«Bir çoq insannı qorquzıp cezalağanlar» – faaller Qırımdaki narazılıq aktsiyalarınıñ kelecegi aqqında ayta

QIRIM – Rusiyede eki yıl evelsi COVID-19 yañı çeşit koronavirus yuqunçınıñ tarqaluvınen bağlı bütün sıñırlavlar toqtatıldı. Qarar Rusiye işğal etken Qırımğa da tesir ete. Haber etilgenine köre, kütleviy tedbir ve miting keçirüv yasağı da lâğu etilecek. Qırım.Aqiqat, Qırımda mustaqil kütleviy aktsiyalar kene olacaqmı bilmek içün qırımlı faallerniñ fikrini almağa istedi.

Pandemiya başlağanda Qırımda ve qomşu Rusiyeniñ regionlarında Rusiye akimiyeti karantin sıñırlavlarına esaslanıp, narazılıq aktsiyalarına izin bermey edi. Amma bu manaçıq olmasa da, Rusiye akimiyeti kütleviy aktsiyalarnıñ keçirilüvine izin bermege istemey. İyün ayında Federatsiya şurasınıñ üç azası ve Rusiye Devlet dumasınıñ doquz deputatı vatandaşlarnıñ narazılıq aktsiyalarnı keçirüv imkânlarını sıñırlağan mitingler qanunına tüzetüvler kirsetti.

Qırımda bir kişilik narazılıq aktsiyalarını keçirgen qırımlı cemaatçı Sergey Akimov Qırımda böyle aktsiyalar keçirilecegine artıq inanmay.

«Qırımda kütleviy tedbir keçire bilgen insanlar qalmadı desem olur. Ne yazıq ki, böyle faallerge yapılğan basqı tesirli oldı. Şevq qalmadı. Uzun vaqıt devamında Qırımda vatandaş fikrimni bildire edim, amma şimdi olmaz, çünki daa bir aktsiyam içün cinaiy ceza alacam. Ve, kerçek aytsam, yel degirmenlerinen bir özüm küreşmege boldurdım. Bir yerden yardım yoq, aq qorçalayıcı teşkilâtlar bile qoltutmay. Açıq sürette narazılıq bildirgenim içün tek özüme zarar ketirem», – dep izaatladı vaziyetni Qırım.Aqiqatqa cemaatçı.

Cemaat faali Dmitriy Demçuknıñ fikirince, sıñırlavlar lâğu etilse de, Qırımda kütleviy narazılıq aktsiyaları olacaq, dep beklemege kerekmey.

«Fevralniñ 24-nden, Ukrayınada cenk uruşları başlağanından, Rusiyede COVID-19 aqqında er kes unuttı, lâkin resmiy şekilde sıñırlavlar lâğu etilmedi. Mence, Kreml vatandaşlarınıñ «mahsus operatsiyanen» bağlı menfiy fikirlerinden qorqıp, vaziyetni aselet qabarttı, yasaqlarnı kütleviy narazılıqlarnı yoq etmek içün qullanmaq istedi. Vatandaş ekseriyetiniñ em askerler, em tehnika ğayıp etilgen areketlerge qoltutqanından emin olıp, dört aydan soñ yasaqlarnı lâğu etti. Kövid-sıñırlavlarınıñ lâğu etilüvi Rusiye Federatsiyasında söz serbestligi vaziyetiniñ eyilişüvi ya da kerginleşüvine tesir etip olamaz, çünki o yoq! İnsanlarnıñ aqiqatnı aytmaq ve miting, narazılıq aktsiyalarına çıqmaq ıntıluvlarını tibbiy maska şeklinde bir «çulnen» qapatıp olamazlar. Amma bu propagandağa oğramağanlar aqqında – olar az. Propaganda maşinasına oğrağanlar ise er şeyni begene ve bir yerge çıqmaycaq, tek soy-soplarından ya da dostlarından birisi çinkede kelse. Amma, ne yazıq ki, bu «mahsus operatsiyada» tek tuvğanlarnıñ ölümi rusiyelilerniñ közüni aça, o da er kesniñ degil», – dep tarif etti faal Qırım.Aqiqatqa.

Qırımlı faal Aleksey Yefremovnıñ qayd etkenine köre, Qırımda narazılıqlar bu qadar sert bir şekilde daa bastırılmağan edi.

«Şimdiki rejimge qoltutsañ – maşinağa er şey yapıştıra bilesiñ, miting, narazılıq yapa bilesiñ. Tenqidiñ olsa ve onı bildirseñ, öz içtimaiy ağ saifelerinde bile, – bekle, seni alacaq «marşrutka» kele. «Eşnik» («E» Merkeziniñ hadimleri – QA) ya da FSB hadimleri tolu mikroavtobus er kün cenkke ve akimiyetke qarşı çıqqanlarnıñ cedvelinen qatnay. Qırımdaki orta aylıqtan büyük para cezasını alsañ, daa yahşı, yoqsa «yahta ve saray qaravulı» seni tintüv ve köteknen eglendire bile. Narazılıq potentsialı daa beter ola. Ne toplaşuv, ne söz, ne başqa bir serbestlik yoq», – dep qayd etti faal Qırım.Aqiqatqa.

