbiyleri qalmadı, dep ayttı.
Rusiye ordusı çekilgen soñ azat etilgen köy ve şeerlerde kütleviy öldürüv adiseleri aqqında belli oldı. Bazı ğarbiy liderler Rusiyeni cenk cinayetlerinde qabaatladı. Rusiye akimiyeti arbiyleriniñ öldürüvlerge alâqası bar olğanını inkâr etip, olarnı «uyduruv» dep adlandıra.
Rusiye Ukrayınağa qarşı basqıncılıq cenk alıp barğanını inkâr ete ve bunı maqsadı «askeriysizleştirüv ve denatsifikatsiya» olğan «mahsus operatsiya» dep adlandıra.
Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnı küzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün:https://d1ug5n8f9xpr1h.cloudfront.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.
Qırımnıñ Rusiye tarafından işğal etilüvi
2014 senesi fevral ayında Qırımda işaretsiz urbada silâlı insanlar peyda oldı. Olar Qırım Yuqarı Şurası, Aqmescit ava limanı, Keriç parom keçiti, diger strategik obyektlerni zapt etip, Ukraina ordusınıñ areketlerini blok etken edi. Rusiye akimiyeti bu insanlarnıñ Rusiye ordusınıñ arbiyleri olğanını başta inkâr etken edi. Daa soñra Rusiye prezidenti Vladimir Putin bular Rusiye arbiyleri olğanını tanıdı.
2014 senesi martnıñ 16-nda Qırım ve Aqyarda yarımada statusınen bağlı dünyada tanılmağan «referendum» olıp keçti, onıñ neticesinde Rusiye Qırımnı öz terkibine aldı. Ukraina, Avropa Birligi, ABD «referendumdaki» rey neticelerini tanımadı. Rusiye prezidenti Vladimir Putin martnıñ 18-nde Qırımnıñ Rusiyege «qoşulğanını» ilân etti.
Halqara teşkilâtlar, Qırımnıñ işğali ve ilhaqını qanunsız tanıp, Rusiyeniñ areketlerini takbih ettiler. Ğarp devletleri bir sıra iqtisadiy sanktsiyalarnı qullandı. Rusiye, yarımadanı işğal etkenini inkâr etip, buña «tarihiy adaletniñ tiklenmesi», dey. Ukrainanıñ Yuqarı Radası 2014 senesi fevralniñ 20-ni, Rusiye tarafından Qırım ve Aqyarnıñ muvaqqat işğali başlağan künü olaraq resmen ilân etti.