Qırımlı şaireniñ (muarririyet adını bile, amma telükesizlik maqsadınen derc etmey) fikirince, Rusiye akimiyeti Qırımda bir narazılıq keçirmege izin bermeycek.

«Bir narazılıq aktsiyasına izin bermeycekler. Er angi miting içün «beylerden» izin alınmalı. Mında Leninniñ eykeline çeçek qoymaq içün izin almaq kerek, başqa bir şey aytmayım endi. Cenkke qarşı bir aktsiyağa izin bermeycekler, teşkilâtçılarını ise birden cezalarlar», – dep ayttı fikrini Qırım.Aqiqatqa şaire.

«Serbest Qırım» cemaat areketiniñ faali Emine İbraimova da Qırımda narazılıq aktsiyaları olur, dep beklemey.

«O qadar insannı qorquzıp cezalağanlar, bazı faallerni apiske alğanlar, şunıñ içün yoq – eskisi kibi bir narazılıq olmaycaq. Tek yaramay yol ya da siyasetnen bağlı olmağan bir şey olsa. Kütleviy aktsiyalar olacaq, amma akimiyet ve akimiyetke qoltutqan cemaatçılar tarafından teşkil etilecek – olarğa yeşil ışıq, bücetten de yardım alırlar», – dep qayd etti faal.

Qırımnıñ medeniy miras saqlanması teşebbüs gruppasınıñ vekili (muarririyet adını bile, amma telükesizlik maqsadınen derc etmey) Qırım.Aqiqatqa tarif etkenine köre, Rusiye akimiyetiniñ vatandaşlarnıñ narazılığını körmege istemegeni Qırımdaki vatandaş cemiyetini susturmamalı.

«Qırımda akimiyetniñ siyasetine qarşı bütün aktsiyalar toqtatılacaq ve pandemiya vaqtında olğanı kibi cezalanacaq. Amma vatandaş cemiyeti narazılıq aktsiyalarından vazgeçmeli demek degil. Qırımda, meselâ, medeniyet ve tabiat mirasını saqlav meselesi zor qala. Bu meselede sesli laf etip, neticeli areket etmelimiz, açıq aktsiyalar da qullanılmalı. Qırım aqqında Kyiv ve halqara meydançıqlarda çoq aytıla, amma mustaqil Qırım teşkilâtlarınen kerçek yardımlaşuv, ne yazıq ki, az. Teşebbüs gruppamız dört yıldan berli çalışa, bu vaqıt devamında bayağı iş yapıldı, amma iç bir Ukrayına cemaat teşkilâtı biznen bağlanmadı, Qırımnen bağlı iş yapqan devlet müessiselerinden de haber yoq. Laf çoq, yardımlaşuv ise az, şimdi ise daa qıyın», – dep bildirdi faal.

Rusiyede Ukrayına ile cenkniñ dört ayı devamında cenkke qarşı narazılıqlarnen bağlı insanlar tutulmağan tek beş kün oldı. Aq qorçalayıcılarnıñ malümatına köre, umumen cenkke qarşı çıqqan 15 biñ insan tutuldı.

MALÜMAT: Ukrayınağa qarşı Rusiye silâlı ücümi fevralniñ 24-nden sabadan berli devam ete. Rusiye ordusı arbiy ve vatandaş infrastrukturasınıñ esas obyektlerine avadan darbe endire, uçaq alanları, arbiy bölük, cermay bazaları, yaqıt stantsiyaları, kilse, mektep ve hastahanelerni viran ete.

Aprelniñ başında Moskva Ukrayına şimalinde faal olğanını toqtattı, dep bildirdi. Tezden Ukrayına akimiyeti Kıyiv, Çerniğiv ve Sumı vilâyetinde Rusiye arbiyleri qalmadı, dep ayttı.

Rusiye ordusı çekilgen soñ azat etilgen köy ve şeerlerde kütleviy öldürüv adiseleri aqqında belli oldı. Bazı ğarbiy liderler Rusiyeni cenk cinayetlerinde qabaatladı. Rusiye akimiyeti arbiyleriniñ öldürüvlerge alâqası bar olğanını inkâr etip, olarnı «uyduruv» dep adlandıra.

Rusiye Ukrayınağa qarşı basqıncılıq cenk alıp barğanını inkâr ete ve bunı maqsadı «askeriysizleştirüv ve denatsifikatsiya» olğan «mahsus operatsiya» dep adlandıra.

Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnıküzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://krymrcriywdcchs.azureedge.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.